Dünya devi Stena İDO'ya geliyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) özelleştirilmesi için ihale hazırlığı yaptığı İstanbul Deniz Otobüsleri AŞ'yle (İDO) ilgilenen şirketler şartname almaya başladılar.

Bu süreçte şartname alarak kesin ilgisini ortaya koyan şirketlerle birlikte, piyasada başka isimler de dolaşmaya başladı. Bunlar içinde sektörde de heyecan yaratan bir isim öne çıktı: İsveç merkezli, yük ve yolcu taşımacılığında dünyanın en büyük şirketi olduğu belirtilen Stena Lines! 2010 rakamlarına göre 15 milyar dolarlık yatırımı ve 7 milyar dolar cirosu olan Stena'nın 35 feribotu, 65 tanker ve 9 da ro-ro gemisi var. Baltık Denizi ve İskandinav bölgesi ağırlıklı faaliyet yürüten şirket 16 hatta çalışıyor. Denizcilik çevreleri Stena'nın İDO'ya ilgisini doğrularken, şartname alıp almadığı öğrenilemedi. Yerli ilgililer arasında da sürpriz iki isim var: Fiba ve TAV.

DÜNYA, İDO özelleştirmesiyle ilgili ilk haberinde dört önemli ilgili şirketin adına ulaşmış, bunların Koç, Sabancı, Zorlu gibi Türkiye'nin en büyük üç şirketi olduğunu, ayrıca Alphan Manas'ın şirketi Brightwell'in de ilgilendiğini açıklamıştı. Bu dört şirketten Sabancı Grubu'nun şartname almadığı belirtildi. Bununla birlikte, Sabancı' nın ihaleye katılmayacağını söylemek için henüz erken.

Piyasada 'ilgileniyor' diye konuşulan diğer isimlerle birlikte son durum şöyle: Koç, Zorlu, TAV, Boydak (açıkladı), UN Ro-Ro'nun sahibi fon şirketi KKR, Fiba, Ulusoy, Rhea - Nel lines ortaklığı IDO Marmara Ege (açıkladı) Demirören ve Brightwell var. (Zaman Gazetesi'nin haberine göre ilgili yabancılar arasında adı açıklanmayan bir de Suudi yatırım fonu bulunuyor.) Danışman şirket Finansinvest yetkilileri daha önce DÜNYA'ya yaptıkları açıklamada "olağanüstü bir ilgi" olduğunu ve "20'den fazla talipli şirketle görüştüklerini" ifade etmişti.

İsveçli devle kapışma

Denizcilik sektörünün 2011'de en önemli gündemini oluşturan İDO özelleştirmesi, ortaya yeni çıkan isimlerine bakılırsa büyük bir yarışa sahne olacak. İsveç merkezli Stena'nın ilgisi, sektörde 'büyük olay' olarak değerlendiriliyor. Stena 1939'da kurulmuş. 70 yıllık denizcilik şirketi. 2010'da 15.1 milyon yolcu, 3.2 milyon araç, 1.6 milyon parça yük taşımış. Gayrimenkul, finans, açık deniz taşımacılığı alanlarında da faaliyet gösteren 7 milyar dolar cirolu bir dev. Web sayfasındaki bilgilere göre yatırımları 14.5 milyar doları buluyor.

Denizciler yakın takipte

İDO'yla ilgilenen şirketlerden bazılarının denizcilik veya gemicilik sektöründe faaliyeti var. Stena dışında Rhea Girişim'in ortağı Yunanistanlı Nel de bir denizcilik şirketi.

NEL Lines 1972 yılından bu yana Ege ve Adriyatik'te yolcu gemisi, hızlı feribot ve RO-PAX ve RO-RO ulaşım hizmetleri veriyor. Rhea Girişim bir fon olmakla birlikte lojistik ve uluslararası deniz taşımacılığı şirketi RML Lojistik ve Denizcilik'in sahibi. Koç, Türkiye'nin en büyük tersane yatırımcıları arasında. UN Ro-Ro, Türkiye'nin ro-ro taşımacılığındaki en büyük şirketi.

