Bu silahları Türk firmaları üretiyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Atılgan, Akıncı, Arma, Bora, Cobra, Ejder, Kirpi, Nöbetçi, Zıpkın... Bunlar, Türk savunma sanayi şirketlerinin ürettiği silahlardan bazılarının adları. Şirketler, bu silahlarla sadece TSK'nın ihtiyaçlarının yarıdan fazlasını karşılamakla kalmıyor, onlarca ülkeye de ihracat yapıyorlar. Yani, Atılganlar, Akıncılar, Armalar dünyanın birçok ordusunda görev yapıyor.

Sayfada yer alan silahların fotoğrafları, yalnızca Türk şirketlerinin ne kadar ilginç ve kabiliyetli silahlar ürettiğini değil; aynı zamanda Türkiye'nin Nato ordularının savaş artığı, eski silahlarından kurtulduğunu, yüzde 100 ithalatçıdan, savunma sanayiinde ihracatı milyar dolara giden bir ülke olduğunu da gösteriyor. Savunma sanayii ihracatı 10 yıl önce 123 milyon dolar, beş yıl önce 200 milyon dolardı. 2009'da 670 milyon dolara çıktı. Böylece ihracat 5 yılda 3,5 kat arttı. Savunma tedarik projelerinde, firmaların SSM'ye verdikleri offset taahhütlerinden yararlanılarak gerçekleştirilen 'sivil havacılık' ihracatı da dahil edildiğinde 2009'da sektör ihracatı 832 milyon doları seviyesine ulaşıyor.

2010 rakamı belli değil ancak 1 milyar dolara ulaşma hedefine çok yaklaşıldığı biliniyor. 2011'de ihracat 1 milyar doları muhtemelen aşacak. 2009'da 2.3 milyar dolar ciro gerçekleştiren savunma sanayi şirketleri, TSK ihtiyacının yarısını karşılayabilir duruma geldi. Bu şirketlerin üretim kabiliyetleri geliştikçe yerli tedarik payı artıyor.

Yıllık 3-4 milyar dolara yakın savunma sistemi tedarik harcaması ile önemli bir iç pazara sahip olan Türkiye'de, ihtiyaçların iç imkanlarla karşılanma oranı 2006'da yüzde 25'ler seviyesindeydi. 2009'da yüzde 45.7'ye zıktı. 2010'da yüzde 50'yi geçti. Sektör 5 yılda karşılama oranını yüzde 100 artırdı.

Sektörde çok büyük firmalar faaliyet gösteriyor. İSO 500 içinde 17 savunma sanayii şirketi var. Bunlar milli tank (Altay), milli gemi (Milgem) gibi devasa projelerde de yer alıyorlar. Koç şirketi RMK, kendi tersanelerinde Sahil Güvenlik için nitelikleri oldukça yüksek gemiler üretiyor.

Sektörün yolu açık

Savunma sanayii sektörünün bu baş döndürcü hızla ilerlemesinin en önemli nedeni TSK'nın dünyanın en büyük silah alıcılarından biri olması, Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nın (SSM) yabancı şirketlerle sözleşmelerde off-set mekanizmalarını çalıştırarak yerli yan sanayiye, en az yüzde 20 iş payı sağlayarak Türk şirketlerinin önüne büyük fırsat kapıları açması. Bir üçüncü neden, mühendislik maliyetlerinin düşük olması nedeniiyle özellikle kara araçlarında rekabetçi fiyatlar. Bu üç faktör sektörü uçuruyor. 1990'lı yıllara kadar doğrudan alım programları, 2000'li yıllara kadar ortak üretim programları, daha sonra ise yurt içi tasarım, tedarik programıyla sektör TSK'nın modernizasyonuna önemli katkılarda bulunuyor.

SSM'nin yaptığı açıklamaya göre 2009'da yüzde 24 yurt içi geliştirme, yüzde 57 ortak üretim, yüzde 9 şirketler birliği ve yüzde 10 yurtdışından alım gerçekleşti. Bu oranlardan bedeli 24 milyar dolar olan sözleşmelerin yüzde 90'ı yerli üreticiyle imzalandı. Müsteşarlık tarafından yürütülen offset faaliyetleri kapsamında, imzalanarak yürürlüğe girmiş offset sözleşmelerine göre 2006-2016 yılları arasında 1.8 milyar dolarlık savunma sanayii ürün ve hizmet ihracatı gerçekleşecek. Offset taahhütleri doğrultusunda B-787 uçağının çeşitli parçaları TAI'de, Boeing ticari uçak parçaları Kalekalıp ve TAI'de; Black Hawk ve Sea Hawk helikopterleri uçuş kontrol sistemleri, kuyruk pervane döndürme şaft asambleleri Alp Havacılık'ta üretilerek ihraç edilecek.

Türk şirketlerinin önünde milyarlarca dolarlık projeler var. Milgem, Altay Ana Muharebe Tankı, Atak Helikopteri ve İnsansız Hava Araçları gibi çok sayıda proje savunma sanayiinin gündeminde. Bu gelişmeler sonucunda Türk savunma şirketlerinin cirosu, ihracatı gibi Ar-Ge harcamaları da artıyor.

