Baskın sektörlerin karlılığı düşüyor

İSTANBUL - Deloitte'un hazırladığı "İmalat sanayinde yapısal dönüşüm: Performans analizine dayalı bir değerlendirme" raporuna göre, Türkiye'de imalat sanayisinde baskın olan sektörlerin karlılığı düşüyor.

Rapor, 1993-2009 dönemine ait İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından yayımlanan "en büyük 1.000 şirket" verilerinden yararlanılarak, ayrıntılı sektör ayrımları oluşturularak ve firmaların sektörlere göre ayrıştırılmasıyla yapıldı. Rapor için veri tabanında yer alan 56 sektör içinden, imalat sanayindeki ağırlıkları göz önünde bulundurularak inceleme demir çelik, ilaç ve medikal, demir dışı metaller, kağıt, elektrikli ekipmanlar, kimyevi maddeler, elektrikli ev aletleri, metal ürünler, elektronik, mobilya, elyaf;iplik, otomotiv ve yan sanayi, endüstriyel gıda imalatı, plastik, hazır giyim, tarım ürünleri sektörleri seçildi.

Rapora göre, bu dönemde karlılık oranlarındaki değişikliklere bakıldığında, birçok sektörde karlılığın azaldığı görülürken, demir çelik ve demir dışı metaller sektörü bunların istisnası oldu. Bu sektörlerin genel trend dışında kalmalarının temel nedeni, bu ürünlerde son yıllarda küresel düzeyde görülen ve kalıcı olup olmadığı belirsiz fiyat artışları olarak açıklandı. Toplam satışlar içinde ihracatın payının artması, karlılık oranlarının düşmesi ve emek verimliliğinin artması şeklinde görüldü.

Yapısal uyumun daha hızlı gerçekleştiği sektörlerde performans göstergeleri sektörel ortalamaların üzerine çıkarken, ihracat yoğunluğu açısından değerlendirildiğinde inceleme döneminin başı olan 1993 yılında toplam satışları içinde dış pazar payının yüzde 6 olduğu otomotiv ve yan sanayi sektöründe inceleme dönemi sonunda ihracat yoğunluğu yüzde 69 seviyesine ulaştı.

Otomotiv sektörüne benzer şekilde ihracat yoğunluğunu kayda değer biçimde artıran diğer sektörler, elektrikli ev aletleri (yüzde 8'den yüzde 67'ye) ve metal eşyalar (yüzde 14'ten yüzde 54'e) şeklinde sıralanırken, birçok sektörde ihracat yoğunluğundaki bu artışta artık bir sınıra gelindiği ve bundan böyle iç pazar satışlarının dış pazar satışları ile artan şekilde ikame edilmesine olanak kalmadı.

Dış pazara odaklanmayan sektörlerin başında toplam satışlar içinde dış satışların payının yüzde 8 olarak gerçekleştiği ilaç ve medikal ürünler sektörü gelirken, endüstriyel gıda imalatı, kağıt ve mobilya sektöründe de 2009 yılında ihracat yoğunluğu sırasıyla yüzde 14, yüzde 16 ve yüzde 20 şeklinde gerçekleşti.

İnceleme dönemi içinde emek verimliliğindeki artışta da sektörler arası farklıklar göze çarpıyor. 1993-2009 döneminde emek verimliliğindeki artış bütün sektörler için yüzde 65 olurken, karşılık kimyevi maddeler sektöründe emek verimliliğinin artış oranı yüzde 256'yı buldu.

Demir dışı metallerde artış oranı yüzde 187 oldu. Emek verimliliğinde düşüş yaşayan sektörlere bakıldığında, hazır giyim sektöründe 1993-2009 döneminde çalışan başına satışlar yüzde 42 oranında azalırken, ilaç ve medikal ürünler sektöründe yüzde 41, mobilya sektöründe yüzde 38 oranında verimlilik azalması tespit edildi.