AR-GE'de sınırlar zorlanıyor

ANKARA  - ODTÜ Teknokent'in düzenlediği "Yeni Fikirler Yeni İşler" yarışmasını kazanarak kurdukları şirketlerin patronu olan genç mühendisler, yaptıkları işlerle ülke sınırları dışında da adlarını duyurdu.

ODTÜ'de moleküler biyoloji eğitimi alan ve "Biyonesil" isimli şirketi kuran Sıla Toksöz, Zeynep Yurtkuran, ve Ledun Akyüz isimli üç genç kız, 2 yıl önce "Biyolojik Mayın Tespit Sistemi" adlı projeleriyle "Yeni Fikirler Yeni İşler" yarışmasının 100'ü aşkın rakibi arasından birinci seçildi.

Elginkan Vakfı Teknoloji Ödülü'nü ve SSM Özel Ödülü'yle birlikte 125 bin TL'lik ödülü kazanan genç beyinler, Teknokent'te kurdukları şirketlerinde başlattıkları Ar-Ge araştırmalarıyla biyolojik ürünler alanında Türkiye'deki açığı kapatma yarışına düştüler.

Biyonesil Biyolojik Ürünleri Ar-Ge Danışmanlık Ltd Şirketi'nin kurucularından Sıla Toksöz, yarışmada aldıkları ödülle ilk olarak laboratuvar kurma çalışmalarına başladıklarını anlattı.

Yarışmayı kazandıkları projeleri olan "Mayınların Mikroorganizmalar Yoluyla tespit edilmesini sağlayan projelerinde bu süre içinde önemli aşamalar kaydettiklerini belirten Toksöz, geliştirdikleri mikroorganizmaların mayınların içindeki DNT gibi patlayıcıların çevrelerine yaydığı gazlarla temas ettiğinde ışımaya başladığını bildirdi.

Projelerini geliştirmek için TNT patlayıcıyı ve uzman temini elde etmede bazı sıkıntılar yaşadıklarını dile getiren Toksöz, "Projemizde yola TNT ve DNT tespiti diye çıktık. Ancak başka projede elde ettiğimiz DNT ile bu maddenin tespitinde başarı sağladık. Ancak TNT'yi bir şekilde temin edemediğimiz için TNT'de uygulama şansımız olmadı. TNT bulursak onun üzerinde de çalışmaya başlayacağız" diye konuştu.

Yerleri kuşkulu eski mayınların yüzde 90 TNT, yüzde 10 DNT içerdiği bilgisini veren Toksöz, geliştirdikleri mikroorganizmaların laboratuvar ortamında çalıştığını ve topraktaki uygulamalarını da yapacaklarını kaydetti. Toksöz, DNT'de çalışan sistemlerinin toprakta da yüksek oranda ışıma yapmasını beklediklerini ifade etti.

Tarım ilaçlarını topraktan temizleyecekler

Şirket çalışanlarından Zeynep Yurtkuran'ın yürütücülüğünü yaptığı "Tarım İlaçlarının Mikroorganizmalar Aracılığıyla Bozunması Yoluyla Toprağın Temizlenmesi Projesi" de tarım ilaçlarının zararlı etkilerinin, biyolojik yöntemler kullanarak çevreye zarar vermeden temizlenmesini amaçlıyor.

Sanayi Bakanlığından KOSGEB - (Teknogirişim Sermayesi) desteği aldıklarını anlatan Yurtkuran, bu alanda yürüttükleri Ar-Ge faaliyetlerinin ürüne dönüşmesi halinde önlerine bir takım (yasal ve ticari) engellerin de çıkabileceğini belirtti. Yurtkuran,  "Tarım ilaçlarının türleri belirlenmezse, isteyen istediği ürünü kullanacak. Topraktaki kirlilikle ilgili bir yasal zorunluluk olmadığı sürece kim niye temizlesin ki" dedi.

Türkiye'de tarımsal arazilerde pestisit kalıntı miktarının kontrol edilmediğini, buna yönelik zorunlu yasal bir mekanizmanın bulunmadığını dile getiren Yurtkuran, fazla tarım ilacı kullanımının da zirai ürünlerde fazla kalıntı problemine neden olurken, topraktaki kalıntı fazlalığının da hem yeraltı hem yüzey sularını kirlettiğini ifade etti. Yurtkuran, hedef zararlılarda dayanıklılık sorunu oluşturan bu sorunun, hedef olmayan birçok yararlı organizmanın da ölümüne yol açtığını anlattı.

Türkiye'nin bu alanda yapılacak Ar-Ge çalışmalarına büyük ihtiyacı bulunduğunu vurgulayan Yurtkuran, "Biz de projelerimizde Türkiye koşullarında efektif çalışabilecek çözümler geliştirmeye çalışıyoruz" dedi.

Şirketlerinin başarılarının pek çok yabancı şirket tarafından da izlendiğini ifade eden Yurtkuran, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Alanımız ve bu alanın pazarı çok yeni. Türkiye'de çevre mikrobiyolojisi üzerine çalışan bir şirket yok diyebiliriz. Genelde bu şirketler, yurt dışındaki hazır ürünleri alıp kullanıyorlar. Ar-Ge'yi sonuçta ürün çıkarmak için yapıyoruz. Bunun için de Türkiye'deki mevzuatın da hazır olması gerekiyor.