Türk şirketlerin 2000 yılındaki Ar - Ge harcaması 43 milyon dolardı. 2005'te 78,5 milyon dolardı. 2009'da 206 milyon dolara çıktı.

İlk savaş gemisi suya indirildi milli tank Altay'ın tasarımı yapılıyor

Birçok araç ve silah üreten Türk şirketlerinin önünde şimdi savaş uçağı, savaş gemisi ve tank üretimi var. Bunların üretimi gerçekleştiğinde sektör, savunma sanayiinin bütün alanlarında var olacak ve dünyada da önemli bir silah üretici ve ihracatçısı olacak.

Milli gemi (Milgem) için çalışmalar yürüyor. 3.5 yıllık tasarım evresinin ardından projenin ilk gemisi Heybeliada 27 Eylül 2008'de denize indirildi. Gelecek yıl donanmanın hizmetinde olacak. 10 tonluk Sikorky helikopter taşıyabilecek. Tamamı 12 kalem gemiden olacak projenin ilk 8 gemisi 2.000 tonluk korvet, son 4 gemisi ise daha büyük tonaj ve boyutta firkateyn olarak inşa edilecek.Bu gemilerin her birinde Türkiye dışarıya 500 milyon dolar ödemek yerine 250 milyon dolar yerli üretim harcaması yapıyor.

İsmini Kurtuluş Savaşı'nda İzmir'e giren Tümgeneral Fahrettin Altay'dan alan Altay, Türkiye'nin kendi olanaklarıyla ürettiği ilk savaş tankı olacak. OTOKAR'ın ana yükleniciliğindeki projede birçok firma yeralıyor. Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM), bu projenin gerçekleşmesi ve 2015 yılına kadar ortaya bir tank prototipinin çıkması için 500 milyon dolar bütçe ayırdı. Proje sonunda yeni bir ihale açılacak ve seri üretimi bu ihaleyi kazanan kurum ya da kuruluş gerçekleştirecek. İlk etapta 250 adet tank üretilmesi planlanıyor.

Yerli uçak motoru

İnsansız Hava Aracı ANKA'nın prototip üretimi bitti. İlk aşamadaki üretim sürecinde 1 sistem ile üç uçak üretilecek. 2012'de seri üretime geçilecek ve toplam 30 uçak üretilecek. ANKA'nın Almanya'dan alınan motoru dışında, tümüyle yerli üretim.

Ayrıca Kale, Zorlu gibi şirketlerin de bu alanda çalışmaları var. Havacılıkta en iddialı hedef yerli üretim uçak motoru.

Bu konu üzerinde TEI'nin çalışmaları var. Ulaştırma Bakanı Binalı Yıldırım geçtiğimiz günlerde bu işin Ar - Ge'si için 1 milyar dolar harcama yapılacağını söyledi. OTOKAR'ın Altay projesi, İstanbul Tersanesi'nin Milgem Projesi, TAI'nin Atak Helikopteri, Havelsan'ın Genesis Projesi, Aselsan'ın Füze İkaz Projesi ve Roketsan'ın Tanksavar Füze'si, TEI'nin yerli uçak motoru projesi, Türk savunma sanayinin önündeki en büyük projeler.

Kara araçlarında 7 şirket faaliyette

Sektörün en önemli firmalarından Otokar'ın Arma, Cobra ve Kaya isimli üç tip zırhlı aracı var. COBRA dünyaca tanınıyor. 15'ten fazla ülkeye ihracatı var. Otokar'ın en büyük projesi milli tank Altay. Tasarım çalışmalarını sürdürüyor. NUROL Holding ve BAE Systems ortaklığı FNSS, en fazla tipte araç üreten şirket. Yeni nesil tekerlekli zırhlı araç ailesi geliştirdi ve PARS adını verdi. PARS araç ailesi 4x4, 6x6, 8x8 ve 10x10 olarak üretilebiliyor. Filipinler'e Zırhlı Kurtarma Aracı, Suudi Arabistan'a Akıncı satıyor. 10'dan fazla ülkeye ihracatı var. Seyyar Yüzücü Hücum Köprüsü, Amfibi Zırhlı Muharebe İş Makinası (AZMİM) üretiyor.

Yüksel Savunma, insansız makineliden sonra insansız Nöbetçi'yi üretti. Karakollarda nöbet tutuyor. 200 metrede tehlikeyi algılayarak, yüzde 100 isabetle ateş ediyor. Kamu şirketi MKEK daha çok mühimmat konusunda, Aselsan haberleşme sisteminde, Havelsan yazılımda, Roketsan roket, füze üretiminde çalışıyor. SASAD kayıtlarına göre sektörde deniz araçlarında 7, hava araçları konusunda 4, roket, füze konusunda 2, kara araçları konusunda 7 firma faaliyette.