Drone’lar beş yılda dünyayı değiştirecek

Hilal SARI BAŞARAN

DIŞ HABERLER - Uzmanlar, geçtiğimiz hafta Londra’da bir yolcu uçağına çarpmasıyla gündeme gelen İHA’ların birçok sektörün geleceğini ciddi şekilde değiştireceğini, drone pazarının şu anda 89 milyar dolarlık bir pazar olduğunu ve sektörün yeni 100 bin istihdam yaratacağını söylüyor. Bergmann Associates tarafından yayınlanan insansız hava araçları (İHA) sektörünün incelendiği “İnsansız Hava Araçları & Geleceğiniz” adlı rapor, geçtiğimiz yıl boyunca adından sık sık bahsedilen drone pazarının sadece online ticaret devi Amazon'un sevkiyatları ve savaş uçaklarından ibaret olmadığına, bu yeni teknolojinin birçok sektörde ciddi bozunmaya yol açacağına dikkat çekiyor.

En önemli büyüme alanı tarım sektörü 

Sektörde birçok tasarımcının İHA’ların günlük yaşamımızı ve çevremizi ne kadar etkileyeceği konusunda ciddi bir bilgi eksikliği olduğuna dikkat çekilen raporun yazarlarından Skyop Başkanı Brian Pitre “Google’a drone’larla sevkiyat yazdığınızda haftalarca okuyabileceğiniz birçok bilgi olduğu doğru. Fakat bu buzdağının sadece görünen yüzü” diye konuştu. Pitre drone’ların özellikle tarım sektörünün çok önemli bir parçası olduğunu ve sektörün gelecekteki en önemli büyüme alanı olacağını belirterek, sigorta denetimlerinin, acil durum kurtarma operasyonlarının, ilk müdahele ekiplerinin, inşaatın, tesis denetimlerinin ve tabii ki eğlence ve medya sektörlerinin vazgeçilmezi olacağını vurguladı. Öte yandan Pitre “Biz tasarımcılar, mühendisler ve mimarlar - hazır olalım çünkü bu çok yıkıcı bir teknoloji. Çok yakın bir gelecekte iş yapış şekillerimiz tamamen değişecek” ifadeleriyle drone teknolojisinin çok geniş bir etki alanın olacağına işaret etti. 

Drone’lar ‘big data’ için veri toplayacak 

Bilişim Teknolojileri (IT) danışmanlık şirketi Leveraging Technology Başkanı Jim Cantin drone’ların en büyük veri toplayıcılar olacağını söylüyor. Endüstri 4.0, Nesnelerin İnterneti gibi son günlerde kulağımıza sık sık çalınan büyük dönüşümlerin temelinde büyük verinin (big data) yatıyor olmasıyla Cantin’in bu söylemi hayli önem kazanıyor. Gerçek zamanlı veri toplayabilmek için drone’ların kullanıldığı bir gelecek, inşaattan enerjiye, tüm sektörleri değiştirebilir. Cantin bu değişimi “Düşünsenize, bir şantiye alanında bir drone aracılığıyla verilerin iletildiğini ve inşaat ekipmanlarının otonom karar verebildiğini” ifadeleriyle aktarıyor. 

Yangınları söndürüp, kaçak avcıları yakalıyor 

2012 yılında bir sırtçantası büyüklüğündeki bir İHA Vanderbilt Üniversitesi araştırmacılarının Mawchu Liacta arkeolojik kazı alanında araştırma yapmaya yardımcı olurken, Alaska’da insansız hava araçlarının arama kurtarma çalışmalarında kullanılmaya başlandığı belirtiliyor. Özellikle orman yangınlarında kullanımının artması beklenen drone’ların Kaliforniya’da orman yangınları sırasında termal görüntüleme gerçekleştirerek yangının en kuvvetli olduğu noktaları belirleyebildiği ve ilk müdahele ekiplerini tehlikeli alanlardan uzak tutmak için bir navigasyon aleti gibi çalıştığı aktarılıyor. Daha ilginç bir kullanım alanı ise ulusal parklar ve hayvanat bahçeleri. Güney Afrika’nın 7600 kilometrekare alana yayılmış Kruger Ulusal Parkı’nda İHA’lar park yöneticileri ve çiftçilerin kaçak avlanan gergedan avcılarını bulmasına yardım etmiş. NewYork’taki Griff iss Uluslararası Havalimanı’nda ise bir yangını değerlendirmek üzere gönderilen drone, inceleme yapıp yangının büyük olduğunu bildirerek daha büyük bir drone’a sinyal göndererek yakın bir kaynaktan su getirmesi emrini vermiş. 

Afrika’ya drone’larla tıbbi yardım gönderiliyor 

Tıp alanındaki araştırmacılar insansız hava araçlarını ihtiyaç sahiplerine yardım ulaştırma fırsatı olarak görerek acil yardım durumlarında drone kullanılmasını araştırıyor. Fikir, izole ve ulaşılması zor bir noktada tıbbi yardıma ihtiyacı olan hasta veya yaralıya ilk yardım ekibinden daha hızlı bir şekilde drone’larla ulaşmak, tıbbi malzeme ve ilaç iletebilmek. Hatta gelecekte görüntüleme yapılan drone’larla bireye belki kendi kendine ilk yardım yapabilmesi bile real-time aktarılabiliyor olacak. İsviçre merkezli Afrotech şirketinin başkanı ve Red Line adlı girişimin kurucusu Jonathan Ledgard, Afrika’da bir dizi kargo drone’ları kullanarak Rwanda’nın ıssız bölgelerine medikal malzemeler gönderiyor. Şirket bu proje için 8 milyon dolar sermaye topladı.

