81 ilin 79'unda ekonomi canlandı
DÜNYA'nın belirlemelerine göre, ocak-haziranda Türkiye genelinde vergi tahakkuku geçen yıla göre % 23.8 artışla 134 milyar 72.9 milyona çıktı.
Naki BAKIR
ANKARA - Krizden çıkış ve ekonomide canlanmanın giderek arttığı yılın ilk yarısında, bunun bir göstergesi olarak neredeyse tüm illerde vergi doğuran faaliyetlerde artış yaşandı. Ocak-haziran döneminde vergi tahsilatı Kastamonu ve Karabük olmak üzere sadece 2 ilde geçen yılın altında kalırken, 79 ilde ise yüzde 5.5'le yüzde 152 arasında değişen oranlarda artış gösterdi.
DÜNYA'nın Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre, ocak-haziran döneminde Türkiye genelinde vergi tahakkuku geçen yıla göre yüzde 23.8 artışla 134 milyar 72.9 milyon, tahsilatı ise yüzde 24.7 artışla 98 milyar 622.2 milyon liraya ulaştı. Toplam vergi tahsilatının, aynı dönemdeki toplam vergi tahakkukuna oranı geçen yıla göre 0.5 puanlık bir artışla yüzde 73.6'ya yükseldi. Geçen yıl ilk yarıda Türkiye genelinde 108 milyar 307 milyon lira vergi tahakkuk ederken, bunun yüzde 73'ü oranında 79 milyar 83 milyon liralık tahsilat gerçekleştirilmişti.
80 ilde tahakkuk artışı
Anılan dönemde vergi tahakkuku ve tahsilatının, neredeyse tüm illerde geçen yıla göre artış gösterdiği dikkati çekti. Vergi tahakkuku Kastamonu dışındaki 80 ilde, tahsilatı ise il ile Karabük dışındaki 79 ilde geçen yılın üzerinde gerçekleşti. Geçen yıla göre tahakkuk artışında yüzde 56.1'le Zonguldak, tahsilat artışında ise yüzde 152.3 oranıyla Hakkari rekor kırdı. Geçen yılın aynı dönemine göre tahakkuk artışında Zonguldak'ı yüzde 45.6 ile Aksaray, yüzde 45'le Aksaray, yüzde 45'le Kırıkkale, yüzde 39.3'le Hakkari izledi. Tahsilat artışında ise Hakkari'nin ardından yüzde 99.1'le Zonguldak geldi.
Sakarya yüzde 83.7 ile vergi tahsilatı en fazla artan üçüncü il olurken, bunu yüzde 68.9'la Aksaray, yüzde 56.2 ile Kilis izledi.
Vergi toplamada etkinlik arttı
Bu arada altı aylık vergi tahsilatının aynı dönemdeki tahakkuka oranı, 81 ilin 59'unda geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek çıktı. Geçen yıla göre tahakkuk tutarındaki artışta birinci, tahsilat artışında da ikinci sırada yer alan Zonguldak, tahsilatın tahakkuka oranındaki artışta da ilk sırada yer aldı. Zonguldak'ta vergi tahsilatının tahakkuka oranı ilk altı aylık dönemlere göre 13.3 puan yükselerek yüzde 48.3'ten yüzde 61.6'ya yükseldi. Diğer bir deyişle geçen yıl tahakkuk eden her 100 liralık verginin 48.3 lirası tahsil edilirken, bu yıl her 100 lirada 61.6 liralık bir tahsilat düzeyine ulaşıldı. Tahsilat/tahakkuk oranındaki artışta Zonguldak ilini 12.9 puanla Hakkari, 10.2 puanla Iğdır, 9.7 puanla Sakarya ve 9 puanla Mardin illeri izledi. Aksaray 8.7 puan, Kilis 8 puan, Karaman 6.6 puan, Gaziantep 6.6 puan ve Sivas 6.3 puanla vergi tahsilatının tahakkuka oranı en çok artan ilk 10 il içinde yer aldı.
Tahsilat oranı en yüksek iller
Vergi tahsilatının tahakkuka oranı en yüksek il ise değişmeyerek Kocaeli oldu. Ancak bu ilde tahsilat oranının geçen yılkinin altında kaldığı gözlendi. Kocaeli'de geçen yıl ocak-haziran döneminde yüzde 88 olan vergi tahsilatının tahakkuka oranı, bu yıl 0.6 puan düşüşle yüzde 87.4'e geriledi. Tahsilat/tahakkuk oranında Kocaeli'yi yüzde 79.5'le ile İstanbul, yüzde 79.4'le İzmir, yüzde 77.1'le Mersin, yüzde 74'le ile Rize izledi. Tekirdağ yüzde 69.6, Kırıkkale yüzde 69.1, Hatay yüzde 68.7, Tunceli yüzde 68.5, Ankara yüzde 67.7 ile tahsilat/tahakkuk oranı en yüksek ilk 10 il arasında yer aldı.
En çok vergi yaratan iller
Yılın ilk yarasındaki toplam vergi tahakkukunun yüzde 41.2 oranındaki 55 milyar 198 milyon lirası İstanbul'da gerçekleşti; toplam tahsilatın ise yüzde 44.5 oranındaki 43 milyar 876 milyon liralık bölümü tek başına bu ilden elde edildi. İstanbul'da vergi tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27.7 artış gösterdi.
Ocak-haziran dönemindeki toplam vergi tahsilatının yüzde 13 oranındaki 12 milyar 827 milyonu Ankara, yüzde 12.5 oranındaki 12 milyar 355 milyonu Kocaeli, yüzde 9.7 oranındaki 10 milyar 292 milyonu İzmir'den elde edildi. Bursa 2 milyar 175 milyon, Mersin 2 milyar 4 milyon, Antalya 1 milyar 215 milyon, Tekirdağ 810,4 milyon, Hatay 789 milyon, Adana 734 milyon lira ile en çok vergi toplanan ilk 10 il arasında yer aldı. Ekonomik hacmi en büyük 10 ilden toplanan vergi, 87 milyar 79 milyon lira ile toplam tahsilatın yüzde 88.3'ünü oluşturdu. Diğer illerin tümünden toplanan vergi ise 11 milyar 227 milyon, merkezden yapılan tahsilat da 317 milyon lira oldu.