Bütçe, Sayıştay tartışmaları gölgesinde başlıyor

Canan SAKARYA

ANKARA - Muhalefet partilerinin Sayıştay raporları konusundaki uyarı ve tespitleri 2014 Bütçe Yasa Tasarısı’na ilişkin hazırladıkları muhalefet şerhine de yansıdı. Sayıştay raporlarına ilişkin tepkisini bütçenin Genel Kurul’daki görüşmelerinde de sürdürme kararı alan CHP, hazırladığı muhalefet şerhinde ‘Sayıştay raporları sorunludur’ tespitinde bulunarak, sorunun çözümü yönünde adım atmayan Maliye Bakanlığı ve Sayıştay’ın kusurlu olduğunu bildirdi. MHP  ‘denetim raporları kağıt üzerinde kalmıştır’ derken, BDP Sayıştay’ın son derece sınırlı bir denetim yapabildiğine dikkat çekti. 

2014 yılı bütçesinin görüşmeleri yarın ‘Sayıştay’ tartışmaları arasında başlayacak. CHP, muhalefet şerhinde Sayıştay’ın yapması gereken uygunluk, mali ve performans denetimlerinden sadece mali denetimi yapmaya çalıştığını belirterek,  Sayıştay’ın, Meclise gönderdiği mali raporların 47’sinde görüş bildirememesine, ilgili kamu idarelerinin istediği belge ve bilgileri vermemesine rağmen, hiçbir sorun yokmuş gibi Genel Uygunluk Bildirimi ve Dış Denetim Raporu sunmasını eleştirdi. Sayıştay’ın saymanlık harcama belgeleri üzerinden inceleme yaparak düzenlediği raporların da sorunlu olduğunu belirten CHP, Sayıştay denetçilerinin düzenlediği eleştiri içeren raporların bir kısmında belirtilen eleştirilerin de Meclis’e gönderilen Sayıştay raporlarına yansıtılmadığını, bu durumun bütçe hakkının kullanımına aykırı bir durum olduğunu bildirdi. 

Denetim raporları kağıt üzerinde kalmış 

Sayıştay’ın  2012 yılına ait denetim raporlarında denetimin kâğıt üstünde kaldığını bildiren MHP,  bu durumun demokrasinin temeli olan bütçe ve denetim hakkının TBMM tarafından kullanılmasını engellediğini kaydetti.  MHP ”AKP denetimden kaçarken, TBMM’nin bütçe hakkına zarar vermektedir. 2013 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı ve 2011 yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanun Tasarısı görüşmeleri Sayıştay raporları olmaksızın gerçekleştirilmişti. Komisyonda bu yıl gerçekleştirilen görüşmeler ise Sayıştay denetiminin olmadığı, ancak adına “Denetim Raporu” dedikleri 4-5 sayfalık kısa notlarla geçiştirilmiştir” değerlendirmesini yaptı.  

BDP: Sınırlı denetim yapılıyor 

Sayıştay denetiminin yapılan harcama ve toplanan gelirlerin mevcut hukuka ve mevzuata uygunluğu ile sınırlı bir denetim olduğunu bildiren BDP ise “ Bir anlamda Sayıştay denetimi egemenlerin kendi iç hesaplarının bir kontrolü gibidir. Yapılan harcamalarla halka dönük hangi ihtiyaçların ne ölçüde karşılandığını içeren bir denetim değildir. Buna usul rağmen son yıllarda merkezi yönetim altındaki idareler Sayıştay’a gerekli bilgi ve belgeleri sunmamakta ya da eksik sunmaktadır. Bu nedenle de Sayıştay’ca son derece daraltılmış bir dış denetim dahi yapılmamaktadır” dedi.  
BDP, Başbakanlık, Diyanet İşleri Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü T. Halk Sağlığı Kurumu, Kamu Hastaneleri Kurumu, Jandarma Genel Komutanlığı,  Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, MİT, belediyeler gibi çok sayıda kamu idaresinin 2012 yılına ilişkin mali rapor ve tabloları hakkında görüş bildirilmediğini kaydetti. 

Sayıştay Başkanlığı, hesapların tamamının kendisine gönderilmesi için Resmi Gazete’de karar yayımladı

TBMM Genel Kurulu’nda 2013 bütçe görüşmelerinin başlaması öncesinde muhalefet tarafından Sayıştay Raporlarının içeriği bulunmaması nedeniyle yapılan eleştiriler ve görüşmeleri yavaşlatma girişimlerinin gündeme gelmesinin ardından Sayıştay Başkanlığı Resmi Gazete’de bir karar yayınladı. Belge gönderemine yönelik 2011 yılında yayınlanan “Kamu İdaresi Hesaplarının Sayıştaya Verilmesi ve Muhasebe Birimleri ile Muhasebe Yetkililerinin Bildirilmesi Hakkında Usul ve Esaslara” geçici maddeler eklenerek, 2013-2014 ve 2015 hesaplarının tamamının Sayıştay’a gönderileceği hükmü yer aldı. Kararda, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin, 2013, 2014 ve 2015 mali yılları işlemlerine ilişkin olarak dönem başında verilmesi gereken bilgilerin tamamı ile aylık olarak verilecek defter ve mali tablolardan birleştirilmiş veriler defterini, hesap dönemi sonunda verilecek defter, mali tablo ve belgelerden, bütçe giderleri ve ödenekler tablosu ve taşınır kesin hesap cetveli ile taşınır hesabı icmal cetvelini Sayıştaya göndermeleri kuralı getirildi. Bunun yanında, döner sermaye, fon, özel hesap, sosyal tesis, misafirhane, kamp gibi kaynaklarına ilişkin defter, mali tablo, belge ve bilgilerin gönderilmesinin sürdürüleceği kaydedildi. Hesapların ve bilgilerin Sayıştay’ın talebi üzerine Maliye Bakanlığı tarafından toplulaştırılmış halde sunulması hükmü de konuldu. Sayıştay, 2012 hesaplarına ilişkin TBMM’ye sunduğu inceleme raporlarının hemen hepsinde ve genel uygunluk bildiriminde,  bilgi ve belgelerin verilmediği ya da standartlara uygun olmadığını gerekçe göstererek, “rapor oluşturulamamıştır” notu bulunan uygunluk bildirimlerini göndermişti.