Dünya'nın manşeti TMO'yu harekete geçirdi
11 Kasım 2010 tarihli sayısında yer alan 'Haşhaşta kaş yaptık göz çıktı' başlıklı haberi üzerine harekete geçen TMO, haşhaştaki sorunların araştırılması için talimat verdi.
Elif Işıl BAŞKAYA
İZMİR - Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Mesut Köse, DÜNYA Gazetesi'nin 11 Kasım 2010 tarihinde 'Haşhaşta kaş yaptık göz çıktı' başlığı ile gündeme getirdiği haşhaştaki sorunların incelenmesi için talimat verdi.
TMO Haşhaş ve Alkaloid İşleri Daire Başkanı Necdet Mert de, haber üzerine DÜNYA Gazetesi'ne açıklamalarda bulundu. Mert, üreticilerin elinde bulunan geleneksel haşhaş tohumlarından üretilen haşhaş kapsüllerinin morfin oranının yüzde 0.4 civarında olduğunu belirterek, "Dünyada ticari amaçla haşhaş ekimi yapan, morfin ve türevleri üreten ülkelerde kapsüldeki morfin oranı yüzde 2 civarındadır. Bu ülkeler birim kapsülden daha fazla morfin üretmek suretiyle üretim maliyetlerini düşürerek uluslararası rekabette avantaj sağlıyor. Bu itibarla haşhaş tarımında verimliliğin, kârlılığın ve rekabet gücünün artırılması için 1983 yılından bu yana TMO, tarımsal araştırma kuruluşları ve üniversiteler ile yapılan ortak projeler çerçevesinde haşhaş tohumu ıslah çalışmaları yürütüyor.
Haşhaş tohumu ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen yüzde 0.8 ve üzerinde morfin ihtiva eden çeşitler geniş alanlarda sözleşmeli üreticiler vasıtasıyla çoğaltılarak 2002 yılından itibaren çiftçilerimize dağıtılmaya başlandı. TMO'nun dağıttığı tohumluklar; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca sertifikalandırılan, üreticilerin ellerinde bulunan tohumluklara göre daha yüksek morfin ihtiva ediyor, tohum ve kapsül üretimi yönüyle daha verimlidir" dedi.
TMO'nun yaklaşık 10 yıldır haşhaş tohumluğu dağıtımı yaptığını, mevcut mavi tohum ekiliş alanlarının ancak üçte birinde TMO mavi tohumluğu kullanıldığını kaydeden Mert, "Bugüne kadar mavi haşhaş tohumluğunun kalitesiyle ilgili olarak üreticilerden herhangi bir olumsuz tepki alınmamıştır" diye konuştu.
Mert, haşhaş tohumlarının morfin ihtiva etmediğini, ancak ihraç edilen tohumların iyi temizlenmemesi nedeniyle tohum içerisine karışan kapsül tozundan dolayı Rusya'ya yapılan bir ihracatta sorun yaşandığının bilindiğini ifade ederek, "Ülkemizde üretimi yapılan ıslah edilmiş çeşitlerin kapsülündeki morfin içerikleri, Avustralya, İspanya, Fransa gibi ülkelerin ürünlerine göre hala düşük morfinli olarak değerlendirilmekte.
Bu itibarla Türkiye'de üretilen mavi haşhaş tohumlarının ihracatında bir sorunla karşılaşılmayacağı düşünülüyor. Ege İhracatçı Birlikleri ve ihracatçılarla her yıl toplantılar düzenleniyor. Toplantılarda; ülkemizden ihraç edilen haşhaş tohumlarının tercih edildiği, ihracata verilen haşhaş tohumlarının kalitesi yönüyle ithalat yapan ülkelerden herhangi bir olumsuz değerlendirme alınmadığı belitiliyor" dedi.
Dünya ihtiyacının yüzde 30'u Türkiye'den Morfinde yurtiçi ihtiyacının tamamının, dünya ihtiyacının ise yaklaşık yüzde 30'unun Türkiye'den tedarik edildiğini vurgulayan Mert, Afyon Alkaloidleri Fabrikası'nın tam kapasite ile çalıştığını, yeterli kapsül stoğu bulunduğunu, bu fabrikada üretilen morfin ihracatından yıllık 80 milyon dolar civarında döviz girdisi sağlandığını söyledi. Mert, sözlerini şöyle tamamladı; "Son yıl yaklaşık 85 bin civarındaki üreticiye haşhaş ekim ve üretim izni verilerek, 33 bin 555 ton haşhaş kapsülü satın alınmış ve üreticilere 82,4 milyon TL ödeme yapılmıştır. Afyon Alkaloidleri Fabrikası'nın tam kapasite çalışması sağlanarak, ıslah çalışmalarının da katkısıyla yüzde 25 civarında fazla morfin üretilerek rekabet gücü artırıldı. Yurtiçi morfin ve türevleri ihtiyacının tamamı karşılandı ve üretimin yüzde 95'inin ihracatı gerçekleşti. Kapsül ve tohum fiyatlarındaki artışa paralel olarak üreticinin toplam geliri arttı, diğer tarımsal ürünlere göre daha kârlı ve cazip olan haşhaş ekimine talep yoğunlaştı."