Askeri Mahkemeler Kanunu, AİHM'ye uyuyor

ANKARA - Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.

Tasarıya göre, Askeri mahkemeler, 3 askeri hakimden kurulacak. Askeri mahkeme kurulunda bulunanların en kıdemlisi, mahkeme başkanı olacak. Tasarı, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nda da AİHM kararları doğrultusunda değişiklik yapıyor. Buna göre, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler taraf ve vekillerine açık olacak.

Subay üyeler, askeri mahkeme heyetinden çıkarılacak. Subay ve astsubayların işledikleri suçlara ait davalar ile ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlara ait davalar hariç olmak üzere, üst sınırı 5 yıla kadar (5 yıl dahil) hapis cezaları ve bunlara bağlı adli para cezaları ile bağımsız olarak hükmedilecek adli para cezalarını ve güvenlik tedbirlerini gerektiren Askeri Ceza Kanununda ve diğer kanunlarda yazılı suçlara ait davalara ve suç konusu olmayan eşyanın müsaderesine, tek hakim tarafından bakılacak.

Kurulla veya tek hakimle bakılacak işlerin belirlenmesinde, cezayı ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin, kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulacak.

Bir kimse tarafından işlenmiş müteaddit fiillerin yargılanması görevinin belirlenmesinde, en ağır cezayı gerektiren fiil esas alınacak.

Tek hakim tarafından bakılan davalarla ilgili soruşturmalarda, hakim kararı gerektiren her türlü işleme ait kararlar, tek hakim tarafından verilecek. Bu kararlara karşı itirazları incelemeye en yakın askeri mahkeme yetkili olacak.

İddianamenin kabulünden sonra, yargılamanın tek hakim tarafından yürütülmesi gerektiği gerekçesi ile görevsizlik kararı verilemeyecek.

Görülmekte olan davalar nedeniyle tek hakim ile askeri mahkeme kurulu arasında çıkan görev uyuşmazlıklarını, Askeri Yargıtay çözümleyecek.

Mahkeme, iddianamenin kabulünden sonra duruşma gününü belirleyecek ve duruşmada hazır bulunması gereken kişileri çağırıp, diğer duruşma hazırlıklarını yerine getirecek.

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlara, genel ahlaka karşı suçlara ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, devlet sırlarını açığa vurma gibi suçlara ait davalar ile tutuklu veya açıklı işlerin davaları önce görülecek.

Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulla bakılmakta olan davalarda, davanın tek hakim tarafından yürütülmesi gerektiği gerekçesi ile görevsizlik kararı verilemeyecek, kurulla verilerek kesinleşmiş kararlarla ilgili olarak, bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra alınması gereken kararlar, kurulla verilecek.

Subay üyelerin askeri mahkeme heyetinden çıkartılması nedeniyle mevcut kanundaki "subay üyelerin nitelikleri", "subay üyelerin seçimi" ve "kanunda yazılı nitelikte subay üyenin bulunamaması"nı düzenleyen maddeler yürürlükten kaldırıldı.

Giderler

Sağlık sebepleri dışında okullarla yüksek öğrenim kurumlarından çıkarılan askeri öğrencilere,"personel ve amortisman giderleri hariç" devlet tarafından yapılan masraflar faizi ile birlikte ödettirilecek.

Daha önce askeri öğrencilikten çıkarılanlardan kendilerine tahakkuk ettirilen borçlarını ödemiş ya da taksitlendirmiş olanlar ile yargılamaları devam edenler veya kesin hükme bağlanmış olanlar da 3 ay içerisinde müracaat etmeleri halinde aynı hükümden yararlanabilecek.

Mayın arama ve temizleme faaliyetlerinin fiilen icrası sırasında malul olanlar ile ölenlerin dul ve yetimleri de terörle mücadele sırasında malul olanlar ile ölenlerin yakınlarıyla aynı statüye getiriliyor. Böylece aynı nitelikte görev yapan personel arasındaki özlük hakları farklılıklarının giderilmesi amaçlanıyor.

Hakimler ve Savcılar Kanununun "Adayların nitelikleri" başlıklı düzenlemede yer alan, lisans ve lisansüstü öğrenimini yapmış olan adayların 30, doktora öğrenimini tamamlamış adayların ise 35 yaşını bitirmemiş olmaları gerektiği hükmü, askeri hakimler için de geçerli olacak.

Dosyadaki belgeler karşı tarafa da açık olacak

Tasarı, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nda da AİHM kararları doğrultusunda değişiklik yapıyor. Buna göre, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler taraf ve vekillerine açık olacak. Mahkeme tarafından getirtilen veya idarece gönderilen bilgi, belge ve dosyalardan; başka şahıs ve makamların özel bilgileri ile şeref, haysiyet ve güvenliğinin korunması veya idarenin soruşturma metotlarının gizli tutulması maksatlarıyla taraf ve vekillerine incelettirilmemesi, kaydı konulanlar ile personelin özlük dosyasındaki dava konusu haricindekiler, taraf ve vekillerine incelettirilemeyecek.

Taraf ve vekillerine incelettirilemeyecek nitelikteki bilgi ve belgeler; bulundukları yer itibarıyla taraf ve vekillerine açık olan diğer evraktan ayrılamaz nitelikte iseler, taraf ve vekillerine incelettirilecek suretleri, ilgili bölümleri idare tarafından karartılarak ayrıca gönderilecek.

Davacı taraf veya vekili, karartılan veya verilmeyen bilgi ve belgelerin savunmaya esas teşkil edecek unsurlar olduğu iddiası ile mahkemeye itiraz edebilecek. Yapılan bu itiraz mahkeme tarafından incelenerek haklı görülen hususlarda, mahkemenin belirleyeceği çerçevede daha önce karartılan veya verilmeyen bilgi ve belgeler karşı tarafa incelettirilebilecek.

Bu hükümlere göre elde edilen ve gizlilik derecesine sahip bilgi ve belgeler, taraf ve vekillerince mahkeme haricinde, diğer bir maksatla kullanılamayacak. Aksine davranışta bulunanlar hakkında ilgili kanun hükümleri saklı tutulacak.

Işıklar Askeri Hava Lisesi'nin de Hava Harp Okuluna Girmeye İstekli Aday Öğrenciler ile Uçuş ve Paraşüt Eğitimine Tabi Tutulacak Harp Okulu Öğrencileri Kanunu kapsamına alınması öngörülüyor.

Tasarıyla Gülhane Askeri Tıp Akademisi bünyesinde bulunan Gülhane Askeri Tıp Fakültesinde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin özlük hakları diğer harp okullarıyla aynız düzeye getiriliyor.

Uzman erbaşlar

Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malul olan uzman erbaşlar yeniden istihdam edilebilecek. Bu kişilerin, sözleşmeleri "sıhhi arıza" nedeniyle feshedilemeyecek. Uzman erbaşlara da subay ve astsubaylara olduğu gibi mazeret izni verilebilecek.

Terörle mücadele kapsamında malul olan uzman erbaşlar, kadrolarının kaldırılması veya bu kadrolarda istihdam edilmelerine gerek kalmaması durumunda sağlık niteliklerine uygun kadrolara atanabilecek.

Doğal afetlerde görev alan askeri personel de kazandan beslenecek arasına dahil ediliyor.