575 HES'le 15 bin megavat

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (EPDK) verilere göre yatırımcıların enerji yatırımlarına, özel olarak da Hidroelektrik Santral (HES) yatırımlarına ilgisi bütün hızıyla devam ediyor. Bu yılın ilk 8.5 ayında 116 HES lisansı verildi. Bu ilgi yılın geri kalan aylarında da devam ederse, bu yıl verilen toplam HES lisansı 150'yi geçecek ve 2008 yılındaki rekor lisans sayısı da aşılmış olacak. Yatırımcı ilgisinin zirve yaptığı 2008 yılında toplam 143 HES lisansı verilmişti.

EPDK kayıtlarına göre Türkiye'de şimdiye kadar 812 HES lisansı verildi. Kayıtların tutulmaya başlandığı 2003 yılında verilen 73 lisansın 62'si kamu kuruluşu EÜAŞ'ın, kalan 11'i özel sektörün oldu. İzleyen yıllarda verilen lisans sayısı 2007'ye kadar katlanarak arttı . 2007 yılında 127, 2008 yılında 143 lisans verildi. Global krizle birlikte yatırımcıların frene basması sonucu 2009 ve 2010'da verilen lisans sayısında düşüşler oldu. 2009'da 132, 2010 yılında da 86 lisans verildi. Ancak 2011'le birlikte lisans sayısı yeniden hızlandı. Bu yılın ilk 9 ayında verilen lisanas sayısı 2010 yılını çoktan aştı. 2008 yılındaki rekor sayıyı yakalamaya gidiyor.

575 HES inşa halinde

Toplam 812 HES lisansının bir kısmını eski EÜAŞ lisansları ile özel sektörün tamamlanmış yatırımları oluşturuyor.Türkiye'de eski EÜAŞ santrallari de dahil toplam 236 HES kısmen veya tamamen üretime geçmiş durumda. Yapımı süren toplam HES sayısı 600 olarak görünüyor. Bunların 575'inde belli bir kapasite kurulması amacıyla fiili inşaa süreci devam ediyor.

Karadeniz şampiyon

İnşaa halindeki HES'lerin bölgelere göre dağılımına bakıldığında Karadeniz açık ara önde. İnşaa edilmekte olan HES'lerin adet bazında yüzde 40'tan fazlası Karadeniz'de. Bu bölgede toplam 250 HES yapılıyor.

Karadeniz'i HES sayısının fazlalığı bakımından Doğu Anadolu bölgesi izliyor. Doğu Anadolu'da yapılan HES sayısı 110. Bunların 33'ü, yaklaşık 3'te biri Erzurum'da yapılıyor.  Akdeniz bölgesinde yapılmakta olan HES sayısı 104. Bu bölgede de iki il öne çıkıyor; Antalya ve Adana. Antalya'da 32, Adana'da 22 HES yapılıyor. Buna göre Akdenizdeki toplam HES projelerinin yarısı bu iki ilde. İçanadolu'da 44, Güneydoğu'da 26, Ege'de 20, Marmara'da 16 HES inşa ediliyor.

Trabzon'da 49 HES yapılıyor

EPDK kayıtlarına göre HES projelerinin hangi ilde yapılmakta olduğu bilgisi mevcut. Buna göre 49 HES projesinin yeri olarak Trabzon gözüküyor.  Trabzon bu rakamla liste başı durumda. İkinci sırada 44 santralle yine bir Kradeniz ili Giresun var. Üçüncü sıra ise 33 HES'le Doğu Anadolu ili Erzurum'da. Beşinci sırada 32 santralle Akdeniz ili Antalya bulunuyor. Beş ve altıncı iller yine Karadeniz illeri, Artvin'de 29 HES, Rize'de 26 HES inşa ediliyor.

Türkiye'de enerji yatırımlarında nükleer dahil bütün seçeneklerini değerlendiriyor. Rüzgar enerjisi yatırımları Ege ve Marmara'da yoğunlaşırken, doğal şartların ve su kaynaklarının elverişli olması nedeniyle HEs projeleri Karadeniz ve Doğu Anadolu'da yoğunlaşıyor. EPDK kayıtlarına göre inşa edilmekte olan HES'lerde kurulu güç 15.401 MWe olacak. Halen inşa halindeki kapasite ise 14.124 MWe.

Yatırımın değerisantral tipine göre değişiyor. HES santrali sözkonusu olduğunda bile santralin inşa edildiği arazi şartları yatırımın miktarını etkiliyor. Enerji uzmanları genel tanhminlerde bulunurken ortalama bin megavatlık bir enerji yatırımının 1 - 1.5 milyar dolar arasında değiştiğini belirtiyor. Bundan hareketle bir tahmin yapıldığında Türkiye'de 15 - 22 milyar dolar arasında bir HES yatırımı yapılmakta olduğu ortaya çıkıyor.

Boyabat'ın büyük yatırımı

Türkiye'nin en büyük ilk dört HES'i kamu yatırımı. Atatürk Barajı'nın gücü 2.400, Karakaya Barajı'nın gücü 1.800, Keban Barajı'nın 1.330, Altınkaya'nın 702 MWe. Bunlar işletmedeki baraj ve HES'ler. Yapılmakta olanlar içinde ise en büyük güçte olan Boyabat Elektrik Üretim'in 528 MWe güçte olan Samsun'daki yatırımı. İkinci sırada Çetin Enerji'nin 386 MWe güçte olan ve Siirt'te inşa edilen santrali bulunuyor. Doğuş Enerji'nin Artvin'deki 340 MWe güçteki santrali ile Kalehan Enerji'nin Elazığ'daki 310 MWe güçteki santrali ile yine Kalehan'ın Bingöl'deki 300 MWe güçteki santralleri en büyük ilk beşi oluşturuyor. Boyabat Enerji'nin ortakları arasında D Enerji, Doğan Enerji, UNIT Investment , Doğuş Araştırma Geliştirme ve Teknik Mühendislik bulunuyor. Bingöl ve Elazığ'daki iki santralde büyük yatırım yapan Kalehan Enerji, Özaltın Şirketler Grubuna ait.