Altı 'hızlı tren' hattına 17 milyar TL'lik yatırım

Özlem ERMİŞ BEYHAN

İSTANBUL - Türkiye, son birkaç yılda demiryoluna en çok yatırım yapan ülkelerden biri oldu. 8 yılda demiryollarına 20 milyar lira harcama yapıldı. Önümüzdeki dönemde bu rakama yakın bir yatırım daha planlanıyor. Halen 6 hızlı tren projesi yürüyor. Bu projeler için öngörülen yatırım harcaması 17 milyar liranın üzerinde.

5.6 milyarlık Ankara - İstanbul Hızlı Tren Projesi'nin uzunluğu 533 kilometre. Bu hattan yılda 17 milyon kişi taşınması planlanıyor. Ankara-Eskişehir hattı işletmeye açıldı. Kalan bölümlerinde yapım ve ihale süreci devam ediyor. 1 milyarlık Ankara - Konya hattı 306 kilometre olacak. Test sürüşleri yapılıyor. 2.2 milyarlık Ankara - Sivas (466 km.) hattı, 900 milyonluk yatırım öngören 106 kilometrelik Bandırma - Bursa - Ayazma - Osmaneli hattında Bursa- Yenişehir arasının ön yeterlilik ihalesi yapıldı. Yenişehir-Osmaneli arası için proje çalışılıyor. 303 kilometre uzunluğunda Sivas - Erzincan hattına 1.5 milyarlık yatırım yapılacak. Bu hatta proje çalışması yapılıyor.

3.3 milyar lira ile yatırım bedeli en yüksek ikinci proje olan Ankara - İzmir hattı 663 kilometre olacak. 6 milyon yolcu taşıması beklenen bu hattın projesi 2011 yatırım programına alındı. Polatlı-Afyonkarahisar kesimi için ihale hazırlık çalışmaları sürüyor. 6 hızlı tren projesi tamamlandığında yılda 41 milyon kişinin kullanması bekleniyor. Yatırım ağırlıklı olarak kamu kaynakları ile yapılıyor. İşletmede olan Ankara - Eskişehir hattında bilet fiyatı 20 lira. Yolcu sayısını katlama hedefi TCDD'nin mevcut hat uzunluğu halen toplam 10 bin 984 km. Bunun 8697 km'si ana hat. Şebekenin yüzde 95'inde tek hat işletmeciliği yapılıyor. Çiftyollu ana hat uzunluğu 403 kilometre. Hızlı tren hatlarının toplamı 2 bin 377 kilometre.  Bunlar tamamlanıp işletmeye açıldıklarında, Türkiye'deki toplam demiryolu hattı uzunluğu da 13 bin 361 kilometreye çıkmış olacak. Ancak asıl katkı taşınacak yolcu sayısı bakımından olacak. Hızlı hatlar, toplam hat uzunluğuna yaptıkları katkıdan daha fazlasını yolcu sayısı bakımından yapacaklar.

2009 rakamlarına göre TCDD 8 bin 697 kilometrelik ana hatlarda 23 milyon yolcu taşıdı. 2 bin 377 kilometrelik hızlı hatlarda taşınacağı tahmin edilen yolcu sayısı ise 41 milyon. Bu rakamlar gerçekleşirse TCDD ana hatlarda taşıdığı yolcu sayısını yüzde 200 artırmış olacak, başka bir ifade ile 3'e katlayacak.

FLORİDA'DA TARTIŞMA KONUSU OLMUŞTU

Hızlı tren yatırımları birçok ülkede yapılıyor. Fransa ve Japonya gibi bazı ülkelerde iç taşımacılıkta büyük rolleri var. Ancak bazı ülkelerde de karşı çıkılıyor. Florida Valisi Rick Scott, Obama'nın talimatı ile başlatılan hızlı tren yatırımını reddetti. Vali Scott, şubat ayında hızlı tren için yapılacak 2 milyar dolarlık federal yardımı kabul etmedi.  Scott, yaptığı basın toplantısında hızlı tren hattı yatırımını neden iptal ettiğini şöyle anlattı:

"Bu yatırımın Floridalı vergi mükelleflerini 3 milyar dolar borçla karşı  karşıya getirebileceğini gördüm. Yatırım başladıktan sonra maliyetler planları aşarsa federal hükümet verdiği yardımı çekebilir. Ayrıca yatırım planında belirtilen yolcu sayısı ve gelir hedefinin fazlasıyla iyimser olduğunu düşünüyorum. Bir süre sonra vatandaşlarımın, kendi kendini finanse edemeyen bir tren hattını sübvanse eder haline geldiğini görmek istemiyorum."