Yasal zemin henüz net değil kaygan

Tabii tüm bunlar çok ilginç gelişmeler olsa da, havada hareket eden drone’ların bir de hava sahalarını ihlal etmeleri veya savaş sanayinde insansız silaha dönüşmelerinin etik boyutu gibi tartışmalar var. Ülkelerin hava sahalarının kontrolsüz bir şekilde ihlal edilmemesi için hükümetler bu yeni teknolojiler konusunda düzenlemeler getirmeye başladı bile. ABD Başkanı Barack Obama’nın İngiltere ziyareti sırasında kişisel drone’ların kullanımı yasaklanırken, Londra Heatrow Havaalanı’na iniş yapan bir uçak ile drone çarpıştı, 132 yolcu ve 5 mürettebat ölümün eşiğinden döndü. Bu gibi drone’ları mahkemeye taşıyan birkaç olayın ardından ABD’de Federal Hava İdaresi 21 Aralık 2015’ten itibaren 250 gramdan 25 kilograma kadar olan tüm drone’ların kaydedilmesi şartı getirdi. Kayıt yaptırmayan kullanıcılar 27 bin dolardan cezai durumlarda 250 bin dolara kadar para cezası öderken, üç yıla kadar hapis cezası da istenebiliyor. Bu yeni ABD yasası, hobi olarak drone kullananların en küçük drone’ları bile kaydetmesini gerektiriyor. Türkiye’de de geçtiğimiz günlerde Kocaeli’de, Tunceli’de, Şırnak’ta ve Muş’ta dronne kullanımı güvenlik sebebiyle yasaklandı.

Sektördeki büyüme askeri değil ticari ve sivil drone’larda

Business Intelligence tarafından hazırlanan bir rapor küresel ticari/ sivil drone pazarının tarım, enerji, kamu hizmetleri, madencilik, inşaat, gayri menkul, medya ve film yapımı alanlarında birçok işmodelini değiştirebileceğini ve sektörün 2015’ten 2020 yılına her yıl yüzde 19’luk bir büyüme yaşayacağını öngörüyor. BI raporunda askeri drone’ların ağırlığının gittikçe azaldığı, ticari ve sivil drone kullanımının hız kazandığına da dikkat çekiliyor. Askeri alanda ise İHA’ların büyüme oranı yüzde 5 olarak öngörülüyor.

Drone ekosistemine startup ve küçük şirketler hakim

Drone yazılım ve donanım sağlayıcılarının bulunduğu ekosistem şimdiden birçok sektörden müşteri kazanmış durumda. Savunma sanayi odaklı şirketler ve endüstriyel holdingler drone teknolojisine yatırım yapmaya başlamış olsa da, uzmanlar bu sektörün en büyük sağlayıcılarının küçük özel şirketler ve startuplar olduğunu aktarıyor.

86 ülkede asker İHA'lar faaliyette 

Uluslararası güvenlik şirketi New America verilerine göre 11 Eylül olaylarından önce ABD’nin sadece az sayıda İHA’sı varken, saldırılar bu sayıyı tamamen değiştirdi. Şu anda ABD’nin 7 bin İHA’sı olduğu ve bunlardan 200 tanesinin binlerce insan öldürdüğü belirtiliyor. Fakat drone’ları silah olarak kullanan tek ülke tabii ki ABD değil, hatta bugün silahlandırılmış veya silahsız drone’ları askeri amaçlarla kullanan ülkelerin sayısının 86 olduğu belirtiliyor. Şimdiye kadar savaş anında drone kullanan yedi ülke olduğu belirtilen rapora göre ABD, İsrail, İngiltere, Pakistan, Irak, Nijerya ve İran askeri alanda drone kullanımında öncü. Fakat 19 ülkenin daha silahlandırılmış drone’ları olduğu ve her an kullanabileceği aktarılıyor. 2015 yılında ABD, kendi geliştirdiği silahlı İHA’ları yabancı müttefik hükümetlere satışına da izin vererek, sadece yasal temeller uygun olduğu takdirde kullanım şartıyla İngiltere ve İtalya’yla satış anlaşması bile imzaladı.

Fotoğrafçılıkta yeni alan: Drone Fotoğrafçılığı

Drone’ların kuş bakışı fotoğraf çekebilme esnekliği, fotoğrafçılıkta da yepyeni bir alan açtı ve sadece drone fotoğrafl arının paylaşıldığı Dronestagram diye bir site kuruldu. Geçtiğimiz yıl bu alanda önemli bir fotoğraf yarışması bile gerçekleşti. Dronestagram ve National Geographic işbirliğiyle 2015 Drone Hava Fotoğrafçılığı Yarışması 5000‘den fazla amatör ve profesyonel drone kullanıcısının katılımıyla gerçekleşti. İkincisi düzenlenen yarışmanın bu yıl kazananlarının ödülleri National Geographic, Kodak, Parrot, Go Pro vb. gibi yarışmaya sponsor olan kuruluşlar tarafından kendilerine teslim edildi.