Çam balında kimlik savaşı başladı

ARZU ALP

İZMİR - Dünya üretiminin yüzde 92’si Türkiye’de yapılan çam balında C4 sorunu yaşanıyor. 2012’de yürürlüğe giren Yeni Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği ile çam ballarında C4 şeker oranının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesi, üretime ciddi darbe vurdu. Sorunu aşmak için TAGEM yürütücülüğünde geçen yıl ‘Türkiye’de Üretilen Çam Balının Fiziksel, Kimyasal Ve Mineral Madde Profili Projesi’ne geçen yıl start verildi. 3 yıllık proje kapsamında yapılacak araştırma ile elde edilecek bilimsel veriler, çam balı ile ilgili mevzuat çalışmalarında kullanılabileceği gibi taklit ve tağşişin önlenmesi ve ihracatın artırılmasına da katkı sağlayacak. 

Çam balında AB kriterlerinin dayatıldığını belirten Muğla Arı Yetiştiricileri Birliği (MAYBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Şahin, “Dünyada söz sahibi olduğumuz bu üründe halen bir standardın olmaması Türkiye’nin ayıbı. C 4 sorunu çözülürse, çam balı dünyada kimlik kazanacaktır. TEGEM’in bu kapsamda yürüttüğü projeyle ilgili 17 Mart’ta İzmir Menemen’de proje ortaklarıyla toplantı gerçekleştirilecek. Şimdiye kadar C4 sorunu konusunda hep birlikler mücadele verdi. Arıcılar birliklerine sahip çıkmalı” dedi. 

Özel bir firmanın analizleri esas alındı 

2005’te çam ballarındaki C4 şeker değeri konusunda Bakanlık, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, MAYBİR ve Argefar koordinasyonu ile Muğla bölgesinden geniş bir coğrafyada numune alındığını ve limit değerlerin yüzde 7’den yüzde 10’a çıkarıldığını hatırlatan Şahin, “Ayrıca bilimsel çalışmaların devam etmesi, çıkan değerlerin gelecek kodeksler için esas alınması konusunda tavsiye kararı oluşturuldu. Bilimsel çalışmalar ne yazık ki yapılmadı. Mevcut tebliğin hazırlanmasında yapılan kodeks grubu toplantılarında özel bir firmanın analizleri esas alınarak, çam ballarındaki C4 şeker oranının eski seviyesi olan yüzde 7’ye getirilmesi Türkiye Arıcılar Birliği’nin şerh koymasına rağmen kabul edildi” bilgisini verdi. 

Bu oran çam balı üretiminin sürdürülebilirliğine darbe 

Şahin, çam balı üretimine darbe vuran bu tebliğ değişikliğine istinaden MAYBİR önderliğinde Muğla Ticaret Borsası ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analiz Laboratuarı ortaklığında bir GEKA (Güney Ege Kalkınma Ajansı) Projesi hazırlandığını dile getirdi. 2012 ve 2013’te Muğla genelinde üretilen toplam 265 çam balı numunesi ile çalışıldığını anlatan Şahin, “Elde edilen veriler C4 oranının yüzde 7 olarak belirlenmesinin çam balı üretiminin sürdürülebilirliğine büyük bir darbe vuracağını ortaya koydu. Proje çıktıları 2014 Mart’ında Antalya’daki TAGEM yıllık değerlendirme toplantısında ele alındı ve konunun önemine binaen Türkiye çam ballarını da içine alan daha geniş kapsamlı bir projeye ihtiyaç duyulduğu ortaya çıktı. Bu bağlamda yapılacak proje ile çam ballarının sadece C4 profili değil, diğer kimyasal, fiziksel ve mineral madde içeriğini de kapsayacak ve ülkesel çapta bir proje yapılması kararına varıldı” dedi.

3 yıllık ulusal bir proje hazırlandı

Şahin, geçen yıl Fethiye’de proje ortaklarının katılımı ile yapılan ilk toplantıda, projede izlenilecek yol haritası ve yapılacak analizler ile diğer usul ve esasların netlik kazandığını ve geçen ay yapılan TAGEM yıllık değerlendirme toplantısında da projenin, TAGEM yürütücülüğünde uygulanılmasına karar verildiğini belirtti. Projenin uzun soluklu olduğunu belirten Şahin, şu bilgileri verdi: “2015 çam balı üretim döneminde başlayacak. Muğla, Aydın, Antalya, İzmir, Çanakkale ve Balıkesir’de uygulanacak. Buralardaki Arı Yetiştiricileri Birlikleri proje ortakları olarak görev alacaklar. Toplam 31 çam balı üretim alanı, proje uygulama noktaları olarak belirlendi. Bunları 15’i Muğla’da yer alıyor. Araştırma ile elde edilecek veriler çam balı ile ilgili mevzuat çalışmalarında kullanılabileceği gibi, taklit ve tağşişin önlenmesi ve ihracatın artırılmasına da katkı sağlayacak. Proje çıktıları ulusal ve uluslararası yayın haline getirilerek çam balı ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalarla ortaya konulan bilgilere katkı sağlayacak. Çam balı üretiminde yıllar ve iller arasındaki farklılıklar incelenerek kriterler açısından farklılıklar ve benzerlikler ortaya konulacak.”