Prof. Gerçek: İrdelenebilmesi için yeterli veri yok

Türkiye'de 13 Mart 2009 tarihi itibarıyla hızlı tren işletmeciliğine Ankara-Eskişehir hattı ile başlandı. Böylece Türkiye hızlı trenin olduğu Avrupa'da 6'ncı, dünyada ise 8'inci ülke oldu. Hızlı trenlerin hayatı kolaylaştıracağı, daha hızlı, daha konforlu yolculuk imkanı sağlayacağı konusunda tartışma yok. Ancak (Florida Valisi Scot gibi), 'yatırım' olarak 'ihtiyatlı' bakanlar da var. İTÜ Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Haluk Gerçek, hızlı tren projelerinin fizibilite açısından irdelenebilmesi için gerekli verilerin kamuoyuyla paylaşılmadığını söyledi. Prof. Gerçek, "Bu tür projelerde iki ayrı fizibilite yapılır.

Mali fizibilitede gelir ve giderler, örneğin 30 yıl, yatırımcı ve işletmeci kuruluş açısından değerlendirilir. Projenin karlılık durumu ortaya konur. Ekonomik fizibilitede ise ulusal ekonomi açısından faydaları değerlendirilir. Planlanan hatlarda verilen trafik değerlerinin hangi yıla ait olduğu ve bu trafiğin gelecekte nasıl değişeceğinin öngörüldüğü belli değil. TCDD ağına eklenecek hızlı demiryolu projelerinin belirli bir plan bütünlüğü içinde değerlendirilmesi gerekir" dedi.

İşte hızlı projeler!

ANKARA- İSTANBUL HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: 533 km

Toplam proje tutarı (Bin TL): 5.616.359

Finansmanı: Kredi/özkaynak

Taşınması beklenen yıllık yolcu sayısı: 17.000.000

(Ankara- Eskişehir: 2.500.000, Eskişehir-İstanbul, 3.000.000, Ankara-İstanbul: 11.5000.000)

Yapım ve ihale süreci: Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesi kapsamındaki Sincan-Esenkent ve Esenkent- Eskişehir arasının yapımları tamamlanarak, 13.03.2009

tarihinde Ankara-Eskişehir kesiminde hızlı tren işletilmeciliğine başlandı. Projenin Eskişehir Gar Geçişi, Eskişehir-İnönü-Vezirhan-Köseköy kesimlerinde yapım çalışmaları devam ediyor. Henüz yapımına başlanmayan 56 km'lik Köseköy-Gebze kesiminin ihale süreci devam ediyor. Gebze-Haydarpaşa arasındaki 44 km'lik kesim ise Marmaray Projesi kapsamında yapılacak.

ANKARA-KONYA HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: Toplam 306 km. İnşa edilen uzunluk 212 km.

(Ankara-Polatlı arasındaki 94 km.si Ank-İst. Hızlı Tren Projesi kapsamında bulunuyor)

Toplam proje tutarı (Bin TL): 1.099.591

Finansmanı: Özkaynak

Taşınması beklenen yolcu sayısı: 7.000.000

(Ankara-Konya: 3000.000, Konya-İstanbul: 4.000.000)

Yatırım ve ihale süreci: İnşaat çalışmaları tamamlanarak test sürüşleri yapılmakta olan hattın, kısa süre içinde işletmeye açılması planlanıyor.

ANKARA-SİVAS HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: 466 km

Toplam proje tutarı (Bin TL): 2.212.895

Finansmanı: Özkaynak

Taşınması beklenen yolcu sayısı: 4.500.000

(Sivas-Ankara: 1.500.000, Sivas -İstanbul:3.000.000)

Yatırım ve ihale süreci: Yerköy-Sivas kesiminde yapım çalışmaları devam ediyor. Kayaş-Yerköy kesiminde ise proje çalışmalarının bitirilmesinin ardından inşaat ihalesine çıkılacak.

BANDIRMA-BURSA-AYAZMAOSMANELİ HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: 106 km

Toplam proje tutarı (Bin TL): 900.570-

Finansmanı: Özkaynak

Taşınması beklenen yolcu sayısı: 5.500.000

(Bursa-Ankara: 2.500.000, Bursa -İstanbul:3.000.000)

Yatırım ve ihale süreci: Bursa-Yenişehir arasının ön yeterlilik ihalesi yapıldı. Fiyat teklifleri alınmasının ardından yapımına başlanacak. Yenişehir-Osmaneli kesiminin proje çalışmaları devam ediyor. Bandırma-Bursa arası DLH Genel Müdürlüğü'nce projelendirilecek.

SİVAS-ERZİNCAN HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: 303 km

Toplam proje tutarı (Bin TL): 4.000.000-

Finansmanı: Özkaynak

Taşınması beklenen yolcu sayısı: 1.500.000

Yatırım ve ihale süreci: Proje çalışmaları tamamlandıktan sonra ihale çalışmalarına başlanacak.

ANKARA-POLATLI-AFYONKARAHİSAR UŞAK-İZMİR HIZLI TREN PROJESİ

Uzunluk: Manisa üzerinden 663 km, Kemalpaşa üzerinden 624 km.

Toplam proje tutarı (Bin TL): 3.334.384

Finansmanı: Özkaynak

Taşınması beklenen yolcu sayısı: 6.000.000

Yatırım ve ihale süreci: 2011 Yılı yatırım programına alınan projenin Polatlı Afyonkarahisar kesimi için ihale hazırlık çalışmaları sürüyor.