100 savunma projesi devrede

Mehmet KARA

İSTANBUL - Savunma sanayi, gemiden tanka, haberleşme ve radar sistemlerinden insansız uçağa 100'e yakın sistemi her türlü lisans ve kullanım hakkı Türkiye'de olacak şekilde yurtiçi geliştirmeyle yürütüyor.

Son dönemde, insansız hava araçları, korvet sınıfı savaş gemisi, milli tank, radar ve yerli piyade tüfekleri projeleriyle tekrar gündeme gelen savunma sanayinde gelecek birkaç yıl, büyük projelerin ürüne dönüşerek kullanıma alındığı ve böylece başarının test edildiği bir dönem olacak.

Ancak sektörde, büyük projelerin kontrata bağlanmış olması, devamlılık açısından yeni bir yol haritasının çizilmesi gereken bir süreci de beraberinde getiriyor. Sektör, askeri alanda elde edilen ileri teknolojiye dayalı Ar-Ge ve sistem geliştirme yeteneklerinin, kamunun ve özel sektörün büyük ölçekli benzer sivil alımlarında da kullanılması için düzenleme talep ediyor.

Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) verilerine göre, toplam tutarı 36 milyar TL, sayısı da 241 olan mevcut proje stokunun adet bazında yüzde 41'i, tutar bazında da yüzde 24'ü yurtiçi geliştirme projelerinden oluşuyor. Bunlardan son dönemde en dikkat çekici olanları, korvet sınıfı savaş gemisi MİLGEM, yerli tank ALTAY, insansız hava uçakları, sahil güvenlik arama kurtarma gemileri, çeşitli platformlar için görev bilgisayarı ve komuta kontrol yazılımları, yerli tasarım piyade tüfeği, orta menzilli güdümlü tanksavar silah sistemi, özel amaçlara yönelik tekerlekli ve paletli zırhlı araçlar geliştirilmesi olarak sıralanıyor.

İhracat ve ithalat arttı

SASAD verilerine göre, Türk savunma sanayi sektörü cirosu, 2009'da 3.5 milyar TL'ye (2 milyar 319 milyon dolar) ulaştı. İhracat ise kriz yılı olan 2009'da bir önceki yıla göre yüzde 16 artarak 670 milyon dolar oldu. Beş yıllık ortalamalara göre Türkiye ihracatta 2009'da bir basamak yükselerek 21. sırada yer aldı. Ancak, ithalattaki sırası da bir basamak yükselerek 8. oldu.

Türk savunma sanayi tedariklerinin 2010 yılında yarısının yerli imkanlarla karşılanması hedefine de bir adım daha yaklaşılarak, 2009'da bu oran yüzde 45.7'olarak gerçekleşti. Sektörün özkaynaklarından yaptığı Ar-Ge harcamaları, 2009'da bir önceki yıla göre yüzde 10 azalarak 319 milyon TL olarak gerçekleşirken, yurtdışı şirketlerin de dahil olduğu programlar eklendiğinde toplam Ar-Ge harcamaları hemen hemen bir önceki yıl ile aynı kalarak, 505 milyon dolar olarak gerçekleşti. Türk savunma sanayiinin sistem ve hizmet katoloğunda ihracatı yapılabilir 100'ün üzerinde hizmet ve ürün bulunuyor.

ASELSAN dünya liginde

Türkiye'de savunma sanayiinde Mehmetçik Vakfı'na ait şirketler ana rolü oynuyor. Buna karşılık özellikle kara araçlarında güçlü imalat firmaları dikkat çekiyor. Dünya savunma sanayii şirketlerini, sektördeki satış miktarıyla sıralayan Defense News'in top 100 listesinde Türkiye'den sadece ASELSAN şirketi yer alıyor. ASELSAN, bu listede 2009 yılı verilerine göre, 2008'e göre 7 basamak yükselerek 86. sırada bulunuyor.

Havada, karada, denizde birçok proje yürüyor

Kara projeleri

MİLGEM gibi tamamı yerli tasarım olan Altay projesiyle Türkiye kendi milli tankını tasarlayıp kullanan ülkelerden biri haline gelecek. Otokar tarafından yürütülen proje, bir özel sektör firmasının tek yüklenici olduğu çok kapsamlı tasarım geliştirme projelerinden biri olma özelliğini de taşıyor. Projede, milli tankın tasarımı yapılacak ve prototipi üretilecek. Başarılı olunması halinde seri üretime geçilecek.Tasarım ve prototip üretimi için 78 aylık bir süre belirlendi. Projenin sözleşmesi ise 2009 Kasım ayında imzalandı.

