Bürokraside yöneticilerin % 93'ü erkek

ANKARA - Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) "Erkek Egemen Türkiye" araştırmasına göre, Türkiye nüfusunun yüzde 49,7'sini oluşturan kadınlar, yönetim kademelerinde ve karar verme mekanizmalarında yer alamıyor. Bürokraside üst düzey yöneticilerin yüzde 93'ü erkek, yüzde 7'si kadın.

ATO'dan yapılan açıklamada, "Erkek Egemen Türkiye" araştırmasının, Devlet Personel Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Yüksek Seçim Kurulu, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve TÜİK verilerinden yararlanılarak hazırlandığı bildirildi.

Araştırmaya göre, 20 müsteşar içinde sadece Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı kadın. 42 bağlı kurum genel müdürünün 5'i, bakanlıkların bünyesindeki 96 genel müdürün yine 5'i, 959 daire başkanının ise 139'u kadın.

Cumhuriyet'in kurulduğu 1923 yılından bu yana 60 hükümette bin 590 bakan görev yaparken, bunlardan sadece 16'sı kadındı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Türkan Akyol, Cumhuriyet'in kuruluşundan 48 yıl sonra, 1971 yılında, 1. Nihat Erim Hükümeti'nde sağlık bakanı olarak göreve atandı.

Hükümetlerde görev yapan diğer kadın bakanlar ise şöyle:

"Hayriye Ayşe Nermin Neftçi (Kültür Bakanı), İmren Aykut (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Devlet Bakanı, Çevre Bakanı), Tansu Çiller (Devlet Bakanı, Dışişleri Bakanı), Güler İleri(Devlet Bakanı), Önay Alpago(Devlet Bakanı), Aysel Baykal(Devlet Bakanı), Işılay Saygın (Devlet Bakanı, Çevre Bakanı, Turizm Bakanı), Ayfer Yılmaz(Devlet Bakanı), Meral Akşener (İçişleri Bakanı), Melda Bayer (Devlet Bakanı), Tayyibe Gülek (Devlet Bakanı), Aysel Çelikel (Adalet Bakanı), Güldal Akşit (Turizm Bakanı, Devlet Bakanı), Nimet Çubukçu (Devlet Bakanı, Milli Eğitim Bakanı) ve Selma Aliye Kavaf (Devlet Bakanı)"

Cumhuriyet tarihinde kadın büyükşehir belediye başkanı olmadı

Araştırmaya göre, 87 yaşındaki cumhuriyet, kadın cumhurbaşkanı, meclis başkanı, emniyet genel müdürü, milli savunma bakanı, Maliye Bakanı, Bayındırlık ve İskan Bakanı, Ulaştırma Bakanı, Tarım ve Köyişleri Bakanı, Sanayi ve Ticaret Bakanı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı, Kültür Bakanı, general, Yargıtay Başkanı ve büyükşehir belediye başkanı ile hiç tanışmadı.

Türkiye'de 1 kez kadın başbakan, vali ve anayasa mahkemesi başkanı oldu. Türkiye'de başbakanlık koltuğuna 28 kişi oturdu, bunlardan sadece biri kadındı. 2 bin 549 valinin görev yaptığı cumhuriyet tarihi boyunca valilik koltuğuna oturabilen ilk ve son kadın vali ise 1991-1995 yılları arasında Muğla Valiliği yapan Lale Aytaman oldu.

Anayasa Mahkemesi bugüne dek 18 başkan tarafından yönetildi. Tülay Tuğcu, 2005 yılında Anayasa Mahkemesi başkanlığına seçilen tek kadın oldu. Cumhuriyet tarihi boyunca yüzlerce emniyet müdürü görev yaptı. Bunlardan sadece üçü kadındı. Türkiye'nin ilk kadın emniyet müdürü Şerife Feriha Sanerk'ti. Sanerk'in kızı Nurdan Canca da Yalova Emniyet Müdürlüğü yaptı. Diğer kadın emniyet müdürü ise Antalya Emniyet Müdürü Naciye Ekmekçibaşı idi.

Dışişleri ve yargıda da kadının adı yok

Türkiye'yi yurtdışında temsil eden büyükelçiler arasında da kadınların oranı düşük. Devlet Personel Başkanlığı'nın Haziran 2010 verilerine göre, Dışişleri Bakanlığı'nda görev yapan 110 büyükelçiden 11'i kadın.

