Çin bu kez de pamuk piyasasını karıştırdı

Sedat ALP / Ali ESKALEN

İZMİR/KAHRAMANMARAŞ - Son üç ay içerinde Türkiye'de pamuk fiyatları dolar bazında yüzde 50 artarken, pamukta net ithalatçı konumunda bulunan Türkiye ithalat bağlantılarını 'önceden' yapması nedeniyle daha az etkilendi.

Pamuk üretiminin bu yıl dünyada düşük olması, olumsuz hava koşulları, doların dünya piyasalarında değer kaybetmesi ürün fiyatlarını artırırken, Çin'in pamuk açığının 18.5 milyon balya gibi rekor bir rakama ulaşması da piyasaları karıştırdı. Çin ve Bangladeş' in ardından dünyadaki 3'üncü pamuk ithalatçısı olan Türkiye'nin ise bu yıl 3.6 milyon balya açığı bulunuyor.

Pamuk ithalatçıları arasından fiyatın yükselmesinden en az etkilenen ülke ise Türkiye. Bunda Türkiye'nin ithalat anlaşmalarını önceden yapmasının ve pamuğu 'dolar' olarak alıp tekstil ürünlerini 'euro' olarak satması rol oynuyor.

Tekstilin ana hammaddesi olan pamuğun Türkiye için stratejik bir ürün olduğunu söyleyen Kahramanaraş Ticaret Borsası Başkanı Mahmut Arıkan, "Son 3 ay içerisinde pamuk fiyatları dolar bazında yüzde 50 artış göstermiştir. Bunun nedeni dünya üretiminin az olması, olumsuz hava koşulları ve dünyanın en büyük pamuk üretimini ve tüketimini gerçekleştiren Çin'dir" diye konuştu. "Çin'in 50 milyon balya tüketim, 31.5 milyon balya üretiminin yanı sıra 18.5 milyon balya rekor bir üretim açığı bulunmaktadır" diyen Arıkan, "Çin bu açığını tedarik etmek için dünya pamuk borsalarından pamuk alımına geçmiş ve pamuk fiyatlarını yukarıya çekmiştir. Doların dünya borsalarında değer kaybetmesi pamukta fiyat artışını da tetiklemiştir" açıklamalarını yaptı.

Türkiye'nin 500 bin ton pamuk üretiminin, 1 milyon 350 bin ton ise pamuk tüketiminin olduğunu vurgulayan Arıkan, "Yani Türkiye'nin 2.4 milyon balya üretimi, 6 milyon balya ise tüketimi bulunmaktadır. Türkiye'nin de açığı 3.6 milyon balyadır.

Türkiye'nin bu açığını kapatması için 800-850 bin ton pamuk ithal etmesi beklenmektedir. Türkiye, dünyada pamuk ithalatında 3'üncü sırada. Bizim önümüzde Çin ve Bangladeş var. Ülkemizde pamuk fiyatlarının yükselmesinde tekstil sektörü olumsuz yönde etkilenmiştir. Buna rağmen Türkiye pamuk ithalatçıları içerisinde en şanslı ülkedir" diyerek, "Çünkü pamuk bağlantılarını zamanında yapmıştır" bilgisini verdi. Arıkan, şöyle devam etti: "Türkiye'deki pamuk ipliği üreticileri, iplik fiyatlarında dünyadaki diğer rakiplerine göre, daha az ayarlama yapmıştır. Pamuğa gelen fiyat artışının, iplik fiyatını yansıtılmayarak, pamuk ipliği kullanıcılarını desteklemiştir.

Bu da tüm olumsuzluklara rağmen tekstil sektörü için çok olumlu bir gelişmedir. Tekstil ve konfeksiyoncularımızın ürünlerini euro olarak satmaları ülkemiz için şans oldu. Euro dolar paritesi Türkiye'yi olumlu etkiledi. Türkiye'deki üreticiler pamuğu dolar olarak alıyor, tekstil ürünlerini ise euro olarak satıyorlar. Böylece, tekstil ve konfeksiyoncular, dünyadaki diğer rakiplerine göre daha az etkilemiştir. Ancak, Türkiye'nin bir an önce kendi pamuğunu kendi üreterek, ulusal pamuk politikasını belirlemesi gerekli. Ülkede önde bir sektör, bu kadar dışa bağımlı olmamalı."

Türkiye kendi pamuğunun 3'te 2'sini üretebilir

Tariş Pamuk Birliği Başkanı Beliğ Azbazdar, "Bu beklenen bir yükselişti. Pamuk neredeyse 1.20'den işlem görüyor. Türkiye'de iç tüketimi karşılamak için üretim artışını sağlamamız gerekiyor. Türkiye kendi ihtiyacı olan pamuğun en az 3'te 2'sini sağlayabilir.

Geçmişte 900 bin ton seviyesinde yerli üretim 400 bin ton da ithalat yapılıyordu. Şimdi bunun tersi gerçekleşiyor. dünyada pamuk fiyatı yükselirken, tekstil sektörünün zora girmemesi için bir orta yol bulunması lazım. Sektörde kimse birbirinin rakibi değil. Tüm kesimler bir araya gelerek bu orta yolu bulmalı" şeklinde konuştu.

Amerikan İç Savaşı'ndan beri en yüksek fiyat görüldü

Bazı pamuk yetiştiricisi ülkelerde süren kötü hava şartları ve bütün dünyada pamuk talebinin güçlenmesiyle fiyatlar geçen haftanın son işlem gününde rekor düzeyi gördü. Amerika'da pamuk fiyatları, cuma günü Amerikan İç Savaşı sonrasında yeniden yapılanma sürecinin başladığı 1870'li yıllardan bu yana gördüğü en yüksek düzeye çıktı.

Aralık teslim anlaşmalı pamuğun çuval fiyatı, Intercontinental Exchange (ICE) borsasının işleme açılmasının ardından, 1.1980 dolar düzeyine yükseldi. Bu, New York Pamuk Borsası'nın kurulduğu 1870 yılından bu yana görülen en yüksek rakam olarak kayıtlara geçti. Daha sonra gün içinde fiyat yüzde 5 düşerek 1.0987 dolara geriledi. Amerikan İç Savaşı sırasında ablukalar nedeniyle, güney eyaletlerinden pamuk satışının yapılamaması fiyatları yükseltmişti. Pakistan ve Hindistan'daki zorlu hava koşulları ve Çin'in pamuk hasadından daha az ürün elde etmesinden dolayı pamuk fiyatı son üç ayda yüzde 56 yükseldi.

Fiyat yükselişi nedeniyle artan maliyetleri tüketicilere yansıtmak zorunda kalabilecek olan imalatçılar ve perakendecilerin kaygısı artıyor.

Pamuk kıtlığı olacağı kaygısıyla, pamuk fabrikalarının fiyatı ne olursa olsun pamuk satın aldığı belirtiliyor. Artan taleple henüz hasat döneminin üçte biri geride kalmışken Amerika'nın pamuk ihracatında patlama yaşanıyor. Pamuk alım satımı yapan işlemcilerin doların zayıflığından da yararlandığına işaret ediliyor. Pamuk ve petrol gibi emtianın ticareti dolarla yapıldığından, işlemciler yabancı para birimlerini kullanarak, daha fazla ürün satın alma fırsatını yakalıyor. Pamuktaki rallinin doruk noktasına yaklaşmış olabileceğini savunan Steel Vine Investments isimli "hedge" fonunun kurucusu ve CEO'su Spencer Patton, bunun bir nedeninin doların geçen cuma değer kazanması olduğunu belirtti.