Türkiye'nin bu alana büyük ihtiyacı olduğunu düşünüyoruz. Yalnızca Türkiye'nin özelliklerini taşıyan bu uygulama hayata geçtiğinde tarımda ve ilaçlamada büyük atılım yapılabileceğini öngörüyoruz. Bu projelerin dışında biyolojik gübre ve biyolojik tarım ilaçları üzerinde de Ar-Ge yürütüyoruz. Böylece Türkiye'deki tarım topraklarının temizlenmesi ve ülke topraklarında katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesi için çaba gösteriyoruz."

Kazandıklaırnı şirkete yatırarak cirolarını katladılar

Yarışmaya beş yıl önce katılan genç beyinler Kaan Kayabalı ve Demirhan Büyüközcü'nün kurduğu Ka-De Bilişim Sistemleri tarafından geliştirilen plaka tanıma sistemleri ise sadece Türkiye'de değil, Türkmenistan'da da kullanılmaya başladı. Yakın zamanda Katar'da da uygulamaya başlanacak plaka tanıma sistemi, otoyol güvenliğini sağlamayı hedefliyor. 

Kayabalı, 5 yıl önce 10 bin TL ile kurdukları şirketlerinin plaka, insan ve çuval sayma sistemleri ile otoyol güvenlik sistemleri üzerine çalıştığını söyledi.

Şirketlerinde 14 kişinin çalıştığını kaydeden Kayabalı, "Biz agresif rekabet uyguladık. Teknolojimizde de başarılı olduk. Biz başka kuruluşlardan pek fazla Ar-Ge desteği almadık. Daha çok kazandığımız kaynakları tekrar teknolojinin geliştirilmesine harcadık ve bu şekilde büyüdük. Ciromuz şu anda 2 milyon TL'ye çıktı" dedi.

ODTÜ'nün yarışmasının sektörle ilgili çevre edinmelerine katkı verdiğini ifade eden Kayabalı, "Bizim en büyük sıkıntımız sermayemizin küçük olması. Sermaye desteği ile yola çıkmadık. Kazandıklarımızı bir kenarda biriktirmedik ve bunu yine yatırıma dönüştürdük. Yeni şirketi kollayan bir finansal desteğimiz olmadı, ailemizden de destek alamadık. Kriz döneminde kısa dönemli finansal krizler yaşadık ama bunları atlatabildik. Sonra banka kredileriyle toparlandık" diye konuştu.

Yarışmaya katıldıkları proje olan "şüpheli paketleri takip sisteminden" zaman içinde fabrikalarda çuval sayma ve insan yüzü tanıma sistemlerine kaydıklarını ve bu şekilde kapasitelerini arttırdıklarını anlatan Kayabalı, aynı şekilde daldaki ürünleri bile saymaya yönelik çalışmalar yürüttüklerini söyledi.

ODTÜ yeni patronlarını arıyor

Öte yandan üniversite öğrencilerini yenilikçi ürün ve teknoloji geliştirmeye teşvik etmek, yarının teknoloji firmalarına ilk adım desteği sağlamak amacıyla düzenlenen "Yeni Fikirler Yeni İşler Yarışması"nın finali 27 Kasım Cumartesi günü ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi'nde yapılacak.

ODTÜ ve ODTÜ Teknokent tarafından Elginkan Vakfı ana sponsorluğunda ve T.C.Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Türk Telekom ve OSTİM Yönetimi'nin desteğiyle düzenlenen bu yılki yarışmada, 9 proje finale kaldı.

Bu yıl 400 online kayıt arasından finale kalan 9 proje ekibi, 75 bin TL'lik Elginkan Vakfı Teknoloji Ödülü'nü, 50 bin TL'lik Savunma Sanayii Müsteşarlığı Özel Ödülü, 50 bin TL'lik Türk Telekom Özel Ödülü ve 25 bin TL'lik OSTİM Sanayi Kategorisi Özel Ödülü'nü alabilmek için yarışacak.

Maddi ödüllerin yanı sıra ODTÜ Teknokent'te ücretsiz 3 yıl süreyle "şirket" olarak faaliyet gösterebilmek ve tüm danışmanlık desteklerinden faydalanabilmek için yarışacak projeler arasında:

-Dünyanın var olan en hafif malzemesi olan Aerojeli yenilikçi yöntemlerle üretmeyi ve dünyada henüz yaygın olarak kullanılamayan bu faydalı malzemenin kullanımını sağlamayı,

-İnsanların her gün güvenlik için internetten girdikleri güvenlik şifrelerini kitap sayısallaştırmada kullanılarak sanal kitaplıklar oluşturmayı,

-Görüntü işleme teknolojisi kullanarak yüz ve obje tanıma yöntemi ile perakendecilik ve out-of-home reklamcılıkta web tabanlı raporlama ve simülasyon modelleri geliştirmeyi,

-El parmak ve tarak kemiği kırıklarının düzeltilmesinde Kirschner Teliyle yapılan operasyonların otomasyonun gerçekleştirmeyi,

-Endüstriyel ürünlerin üç boyutlu sanal tasarımlarının çıkarılması için veri eldivenleri üretmeyi,

-GPS'e gereksinin duymadan askeri amaçlı yerel konumlandırma yapabilen bir sistemin geliştirmeyi,

-Akustik sinyalleri kullanılarak hedef tespiti ve takibi yapabilen bir güvenlik sistemi geliştirmeyi,

-Aynı kodlarla farklı oyun platformlarında oyun geliştirmeye imkan sağlayan bir yazılım geliştirmeyi,

-Toplu taşıma araçları ve bilboardlarda konum ve zaman bağlı reklam yapılmasına olanak tanıyan bir sistem geliştirilmeyi hedefleyen teknoloji tabanlı projeler bulunuyor.