Başkanlık sisteminin ayrıntıları netleşiyor

AK Parti'nin MHP'ye sunduğu başkanlık sistemine ilişkin Anayasa değişiklik teklifinde ilk cumhurbaşkanlığı seçiminin 2019 yılında yapılması öngörülürken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın o süreye kadar başkanlık sistemi teklifindeki bazı yetkileri kullanması da sağlanacak.

Reuters'a bilgi veren AK Parti'li yetkililer, başkanlık sistemine dair özellikleri taşıyan yeni modelin isminin "Cumhurbaşkanlığı sistemi" olarak tanımlandığını belirtirken,cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen değil, 2019 yılında yapılmasının öngörüldüğünü kaydettiler.

Taslak hakkında bilgi sahibi AKP'li bir yetkili, bu süre içinde Erdoğan'ın görevini sürdüreceğini ve yeni sistemde tanımlanan bazı yetkileri kullanabileceğini vurguladı.

Aynı yetkili, "Seçimin 2019 öncesinde yapılmasına yönelik bazı görüşler de var ancak şu anda öne çıkan görüş 2019 yılında seçimin yapılması yönünde" dedi.

Seçimin 2019 yılında yapılmasının temel mantığının o döneme kadar hayata geçirilmesi gereken mevzuatın hazır hale getirilmesi olduğunu kaydeden aynı yetkili, "Taslakta öngörüldüğü şekilde bu düzenlemeler başkanlık kararnamesiyle çözülebilir" dedi.

Taslağa göre cumhurbaşkanı, yürütmenin alanına giren konularda "cumhurbaşkanlığı kararnamesi" çıkarabilecek. Temel hak ve özgürlükler ile ilgili konularda ise kararname çıkaramayacak.

Türkiye'nin yönetim şeklinin başkanlık sistemine dönüştürülmesini savunan ancak bunun için gereken Anayasa değişikliğini tek başına referanduma taşıyabilmek için TBMM'de en az 14 sandalye desteğine daha ihtiyaç duyan AKP, bu konuda Parlamento'da 39 sandalye ile temsil edilen MHP'ye güveniyor.

Başbakan Binali Yıldırım başkanlık sistemini içeren Anayasa değişikliği için geçtiğimiz hafta MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile görüşmüş; Bahçeli dün yaptığı açıklamada AK Parti'nin taslak teklifinin kendilerine ulaştığını, partiler arası kurulacak komisyonda anlaşılan maddeleri Meclis'e getirmeyi amaçladıklarını söylemişti.

Taslakta, cumhurbaşkanının devletin ve yürütmenin başı olduğu, ülkenin üniter yapısı korunuyor. TBMM'nin mevcut tekli yapısı da sürdürülüyor. ABD'deki senato gibi ikinci bir Meclis olması öngörülmüyor.

Cumhurbaşkanı iki kez seçilebilecek

Cumhurbaşkanı, beşer yıllığına en fazla iki kez seçilebilecek. Seçim iki turlu olacak. İlk turda yüzde 50 oy çıkmazsa, ikinci tura en fazla oyu alan iki aday katılacak.

Burada en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı seçilecek.

İki cumhurbaşkanı yardımcısı olabilir

Yeni sistemde Cumhurbaşkanı'nın bir yardımcısı olacak. Ancak taslakta bu konuda alternatifler bulunuyor. MHP'nin de sıcak bakması halinde cumhurbaşkanı yardımcısı sayısının iki olabileceği belirtiliyor.

Yeni sistemde Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Başkanı, MİT Müsteşarı, rektörler başta olmak üzere üst düzey bürokratları atayacak. Yine Cumhurbaşkanı belli oranda HSYK ve Anayasa Mahkemesi'ne de üye seçebilecek. Taslakta, HSYK ve Anayasa Mahkemesi üyelerinin yargısını Cumhurbaşkanı'nın seçmesi öngörülüyor.

Fesih konusu

Yetkililer, fesih konusunun ise AKP ile MHP arasında Anayasa değişikliğiyle ilgili kurulacak komisyonda netleştirileceğini belirtiyorlar. Alternatifler arasında Parlamento'nun ve Cumhurbaşkanı'nın karşılıklı fesih yetkisi de bulunuyor.

AKP'li bir yetkili "Fesih konusu halen tartışılıyor. Nasıl bir yol izleneceği önümüzdeki dönemde belli olacak, ancak şu anda taslağa konulmaması, eğer konulursa da Cumhurbaşkanı ve Meclis'ni karşılıklı olarak birbirini feshetmesi şeklinde düzenleme yapılabilir" ifadesini kullandı.

Kabine dışarıdan atanacak

AK Parti'li yetkili ayrıca, taslakta Cumhurbaşkanı'nın kabineyi Parlamento dışından atamasının düzenlendiğini belirterek, Parlamento içinden atama yapılırsa atanan bakanın milletvekilliğinin düşeceğini de belirtti.