Askeri mahkemeler 'demokratikleşiyor'

ANKARA - Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, "Kamulaştırma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ve "Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"u onayladı.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezinden yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Gül, 5999 sayılı "Kamulaştırma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile 6000 sayılı "Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"u yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderdi.

Cumhurbaşkanı Gül'ün onayladığı ''Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun''a göre, askeri mahkemeler 3 askeri hakimden kurulacak. Askeri mahkeme kurulunda bulunanların en kıdemlisi mahkeme başkanı olacak. Subay üyeler, askeri mahkeme heyetinden çıkarılacak.

Subay ve astsubayların işlediği suçlara ait davalar ile ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlara ait davalar hariç olmak üzere, üst sınırı 5 yıla kadar (5 yıl dahil) hapis cezasını öngören davalara ve suç konusu olmayan eşyanın müsaderesine tek hakim tarafından bakılacak.

Tek hakim tarafından bakılan davalarla ilgili soruşturmalarda, hakim kararı gerektiren her türlü işleme ait kararlar tek hakim tarafından verilecek. Bu kararlara karşı itirazları incelemeye en yakın askeri mahkeme yetkili olacak.

Öncelikli davalar

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlara, genel ahlaka karşı suçlara ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, devlet sırlarını açığa vurma gibi suçlara ait davalar ile tutuklu veya açıklı işlerin davaları önce görülecek.

Değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurulla bakılmakta olan davalarda, davanın tek hakim tarafından yürütülmesi gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilemeyecek, kurulla verilerek kesinleşmiş kararlarla ilgili olarak bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra alınması gereken kararlar kurulla verilecek.

Kiralanan her türlü araç ve malın, sahibi veya mal sahibi adına kullanan şahsın ihmal veya kusuru dışında zayi olması veya hasara uğraması durumunda meydana gelen zarar ve hasarlar devlet tarafından karşılanacak.

Personel ve amortisman giderleri

Sağlık sebepleri dışında okullarla yükseköğrenim kurumlarından çıkarılan askeri öğrencilere ''personel ve amortisman giderleri hariç'' devlet tarafından yapılan masraflar faiziyle ödettirilecek.

Daha önce askeri öğrencilikten çıkarılanlardan kendilerine tahakkuk ettirilen borçlarını ödemiş veya taksitlendirmiş olanlar ile yargılamaları devam edenler veya kesin hükme bağlanmış olanlar da 3 ay içerisinde müracaat etmeleri halinde aynı hükümden yararlanabilecek.

Mayın arama dahil patlayıcı madde ve temizleme faaliyetlerinin fiilen icrası sırasında malul olanlar ile ölenlerin dul ve yetimleri de terörle mücadele sırasında malul olanlar ile ölenlerin yakınlarıyla aynı statüye getiriliyor. Böylece aynı nitelikte görev yapan personel arasındaki özlük hakları farklılıklarının giderilmesi amaçlanıyor.

AİHM kararlarına uyum

Kanunla Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nda da AİHM kararları doğrultusunda değişiklik yapılıyor. Buna göre, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler taraf ve vekillerine açık olacak. Mahkeme tarafından getirtilen veya idarece gönderilen bilgi, belge ve dosyalardan, başka şahıs ve makamların özel bilgileri ile şeref, haysiyet ve güvenliğinin korunması veya idarenin soruşturma metotlarının gizli tutulması maksatlarıyla taraf ve vekillerine incelettirilmemesi, kaydı konulanlar ile personelin özlük dosyasındaki dava konusu haricindekiler taraf ve vekillerine incelettirilemeyecek.

Davacı taraf veya vekili, karartılan veya verilmeyen bilgi ve belgelerin savunmaya esas teşkil edecek unsurlar olduğu iddiasıyla mahkemeye itiraz edebilecek. İtiraz mahkemece incelenerek haklı görülen hususlarda, mahkemenin belirleyeceği çerçevede daha önce karartılan veya verilmeyen bilgi ve belgeler karşı tarafa incelettirilebilecek.

Işıklar Askeri Hava Lisesi de Hava Harp Okuluna Girmeye İstekli Aday Öğrenciler ile Uçuş ve Paraşüt Eğitimine Tabi Tutulacak Harp Okulu Öğrencileri Kanunu kapsamına alınacak. Kanunla Gülhane Askeri Tıp Akademisi bünyesindeki Gülhane Askeri Tıp Fakültesinde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin özlük hakları diğer harp okullarıyla aynı düzeye getirilecek.

Uzman erbaşlara istihdam yolu açıldı

Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malul olan uzman erbaşlar yeniden istihdam edilebilecek. Bu kişilerin sözleşmeleri ''sıhhi arıza'' nedeniyle feshedilemeyecek. Uzman erbaşlara da subay ve astsubaylara olduğu gibi mazeret izni verilebilecek.

