Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimi nasıl olacak?

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulunda, 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçiminde uygulanacak hükümleri içeren anayasa değişikliğine ilişkin teklif, bugün görüşülecek.

AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop ile MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı'nın imzasını taşıyan, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile yurt dışında yaşayan vatandaşların seçimde, cumhurbaşkanının birinci turda seçilememesi halinde yapılacak ikinci turda da oy kullanabilmesi amacıyla ilgili kanunda değişiklik yapılıyor.

Buna göre, yurt dışındaki vatandaşlar, Türkiye'deki oy verme gününden önceki üçüncü güne kadar sandığa gidebilecek.

Teklifle, yurt dışındaki seçmenlerin randevu ile oy kullanması usulünden vazgeçiliyor. Bunun yerine, yurt dışında yaşayan seçmenlerin Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlenen oy verme günlerinden, kendilerine uygun olan herhangi bir günde oy vermelerine imkan sağlanıyor.

Hem cumhurbaşkanı hem milletvekili adayı olamayacak

Bir kimse aynı zamanda, hem cumhurbaşkanı adayı hem de milletvekili adayı olamayacak ve aday gösterilemeyecek.

Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılacak.

Cumhurbaşkanı ve TBMM'nin görev sürelerinin dolmasından önceki son pazar günü oy verme günü olacak. Görev süresi, birlikte yapılan bir önceki seçim tarihi esas alınarak belirlenecek. Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak 60 günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç tarihi olacak.

Seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete'de yayımlanarak ilan olunacak. Bu kararın verildiği günden sonra gelen 60. günü takip eden ilk pazar günü cumhurbaşkanı ile TBMM genel seçimi birlikte yapılacak.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacak ilk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü olan 8 Temmuz 2018'de ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

Adayların ikinci oylamaya katılamaması

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak ancak ikame, geçici sonuçların ilanını takip eden gün saat 17.00’ye kadar yapılabilecek.

Cumhurbaşkanı seçilenin varsa TBMM üyeliği sona erecek. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan milletvekili genel seçiminde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan siyasi partiler ya da en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.

Teklifle, siyasi partilerin cumhurbaşkanı adaylarını nasıl gösterebilecekleri belirleniyor.

Buna göre, TBMM'de grubu bulunan siyasi partiler grup kararıyla, diğer siyasi partiler ise tüzüklerinde gösterilen yetkili organlarının kararıyla cumhurbaşkanlığına aday gösterebilecek.

Bir kişiyi birden fazla siyasi parti grubu veya siyasi parti aday gösterebilecek.

Cumhurbaşkanlığına seçmenlerin aday göstermesi

Teklifle, Anayasa değişikliği ile hukuk sistemine yeni getirilen, cumhurbaşkanlığına seçmenler tarafından aday gösterilmesinin usul ve esaslar belirleniyor.

Süreç, seçmenlerce aday gösterilmek isteyen kişinin YSK'ye başvurmasıyla başlayacak.

Seçmenlerce aday gösterilmek istenen kişi, kimlik ve açık adres bilgilerini içeren başvuru dilekçesi ve seçilme yeterliliğine ilişkin belgeler ile 131 bin 600 lirayı maliye veznesine yatırdığı dair makbuzla YSK'ye bizzat başvuracak.

Seçmenler, adaylık teklifi için kayıtlı oldukları ilçe seçim kuruluna bizzat başvuracak. 

Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak. Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek.

Teklif, bugün TBMM Genel Kurulunda görüşülecek.