İDO'nun rakamları

- 2010 hedefi 370 milyon lira gelir

- Vergi ve amortisman öncesi kar beklentisi 126 milyon lira

- 71 milyon lira kârlılık hedefleniyor.

- 25 deniz otobüsü

- 10 hızlı feribot (Osman Gazi I, Orhan Gazi I, Adnan Menderes, Turgut Özal, Kanuni, Yavuz Sultan, Recep Tayyip Erdoğan, Fatih Sultan Mehmet)

- 17 araba vapuru (Suhulet, Sahilbent, Sultan Ahmet, Sadabad, Ord.Prof Ata Nutku, Değirmendere, Eskihisar I, Halıdere, Hereke III, Karamürsel, Kaptan Şefik Göğen, Topçular I, Gayrettepe, Galatasaray, Okmeydanı, Topkapı, Zeytinburnu)

- 31 nokta 19 hat

- 34 iskelesi var.

Stena'nın profili

- Ana işi denizcilik. Feribot, açık deniz ve ro-ro taşımacılığı yapıyor.

- Denizciliğin bütün alanlarında faaliyet gösteren şirketin elinde 35 feribot, 65 tanker, 9 ro-ro gemisi var.

- 2010 cirosu 7 milyar dolar

- 18 bin kişi çalışıyor

- 8 ülke arasında, 16 hatta faaliyet gösteriyor. Uluslararası bir feribot şirketi. (İDO, Türkiye limanları arasında faaliyet gösteriyor.)

- Finans ve gayrimenkul yatırımları da bulunan şirketin en önemli işlerinden biri de geri dönüşüm. 14 ülkede, 250 noktada yılda 1 milyon tonluk geri dönüşüm işi yapıyor.

Yerli-yabancı fark etmiyor, en az bir ortak büyük olacak

İDO'nun ihale ilanı 7 Ocak'ta açıklandı ve şirketin yüzde 100 hisselerinin blok satış yöntemiyle özelleştirme süreci de yeni bir aşamaya gelmiş oldu. İhale ilanına göre şartname ve tanıtım dökümanı 20 bin dolara satılıyor. Geçici teminat 20 milyon dolar. Son teklifler31 Mart 2011, saat 16'ya kadar verilebilecek. İhale, kapalı zarf icerisinde teklif almak, görüşmelerle, pazarlık usülü ile yapılacak. Pazarlık görüşmesi süren teklif sahiplerinin katılımıyla açık artırma yapılacak.

İhaleye yalnızca tüzel kişiler ile ortak girişim grupları (OGG) katılabiliyor. Gerçek kişiler, ancak OGG içinde katılabilecek. Teklif veren şirketin 2009 veya 2010 cirosunun en az 200 milyon dolar olması, fon şirketiyse 200 milyon dolarlık fon yönetiyor olması gerekiyor.

Fonların en az 100 milyon dolarlık net aktife sahip olması veya öz sermayesinin en az 100 milyon dolar olması da yeterlilik sayılıyor.Konsorsiyumlarda bu koşulu karşılayan en az bir ortak bulunmak zorunda.

İhale Kabotaj Kanunu çerçevesinde gerçekleştirilecek. Kabotaj Kanunu gereği, alıcı şirket sahiplerinin TC uyruklu olması, yerli-yabancı ortaklı konsorsiyumlarda da ana hissedarın TC uyruklu veya uyruklular olması zorunlu. Ancak, 200 milyon dolar ciro şartını sağlayan ortağın yerli olması zorunluluğu bulunmuyor.

Bu koşulu karşılayan ortağın payının yüzde 30'dan az olmaması yeterli. Yabancı ortağın, ana hissedar olamasa da alıcı konsorsiyum şirketinde 'büyük hissedar' olarak yönetim hakkında sahip olmasının önünde bir engel yok. Yüzde 49'a kadar hisse sahibi de olabilecek. İhale, 4046 sayılı Özellestirme Uygulamaları Hakkında Kanun'a göre yapılacak. Buna göre İBB "İhaleyi yapıp yapmamakta, dilediğine yapmakta, teklif süresini uzatmakta serbest."