Bir kaza hayatını değiştirdi... Doktorluktan, Suriye liderliğine: Beşar Esad'ın hikayesi!

İktidardaki babanın halefi olarak yetiştirilen abi Basil, bir kazada ölünce Londra'da tıp okuyan Beşar Esad iktidara hazırlandı. 

Arap milliyetçiliğini savunan Baas Partisi'nin Suriye'de iktidara gelmesinin ardından Beşar Esad'ın babası Hafız Esad 1966'da Savunma Bakanı oldu. Asker kökenli Hafız Esad 1971'de Cumhurbaşkanı oldu. Ülkesini demir yumrukla yönetip, muhalefeti bastıran Hafız Esad yönetimde kaldığı 29 yıl boyunca  demokratik seçimleri de reddetti.

Beşar Esad'ın hayatını değiştiren kaza

Beşar Esad ise siyaset ve askerlikten uzak bir yol seçerek tıp okudu. Göz hastalıkları uzmanlığı için 1992'de İngiltere'ye taşındı. Gelecekteki eşi Esma el Akhras ile de Londra'da tanıştı. 1994'te abisi Basil'in trafik kazasında ölümü Beşar Esad'ın hayatını değiştirdi, Londra'dan Suriye'ye döndü ve orduya katıldı. İktidar için hazırlanmaya başlamıştı. 

Haziran 2000'de Hafız Esad ölünce, 34 yaşındaki Beşar Esad Suriye'nin yeni Cumhurbaşkanı oldu.

Babasının aksine Beşar Esad, şeffaf yönetimden ve demokrasiden bahsediyordu. Cumhurbaşkanı olduktan aylar sonra, Esma Akhras ile evlendi ve bu evlilikten Hafız, Zein ve Kerim adlı üç çocukları oldu.

Şam baharı kısa sürdü

Beşar Esad'ın reform ve medya özgürlüğü söylemi Suriyeliler arasında umut yarattı. Bu sırada Suriye'de "Şam Baharı" yaşandı. Fakat sosyal hürriyet dönemi uzun sürmedi.

2003'te patlak veren Irak Savaşı, Irak'ın ABD öncülüğündeki işgaline karşı çıkan Beşar Esad ve Batılı yönetimler arasındaki ilişkilerin bozulmasına neden oldu. Aynı yıl ABD, Şam'a çeşitli gerekçelerle ambargo uygulamaya başladı. Gerekçelerin nedeni sadece Irak ile değil, Suriye'nin Lübnan'daki varlığıyla da bağlantılıydı.

2005'te Suriye karşıtı eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesi gözleri Suriye ve müttefiklerine çevirdi. Lübnan'da büyük gösteriler yapıldı ve Şam'a yönelik uluslararası baskı artırıldı. Esad ve müttefiki Hizbullah, Hariri'nin ölümüne ilişkin suçlamaları reddetti. 

Arap Baharı patlak verdi

Beşar Esad iktidarının ilk 10 yılında İran, Katar ve Türkiye'yle ilişkileri geliştirirken, içerde ise muhalif sesleri bastırmaya devam ediyordu. Sonrasında Arap Baharı patlak verdi. Tunus'ta, Devlet Başkanı Zin El Abidin Binali'nin devrilmesiyle sonuçlanan halk ayaklanması Arap dünyasında devrim hareketlerine ilham vererek Suriye'ye ulaştı.

Mart ortasında, Şam'da protestolar başladı. Dera'da güvenlik güçlerinin göstericilere ateş açması, eylemleri daha da ateşledi, Esad'a istifa çağrıları yapıldı. Aylar içinde, protestolar hükümet güçleri ve muhalifler arasındaki çatışmaya dönüştü.

Çatışma büyürken, uluslararası güçlerin artan müdahaleleriyle, BM'nin tahminine göre ölü ve yaralı sayısı onbinlerden, yüzbinlere çıktı. Rusya, ve İran destekli silahlı örgütler Esad güçlerinin yanında müdahil olurken, Türkiye ve Körfez ülkeleri silahlı muhalif gruplara destek verdi.

Doğu Guta katliamı ve Suriye'nin bölünmesi

Bölgesel müdahaleler ülkedeki mezhep ayrımını derinleştirdi. Komşu Irak'ta ise terör örgütü IŞİD yükselişe geçmişti. Örgüt Suriye'de de toprak kazanmak için iç savaştan faydalanarak Rakka'yı başkent ilan etti.

2013'te, Doğu Guta'da yüzlerce kişinin kimyasal saldırı sonucu ölmesinin ardından Esad yönetiminin kimyasal silah stoğu imha edildi. Ancak bu, kimyasal saldırılar da dahil olmak üzere, Suriye savaşındaki katlıamlara son vermedi. 

Esad yönetimi 2015'te ülkenin büyük bölümünde kontrolü kaybederek çöküşün eşiğine geldi. Ancak Rusya'nın askeri müdahalesi ile önemli bölgeleri geri kazandı.

2018-2020 arasında Esad rejiminin Suriye'nin büyük kısmına hakim olduğu, muhalif ve milis kuvvetlerin ise doğu ve kuzeydoğuda kontrolü paylaştığı bir düzen kuruldu. Esad krizden sağ çıkmış gibi görünüyordu. Fakat Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail'e saldırması ve Gazze'deki savaşın etkileri Esad'ın müttefiki Hizbullah'a da ulaştı.

Gazze'deki savaşın Suriye'ye etkileri

Hizbullah çatışmada büyük kayıplar verdi ve örgütün lideri Hasan Nasrallah öldürüldü. Lübnan'da ateşkesin başladığı gün Tahrir eş Şam öncülüğündeki muhalif örgütler ülkenin en büyük kenti Halep'i ele geçirdiler. Muhalifler hızla ilerleyip, Hama'yı ve diğer kentleri alırken, güney bölgeler hükümetin elinen kayıp, gitti.

İran ve Rusya'dan da destek alamayan Esad, başkent Şam'ın ele geçirilmesi ile ülkeden kaçmak zorunda kaldı.