AİHM'e başvuruyu azaltmak için AYM yolu

 

ANKARA,  - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) Türkiye'den yapılan başvuruların azaltılmasını amaçlayan Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı 23 Eylül itibariyle uygulamaya giriyor. 

 

Eylül 2010'daki referandumda kabul edilen anayasa değişikliğindeki düzenlemeyle bireysel başvuru hakkı, yeni içhukuk yolu olarak sisteme dahil oldu. 

 

Anayasa değişikliğinde, "Herkes, Anayasada güvence altınaalınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafındanihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilir"deniliyor.

 

Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekiyor.

 

Reuters'a değerlendirmede bulunan Adalet eski Bakanı Hikmet Sami Türk, uygulamayı "Türkiye'nin hukuk devleti olması yolunda önemli bir adım" olarak niteledi.

Türkiye'nin, Rusya ile birlikte AİHM'e en çok başvuru yapılan ülke konumunda olduğunu, davalar kaybedilince yüksek tazminatlara hükmedildiğini belirten Türk, bireysel başvuruyla AİHM'e gidecek dava sayısında azalma amaçlandığını kaydetti.

 

Türk, "Sanıyorum bu belli ölçüde hükümetin beklediği yararısağlayabilir" dedi. 

 

Bireysel başvuruya ilişkin usül ve esaslar yasayla düzenlenmişti.

 

Buna göre, yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine bireysel başvuru yapılamayacak; Anayasa Mahkemesi kararları ile anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamayacak.

 

Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilecek. 

Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamayacak. Özel hukuk tüzel kişileri ise sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle başvuruda bulunabilecek. 

Anayasa Mahkemesi'nin, çok yoğun başvurular nedeniyle diğer görevlerini yapmakta zorlanmasından endişe eden Türk, "Mahkeme bu yükün altında boğulabilir" dedi.

 

Bireysel başvurular doğrudan ya da mahkemeler ile yurt dışıtemsilcilikler vasıtasıyla yapılabilecek. Başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek.

 

Mahkeme, başvurucunun önemli zarara uğramadığı, açıkça dayanaktan yoksun başvuruları kabul etmeyebilecek. 

 

Kabul edilebilirlik incelemesi komisyonlarca yapılacak.Mahkeme incelemesini dosya üzerinden yapacak ancak gerekli görürse duruşma yapılmasına da karar verebilecek.

 

İnceleme sonunda hakkın ihlal edildiği kararı verilirse,ihlalin, sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilecek. İhlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, bunu ortadan kaldırmak için yeniden yargılama için dosya ilgili mahkemeye gönderilecek.

 

Yeniden yargılama yararı bulunmayan durumlarda, başvuruculehine tazminata hükmedilebilecek veya genel mahkemelerde davaaçılması yolu gösterilebilecek.