Terörle mücadele kapsamında malul olan uzman erbaşlar, kadrolarının kaldırılması veya bu kadrolarda istihdam edilmelerine gerek kalmaması durumunda sağlık niteliklerine uygun kadrolara atanabilecek.

Yaş sınırı nedeniyle emekli olmadan TSK'dan ayrılmak zorunda kalan uzman erbaşlar, emekliliğe ayrılmaya hak kazandıkları tarihe kadar MSB ve TSK kadrolarında memur olarak istihdam edilebilecek. Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yaş sınırı nedeniyle TSK'dan ayrılan ve emekliliğe hak kazanamamış olan uzman erbaşlar da üç ay içerisinde Milli Savunma Bakanlığına başvurmaları halinde bu haktan yararlanabilecek.

TSK tarafından aktarılan projelerdeki ve iş yükündeki artış dikkate alınarak, Akaryakıt İkmal ve NATO POL Tesisleri İşletme Başkanlığının idari kadrolarında değişikliğe gidilerek, ihdas edilen kadrolar çerçevesinde yönetim kurulunun görev ve yetkileri yeniden belirlenecek.

Komando birlikleri ve komando eğitimi veren okullarda eğitim ve kurs görenler ile doğal afetlerde görev alan askeri personel de kazandan beslenecekler arasına dahil edilecek.

Cep telefonu bulundurana 10 gün oda hapsi

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce cep telefonu gibi kimi eşyaları bulundurmaktan veya kullanmaktan kaynaklanan emre itaatsizlik suçu işleyenlerin, hükmü veren askeri mahkemece sanık veya hükümlülerin başvurusu aranmaksızın askeri savcılığın yazılı görüşü alınmak suretiyle şartları mevcutsa infazı durdurulacak. Askeri mahkeme görevsiz olacak ve dosya disiplin mahkemelerine gönderilecek.

Kıta karargah ve kurumlarda veya görev sırasında bulundurulması veya kullanılması emir ile yasaklanan cep telefonu, bilgisayar, radyo, teyp, fotoğraf makinesi gibi görüntü ses ve benzeri verileri kaydeden, depolayan veya ileten her türlü cihaz ve aletler ile aksamlarını bulunduran veya kullananlar 10 günden bir aya kadar oda veya göz hapsiyle cezalandırılacak.

Kamulaştırma Kanunu'nda değişiklik

Cumhurbaşkanı Gül'ün onayladığı diğer kanun olan ''Kamulaştırma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'' ise 9 Ekim 1956-4 Kasım 1983 tarihlerinde bedelsiz el konulan taşınmazlara tazminat ödenmesine ilişkin düzenleme getiriyor.

Kanuna göre, bu tarihler arasında bedelsiz olarak el konulan taşınmazla ilgili malikin tazminat talebinde bulunması durumunda öncelikle uzlaşma yoluna gidilmesi esas olacak.

Uzlaşma, nakdi ödeme, idareye ait taşınmazın trampası, idareye ait taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak tanınması veya başka bir yerde imar hakkı kullandırılması şeklinde yapılabilecek. Uzlaşma görüşmeleri en geç 6 ay içerisinde sonuçlandırılacak. Uzlaşma halinde, uzlaşılan tazminat bedeli bütçe imkanları dahilinde sonraki yıllara da sarkacak şekilde taksitli olarak ödenebilecek. Taksitlendirme süresince yasal faiz de uygulanacak.

Uzlaşma sağlanamadığı takdirde malik, 3 ay içinde tazminat davası açabilecek.

Kesinleşen mahkeme kararlarında belirtilen ödemelerde kullanılmak üzere ilgili idarelerin sermaye giderleri için öngörülen ödeneklerden yüzde 2 pay ayrılacak. Kesinleşen alacakların bu miktarı aşması durumunda ödemeler sonraki yıllara sarkacak şekilde taksitle yapılabilecek. Taksitlendirmede bütçe imkanları ve alacakların tutarı dikkate alınacak. Taksitlendirme süresince yasal faiz uygulanacak.

Yasanın yürürlüğe girmesinden önce tazmin talebiyle dava açanlar, yürürlükten itibaren 3 ay içerisinde uzlaşmaya gidip gitmeyeceklerini dilekçeyle bildirebilecek. Uzlaşma talebi üzerine, görüşmeler bitene kadar dava bekletilecek. Uzlaşmazlık halinde davaya devam edilecek. Ödenecek tazminatın tahsili nedeniyle idarelerin mal, hak ve alacakları haczedilemeyecek.