1.5 milyar liralık değeri 500 milyona yok ediyoruz

SERCAN AKINCI

İSTANBUL - Türkiye’de her yıl 6 milyon tonluk kağıt atığı ortaya çıktığını söyleyen Değerlendirilebilir Atık Malzemeler Sanayicileri Derneği (TÜDAM) Başkanı Vedat Kılıç, “Bunun yüzde 45’ini değerlendirebiliyoruz. Yüzde 55’in piyasadaki değeri 1.5 milyar lira. Bu çok ciddi bir para. Bundan muaf kalıyoruz bir de 450- 500 milyon lira para harcayıp bu malzemeyi toplayıp toprağa gömüyoruz yerel yönetimler aracılığıyla. Bu şekilde çevresel sıkıntı da oluyor” dedi. 

DÜNYA Gazetesi’ni ziyaret eden Kılıç, 2004 yılında Avrupa Birliği’yle (AB) çevre faslının açıkladığını hatırlatarak, bu konuda birçok mevzuat hazırlandığına dikkat çekti. Mevzuatların genel amacının üretimden bertarafa kadar olan süreçte sorumlulukların paydaşlarının belirlenmesi olduğunu bildiren Kılıç, derneklerinin de geri dönüşümde paydaşlardan olduğunu ve kendilerini en çok ilgilendiren konunun ambalaj atıkları olduğunun bilgisini verdi. 

Çevresel sıkıntılar doğuruyor 

Türkiye’de 2012- 2013 rakamlarına göre 3 milyon 100 bin tonluk kağıt üretimi yapıldığını anlatan Kılıç, 3 milyon tonluk da ithalat yapıldığına işaret etti. Türkiye’de yıllık 6 milyon tonluk kağıdın kullanıldığını ve atık hale geldiğini belirten Kılıç, şunları söyledi: “Bunun yüzde 45’ini değerlendirebiliyoruz. Yüzde 55’in piyasadaki değeri 1.5 milyar lira. Bu çok ciddi bir para. Bundan muaf kalıyoruz bir de 450- 500 milyon lira para harcayıp bu malzemeyi toplayıp toprağa gömüyoruz yerel yönetimler aracılığıyla. Bu şekilde çevresel sıkıntı da oluyor.” Avrupa’da atıkların yüksek oranda toplanmasının en büyük nedeninin üretici sorumluluğu ilkesi olduğunu vurgulayan Kılıç, bir şişe su üreten firmanın, bunu piyasaya arz ettikten sonra atığını da toplamakla mükellef olduğunu aktardı. Maliyetlerin tamamını o şirketin karşıladığını söyleyen Kılıç, buna karşın Avrupa’da atık toplamada ton başına 200 Euro destek verilirken, Türkiye’de bu rakamın 10’da 1’i oranında destek verildiğini kaydetti. 

Almanya bertaraf etmeyi sıfırlıyor 

Endüstrilerde oluşan atıkların tamamını profesyonel şirketler topladığını ifade eden Kılıç, şöyle devam etti: “Geri kalanını da sokaklardaki toplayıcılar topluyor. 25 bin dolar GSMH’ya ulaşmadan bu sokak toplayıcıları bitmez. Onları da mevcut sistem içinde mutlaka değerlendirmeliyiz. Onlar tamamen fiyatlara göre toplama yapıyorlar. Kağıt fiyatları ton başına 200 liraya geldiğinde sokak toplayıcıları kağıt toplamıyor. Çünkü ona daha az yansıyor. Sokak toplayıcıları atık toplamaya pozitif katkı sunuyor. Türkiye’de atıkları yönetmek için binin üzerinde işletme lisans almış durumda. Almanya atıklarda toprağa gömme işini sıfırlıyor. Mesela atıkların yüzde 20’si ambalaj. Bunları ayrıştırıyor. Belli oranda da yanabilen ama geri dönüşümde kullanılamayın malzemeleri ayrıştırıyor. Diğer taraftan da organik atıklar var. Ambalajları geri dönüşüm endüstrisinde değerlendiriyor, yanabilenlerden enerji elde ediyor, organik atıklardan ise gazlaştırarak tekrar bir enerji kazanımında bulunuyor. Kalan postları da gübrede kullanıyor. Bakınca atığı yüzde 95 geri dönüştürdüğünü görüyoruz. Hem çevresel etkilerini azaltıyor hem de ekonomiye kazandırıyor. Biz ise ambalaj atıklarında tam olarak verim alamıyoruz ki bu en basit tarafı. Yani evlerde oluşan atıkların sadece yüzde 10- 15’ini değerlendirebiliyoruz. Geri kalanı depolanıyor.”

İthalata verilen parayla sürdürülebilirlik dizayn edilirdi 

Geri dönüşüm endüstrisinin tek çaresinin atık ithalatı yapmak olduğunu görüşünü savunanların olduğunu söyleyen TÜDAM Başkanı Vedat Kılıç, kağıt ithalatı yapmanın en kolay iş olduğunu belirtti. Avrupa’da atık toplamanın oranının çok yüksek olduğunu ifade eden Kılıç, “Avrupa zaten topluyor, bize satar ama bunu yaparsak ülkedeki sürdürülebilirliği nasıl dizayn edeceğiz? 7 yılda 100 milyon dolarlık bir parayı yurtdışına vermişiz. Bu kaynağı kendi ülkemizdeki toplama verimliliğini artırmak için kullansaydık ithalat yapmamıza zaten gerek kalmazdı. Avrupa’da toplama oranı yüzde 80. Hal böyleyken ithalat peşinde koşmak hem ülkeye hem de kendilerine zarar verir” dedi. Türkiye’de kağıt geri dönüşümün kapasitesinin 2015’te artacağını da bildiren Kılıç, şu anda 2.5 milyon ton olan ihtiyacın gelecek yıl devreye girecek 2 yeni yatırımla 3 milyon tonun üstüne çıkacağını anlattı.