'Bir kişinin arzusu üzerine rejim değişmez'

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, başkanlık sistemi tartışmalarıyla ilgili "Bir ülkenin rejimini bir kişi belirleyemez. Bir kişinin arzusu üzerine rejim değişmez. Bir ülkenin rejimini, o ülkenin tarihsel koşulları belirler. Türkiye'nin en temel sorunu, Türkiye'nin tarihini bilmeyen, sığ bir kültüre sahip kişiler tarafından yönetilmiş olmasıdır" dedi.

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, partisinin hukuk ve seçim işleri genel başkan yardımcılığı tarafından düzenlenen, Anayasa Çalıştayı'na katıldı. Ankara'daki bir otelde gerçekleştirilen çalıştayın açılış konuşmasını yapan Kılıçdaroğlu, Türkiye'nin anayasa tarihine değindi. En çok değişikliğe uğrayan anayasanın 1982 Anayasası olduğunu belirten Kılıçdaroğlu, "Bütün bu değişikliklere karşın acaba darbe ruhu hala varlığını koruyor mu bu anayasada? Bunun üzerinde de durulması ve düşünülmesi gerekir. Kuşkusuz tek başına anayasayı ele almak da doğru değil. Anayasa darbe ruhunu taşıyan bir üst hukuk normuysa aynı ruhu taşıyan alt hukuk normlarının olduğunu da bilmemiz gerekiyor. O nedenle biz tartışmalarımızda sürekli olarak bir darbe anayasasından değil, bir darbe hukukundan söz ederiz. Anayasaya uygun olarak yani darbe ruhunu içine sindirmiş bir anayasaya paralel bir darbe hukuku oluşturmak. Darbecilerin temel görevlerinden birisi bu olmuştur. Bugün Türkiye'nin önündeki tablo, bu acı tablodur" ifadelerini kullandı.

"Her türlü katkıyı yapmaya hazırız"

Darbe dönemlerinde düşünceyi ifade özgürlüğü olmadığının altını çizen Kılıçdaroğlu, "Düşünceyi ifade özgürlüğünün olmadığı ortamlarda dayatma kültürünün doğal bir sonucu olarak darbe ruhunu taşıyan hukuk getirilir; anayasa ve yasalarla ve bir darbe hukuku külliyatı oluşmuş olur. Bugün Türkiye'nin önündeki en temel sorun, darbe hukuku külliyatından Türkiye'nin arındırılmamış olmasıdır. Eğer anayasa dahil darbe hukukundan Türkiye'yi tamamen arındıracaksak, eş zamanlı ve birlikte ele alacaksak biz bunu yapmaya hazırız. Her türlü katkıyı yapmaya da hazırız. Bu kadar açık bir çek vermede hiçbir sakınca görmedik. Türkiye eğer uygar, özgür dünyanın bir parçası olacaksa Türkiye'nin darbe hukukundan arınması gerekiyor" diye konuştu.

12 Eylül anayasasının değişmeyen maddelerini sıralayan Kılıçdaroğlu, basın özgürlüğüne vurgu yaparak, "Eğer bir ülkede 80 darbesinden yıllar sonra 142 gazeteci hapisteyse o ülkede basın özgürlüğünden söz edemezsiniz. Peki bunlar anayasanın hükmüne rağmen nasıl içerdeler? Darbe hukukunun öngördüğü kalıplar içinde oluşturulan hukuk ve yargıyla içerideler" dedi.

Yargı bağımsızlığına değinen Kılıçdaroğlu, "Dönüp bugüne bakıyoruz. Yargının bağımsızlığından söz eden var mı? Yargıya emir ve talimat verilmiyor, diyen var mı? Bırakın emir ve talimat vermeyi. Miting meydanlarından çağrı yapılıyor. Savcı harekete geçiyor. Mahkeme alıyor, tutuklayıp, hapse koyuyor. Bugün içinde bulunduğumuz atmosfer öyle bir atmosfer ki yargıcın önüne çıkan kişi tutuklanmazsa yargıç, kendi geleceğinden kaygı duyuyor. Eleştirilmemek, görevden alınmamak için yargıç 'Atın içeri' diyor. Bir bütün olarak Türkiye, darbe hukukundan arındırıldığı zaman çağdaş bir ülke olabilir. Demokrasisi güçlü bir ülke olabilir. Büyümenin dinamiği, hukuk o zaman gerçekten öne çıkmış olabilir. Bunların olmadığı yerde başarıyı yakalayamayız. Düşünceyi ifade özgürlüğünü sadece dillerde söyleriz ama gerçekleştiremeyiz" açıklamasında bulundu.

Anayasa değişikliği ve başkanlık sistemi tartışmalarıyla ilgili değerlendirmede bulunan CHP lideri Kılıçdaroğlu, şöyle konuştu: "Bugün deniyor ki bir anayasa değişikliği yapalım. Arkasından cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra 'Sistemi değiştirelim, parlamenter demokratik sistemden vazgeçelim, yerine başkanlık sistemi getirelim'. Nasıl bir başkanlık sistemi? Türkiye'ye özgü bir başkanlık sistemi. Bir ülkenin rejimini bir kişi belirleyemez. Bir kişinin arzusu üzerine rejim değişmez. Bir ülkenin rejimini, o ülkenin tarihsel koşulları belirler. Siyasal, sosyolojik koşulları belirler. Amerika'nın tarihini bilirseniz başkanlık sisteminin neden olduğunu anlarsınız. Türkiye'nin en temel sorunu, Türkiye'nin tarihini bilmeyen, sığ bir kültüre sahip kişiler tarafından yönetilmiş olmasıdır"

"Parlamenter sistem, bedeller ödenerek yaşatıldı"

Başkanlık sistemiyle ilgili eleştirilerini dile getiren Kılıçdaroğlu, "140 yıllık bir parlamenter sistem deneyimimiz var. Bedeller ödenerek, bu parlamenter sistem yaşatılmıştır. Bir kişinin arzusu üzerine 140 yıllık çabayı alıp, bir tarafa atacağız ve Türkiye'ye özgü bir başkanlık sistemi getireceğiz. Neden? Bir Allah'ın kulu çıkıp, haklı bir gerekçe söylesin. Bir kişinin arzusu üzerine bunlar yapılır mı?" dedi.