Kadın-erkek eşitliği bakımından yargıda da durum farklı değil. Anayasa Mahkemesi'nin 11 üyesinden ikisi kadın. 21 başkan gören Danıştay Başkanlığı koltuğuna bugüne kadar sadece iki kadın başkan oturdu. Adalet Bakanlığı verilerine göre, 1999-2008 yılları arasında görev yapan 32 bin 926 cumhuriyet savcısından bin 426'sı, 61 bin 754 hakimden 18 bin 812'si kadındı.

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün Haziran 2010 tarihli verilerine göre, Türkiye'de 852 kaymakamın 15'i, 261 kaymakam adayının ise sadece 8'i kadın.

Üniversitelerde kadının oranı daha yüksek

Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü'nün "Türkiye'de Kadının Durumu" raporuna göre, üniversitelerde kadın öğretim elemanı oranı yaklaşık yüzde 41,5. Kadın oranı, profesörler içinde yüzde 27,4, doçentler içinde yüzde 31,6, öğretim görevlileri içinde ise yüzde 38,5.

Araştırmaya göre, kadın akademisyen oranı yüzde 40'ın üzerinde olmasına rağmen, üniversitelerin yönetim kademelerinde kadınlara yer verilmiyor. 156 üniversitede 11 kadın rektör, 33 de kadın rektör yardımcısı bulunuyor.

TÜİK'in 2008 verilerine göre, Türkiye'deki polislerin sadece yüzde 5,6'sı kadın.

Araştırmaya göre, kadınların milletvekili seçimlerine katıldığı 1935 yılından bu yana parlamentoya 9 bin 67 erkeğe karşılık sadece 234 kadın milletvekili girdi. TBMM'deki 541 milletvekilinden 48'i kadın.  

Yerel yönetimlerde kadın

Araştırmaya göre, kadınların TBMM'de olduğu gibi yerel yönetimlerde de temsili istenilen düzeyde değil. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 2009 yılı yerel seçim sonuçlarına göre, 16 büyükşehir belediye başkanının tamamı erkek.

19 siyasi partinin katıldığı 2009 yerel seçimlerinde, 44 kadın il belediye başkanlıklarına, 321 kadın da ilçe ve belde belediye başkanlıklarına aday gösterildi. Seçimlerde Türkiye genelinde toplam 2 bin 948 belediye başkanı seçildi. Bunlardan sadece 27'si kadın, bu kadınlardan ise sadece ikisi il belediye başkanı seçildi.

ATO'nun araştırmasına göre, 31 bin 790 belediye meclis üyesinin bin 340'ı (yüzde 4,2), 3 bin 379 il genel meclisi üyesinin 110'u (yüzde 3,25) kadın. 39 ilde hiç kadın il genel meclisi üyesi bulunmuyor. 25 ilde ise sadece 1 kadın il genel meclisi üyesi bulunuyor.

34 bin 275 köy muhtarından 65'i, 138 bin 177 köy ihtiyar meclisi üyesinden 329'u, 18 bin 607 mahalle muhtarından 429'u kadın.  

İş dünyasında da erkekler hakim

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı 365 oda ve borsanın yönetim kurulu başkanı ve meclis başkanı sayısı 730, bunlardan sadece dördü kadın. Kuruluşundan bu yana Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, 22 başkan tarafından yönetildi. Ancak aralarında hiç kadın bulunmuyor.

Kurulduğu tarihten bu yana 17 başkan tarafından yönetilen Ankara Ticaret Odası'nda da başkanlık koltuğuna hiç kadın oturmadı.

Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği'nin (TÜSİAD) 14 başkanından ise sadece ikisi kadın.

ATO Başkanı Sinan Aygün

Araştırmaya ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, Türkiye'nin yönetim kademelerinde erkeklerin hakim olmasının demokrasi ve kadın-erkek eşitliği açısından kötü bir tablo oluşturduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Türkiye'nin yönetimine bıyıklılar hakim. Egemenlik kayıtsız şartsız erkeklerin elinde. Yönetim kademelerinde kadınlar parmakla sayılıyor.

Bugün iş dünyasında, kamu yönetiminde, eğitim alanında, sağlık alanında erkeklerden daha başarılı kadın yöneticiler görüyoruz. Türkiye'nin daha kaliteli bir yönetime sahip olması için her alana kadın elinin değmesi lazım."