Ekmeksiz diyet mutsuzluk getiriyor
SAMSUN - Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Samsun Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Doç. Dr. Aliye Özenoğlu, bilinçsiz zayıflama diyeti uygulamaya çalışanların sıklıkla ekmeği diyetlerinden çıkarttıklarını ancak vücudun enerji gereksiniminin karşılanması için karbonhidratlara ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Özenoğlu, ekmeğin insan beslenmesi açısından önemli ve vazgeçilmez besin maddesi olduğunu söyledi.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyine ve bireylerin sosyoekonomik yapısına bağlı olarak tüketilen ekmek miktarı değişiklik gösterse de günlük alınan enerjinin büyük bir bölümünün ekmekten sağlandığına işaret eden Özenoğlu, "Ekmek, nötr aroması olduğu için diğer yiyeceklerle tüketilir. Günlük ekmek tüketimi bireylerin özelliklerine, alışkanlıklarına, yaşam ve çalışma biçimlerine ve diyetlerinin bileşimine göre değişir. Bedensel çalışması çok olanların fazla enerji harcadıklarından ekmek tüketimleri de beden çalışması az olanlardan daha yüksektir" dedi.
Doç. Dr. Özenoğlu, bilinçsiz zayıflama diyeti uygulamaya çalışanların sıklıkla ekmeği diyetlerinden çıkartarak yerine patates, makarna gibi ekmek eşdeğeri besinleri koyduklarının görüldüğüne dikkati çekti.
"Yeteri kadar ekmek tüketmek gerekir"
Vücudun enerji gereksiniminin karşılanması için öncelikle karbonhidratlara ihtiyaç olduğunun altını çizen Özenoğlu, şöyle devam etti:
"Uzun süre yeterli karbonhidrat alınmadığında vücudun çalışması aksayacağından bu ihtiyacın karşılanması için beynimizde bulunan yeme merkezi kişiyi acil enerji kaynağı olan şekerli besin tüketimine yönlendirecektir. Beyaz un, kabuksuz pirinç, patates gibi glisemik indeksi yüksek besinlerin de vücutta şeker gibi kullanıldığını unutmamak gerekir. Bu nedenle, çözüm zayıflama diyetlerinden ekmeği kaldırmakta değil rafine edilmemiş tam tahıllardan yapılan sağlıklı ekmek çeşitlerini yeteri kadar tüketmekten geçer."
Özenoğlu, ideal bir beslenmede karbonhidratların toplam enerjideki payının yüzde 55 ile 60 arasında olduğunu ve basit karbonhidratlardan gelen oranın bunun yüzde 10'unu geçmemesi gerektiğini vurguladı.
Yetersiz karbonhidrat mutsuzluk nedeni
Karbonhidrat yönünden fakir zayıflama diyetleri ile ne tokluk hissinin devamlılığının ne de beyne yeterli glikoz geçişinin sağlanacağından bir süre sonra mutsuzluğun kaçınılmaz olacağına değinen Doç. Dr. Aliye Özenoğlu, şunları kaydetti:
"Söz konusu mutsuzluk bir yandan diyete devam etmeyi güçleştirirken, diğer taraftan da bireyi özellikle tatlı tüketmeye yöneltecektir. Glisemik indeksi düşük karbonhidratlar (rafine edilmemiş tam tahıllarda bulunan karbonhidratlar) beyne ılımlı fakat sürekli glikoz geçişi sağlarlar. Böylece, beynin enerji ihtiyacı kesintisiz karşılanmış olur. Bunun sonucunda ise bireyin dikkati, algılaması, enerjik hissetmesi daha uzun süre devam eder. Öte yandan sinir siteminin çalışması için ihtiyacımız olan B vitaminleri tam tahıllarda yoğun olarak bulunur. Tam tahılların tüketilmemiş olmasına bağlı B kompleks vitaminlerinin eksikliği de sinir sistemiyle ilgili bozukluklara, depresyon, anksiyete, huzursuzluk gibi duygusal dalgalanmalara yatkınlığı artıracaktır. Bu nedenle, çözüm ekmek tüketiminden kaçınmakta değil doğru ekmek ve tahılları tüketmektedir."
Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek
Tam tahıl ekmeklerinin B kompleks vitaminleri yanında, E vitamini, çinko, selenyum, krom gibi mineraller ve posadan da zengin olduğunun altını çizen Özenoğlu, tam tahıllı ekmeğin önemi ile ilgili şu bilgileri paylaştı:
"Tam tahıllı ekmek posa içeriğinin yüksek olması nedeniyle, özellikle zayıflama sürecinde sık rastlanan kabızlık sorunu ile baş etmeye de yardımcıdır.Tam buğday unundan yapılan ekmeğin vitamin ve mineral içeriği beyaz un ekmeğinden çok daha yüksektir. Aynı zamanda vücutta enzimler tarafından sindirilemeyen karbonhidratların oluşturduğu posa miktarı da saflaştırılmamış undan yapılan ekmekte yüksektir. Bunun yanında, kepekli ve çavdar ekmeğinin enerji değeri beyaz ekmekten daha düşüktür. Posa, bağırsaklarda su çekerek hacim oluşturur, şişkinlik sağlar. Bu durum doyma merkezini uyararak tokluk duygusunun hissedilmesine yardım eder. Tam tahıllı ve kepekli ekmekler çözünmez posa yönünden zengindir. Çözünmez posa sindirilmeden atılır ve enerjisi daha düşüktür . Tahıllar sindirim sisteminin düzenli çalışmasında etkili olduğu için kabızlık, hemoroit ve kolon kanserine karşı da koruyucudur. Ayrıca yavaş sindirildiği için kan şekerinin düzenlenmesine ve kan lipit düzeylerinin dengelenmesine yardım eder. Kültürümüzde ve beslenmemizde önemli bir yere sahip olan ekmeğimizin besin değerini ve doğru tüketmeyi bilmeliyiz."