Hükümetin parlamentoya bakış açışını da eleştiren Kılıçdaroğlu, "Şunu söylüyorlar. 'Parlamento yeteri kadar çalışmıyor'. Parlamentoyu kanun çıkarma fabrikası olarak görmek kadar büyük bir hata olamaz. Parlamentolar kanun çıkarma fabrikaları değildir. Hala bu gerçeği eğer bu ülkeyi yönetenler öğrenememişlerse biz bunlara neyi öğreteceğiz? Alfabenin A harfinden başlasınlar. Sadece bunu öğütleyebiliriz. Eğer parlamentolar her olaya özgü yasa çıkarırlarsa mahkemeleri kapatalım o zaman. İçtihatlar niye vardır? Bu gerçek dahi iktidar tarafından algılanmış değildir. Olaya özgür parlamentoya yasa getirmek, o sorun çözüldükten sonra çözülen sorunun yeni sorunlar yarattığını fark etmek kadar cahilce bir şey olamaz" diye konuştu.

Sağlıklı işleyen, güçlü bir parlamenter sistem kurmak için neler yapılması gerektiğini anlatan CHP lideri Kılıçdaroğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Türkiye, darbe hukukundan arındığı süreç içinde süratle bu sorunlarını çözebilecek güce sahiptir. Güçlü bir parlamenter sistem gelebilir. Anayasayı değiştirmek yetmiyor. Eğer Seçim Yasasını değiştirmezseniz yüzde 10 seçim barajı hangi demokratik ülkede var? Çıkıp bunu, bu ülkeyi yönetenler söylesin? Sabah, akşam, öğle, ikindi milli iradeden söz ederler. Peki milli iradenin parlamentoya tam yansımasını niye engellerler? Yüzde 10 seçim barajı kimin ürünüdür? Darbecilerin ürünüdür. Yüzde 10 seçim barajını Adalet ve Kalkınma Partisi savunuyor. Yüzde 10 seçim barajını askeri darbeciler getirmişlerse yüzde 10 seçim barajını kaldırmak da demokrasiyi savunanların görevi olmalı"

Başkanlık sistemine yönelik eleştirilerini yineleyen Kılıçdaroğlu, "Bütün bunlar olurken, sadece bunları seyredip, 'Parlamento çalışmıyor. Darbeciler de iyi yapmış, elime bir fırsat vermiş. Şimdi ben kalkacağım, başkanlık sistemi kuracağım ve başkan olacağım. Tek söz söyleme hakkı ve yetkisi bende olacak'. 'Güçler ayrılığı, ne gerek var? Güçlerin uyumu olmalı. Bir kişi söylemeli, herkes buna uymalı'. Ne olmalı? Hep beraber çay toplamaya gitmeliyiz. Ne güzel, elimizde makaslarla çayları kesiyoruz. Ülke huzur içinde. Peki güç zehirlenmesi dediğimiz kavram ne olacak? Gücü elinde toplayan bir kişi ülkeyi felakete sürüklerse ne olacak? Hitler, bütün güç elindeydi. Öyle bir sürecin içine girdik ki Türkiye de aynı normları neredeyse benimser hale geldi. Bizi rahatsız eden budur" ifadelerini kullandı.

Olağanüstü hal uygulamasının olduğu bir dönemde, anayasa değişikliğinin sağlıklı olarak yapılıp yapılmayacağına ilişkin değerlendirmede bulunan Kılıçdaroğlu, şunları kaydetti: "12 Eylül 1982 Anayasası'nın hazırlandığı ve kabul edildiği koşullarla birlikteyiz. Aynı koşulları yaşıyoruz. O günün tablosuyla bugünün tablosu arasında bir fark yoksa 12 Eylül darbe anayasasını eleştiriyorsak yeni bir anayasa yapıp, tartışmadan, konuşmadan, düşüncelerimizi özgürce açıklamadan nasıl daha güzel bir anayasa yapabiliriz? Anayasalar bir partinin mutfağında hazırlanmaz. Bir partinin dünyaya bakışıyla hazırlanmaz. Anayasalar aynı zamanda evrensel kuralları da içermek zorundadır. Uzlaşma olmadan, dayatma kültürüyle anayasalar hazırlanmamalı"

Öğreneceğimiz çok şey var

Darbe girişiminin yaşandığı 15 Temmuz gecesi televizyon kanallarına gönderdiği metni okuyan CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, şöyle konuştu: "Parlamenter demokrasi vurgumuzu o gece de yaptık. TBMM Başkanı'nın imzaladığı 4 partinin ortak bildirisi var. Orada da parlamenter demokratik sistemimize vurgu yapıyoruz. 15 Temmuz'dan bu yana ne oldu? Neden parlamenter demokratik sistemimizden vazgeçiyoruz? Neden parlamentoyu aşağılıyoruz? Milli iradeyi bir kişinin iki dudağı arasına neden hapsediyoruz? Bir kişiye koskoca Türkiye Cumhuriyeti'ni neden teslim ediyoruz? Öğreneceğimiz çok şey var.