Kara araçları: Türkiye savunma sanayiinin en güçlü olduğu alanlardan biri olan kara araçlarında güçlü özel sektör kuruluşları bulunuyor. Çeşitli uluslararası ürünlerin Türkiye için uyarlanmış versiyonlarının üretimi yanında, tanımlanmış yerli ihtiyaçlara yönelik olarak da geliştirme projeleri halen devam ediyor. Bu alanda taktik zırhlı tekerlekli ve paletli, mayına dayanıklı kara araçlarının üretimi konusunda iki proje devam ediyor.

Silah projeleri:

Milli Piyade Tüfeği: MKE tarafından tasarlanan ve lisans ve fikri mülkiyet haklarının tamamı Türkiye'ye ait olan Milli Modern Piyade Tüfeği projesinde de son aşamada bulunuluyor. Prototipi tamamlanan

ve testleri devam eden piyade tüfeği, Türkiye ordusu tarafından kullanılan G-3 tüfeklerinin yerini alacak. Milli tüfeklerin 2011 içinde seri üretimine geçilmesi planlanıyor.

Füze-roket: Türkiye'de yerli tasarım ve üretim kapsamında orta menzilli tanksavar silah sisteminin üretilmesi yönündeki proje devam ediyor.

Elektronik: Türkiye’nin hızla geliştiği ve özgün çözümlerinin bulunduğu alanlardan biri olarak dikkat çekiyor. Haberleşme, radar, güdüm, elektro-optik, mikroelektronik alanlarında çok sayıda yerli tasarım donanım ile bunlara ait yazılımlar üretilebiliyor. Şifreleme teknolojisi, uydu haberleşme yetenekler arasında bulunuyor.

Diğer projeler: Türkiye'de yazılım, elektronik sistem ve teknoloji uyarlamalarıyla silah sistemleri üretilmesine yönelik başarılı çok sayıda proje devam ediyor veya tamamlanmış durumda. Tank, gemi, helikopter ve uçaklar için görev bilgisayarları üretilebiliyor. Top, uçaksavar vb. silahlar için atış kontrol ve genel olarak kuvvetler için komuta kontrol yazılım ve donanımları üretiliyor.

Özel amaçlı, insansız deniz ve kara araçları projeleri devam ediyor. Türkiye yüksek atış gücüne sahip kundağı motorlu obüsleri geliştirerek TSK envanterine kazandırdı. Bunun yanında,uzaktan komuta edilebilen, otomatik olarak hedefleri takip edebilen makineli tüfek sistemleri de halen TSK envanterinde bulunuyor. Türkiye'de sektör büyüklüğüne oranla bakıldığında Ar-Ge'ye en fazla yatırım savunma sanayiinde yapılıyor. Bu alanda çeşitli firmaların, çok farklı özel ürünler üretme başarısı da dikkat çekiyor. Bu alanda son dönemde en başarılı buluşlardan biri Nurol firmasının Ar-Ge projesi sonucu personel ve araç zırhı geliştirilmesi oldu.

Gemi projeleri:

> Türkiye, yerli tasarım korvet sınıfı bir savaş gemisini üretmekte son aşamaya geldi. MİLGEM projesinde prototip geminin temel inşaatı tamamlandı ve denize indirildi. Bu gemi için tasarlanan

sistemlerin entegrasyonu devam ediyor. Aynı sınıfta prototip gemiye özgü ikinci savaş gemisinin de inşası devam ediyor.

> Bunun dışında ortak üretim sınıfında ancak fikri mülkiyet hakları Türkiye'de olan hücumbot ve sahil koruma gemileri de üretildi. Kara araçlarıyla birlikte yüzen platformların üretiminin Türkiye'ye bu platformların dış satış imkanıyla birlikte büyük ihracat imkanı sağlayabileceği belirtiliyor.

Hava projeleri:

> Yerli tasarım ve üretim insansız hava aracı: Bu alanda iki ayrı proje yürütülüyor. TAI, dünyadaki en gelişmiş insansız keşif ve işaretleme özelliğine sahip insansız hava aracını test aşamasına getirdi. Bunun dışında kısa menzilli ve özel görevlerde kullanılan mini insansız hava aracı test aşamasında bulunuyor. Mini insansız hava araçlarından bir başka model ise şu anda TSK tarafından kullanılıyor.

> Helikopter ve uçak projeleri: Türkiye, yeni nesil savaş uçağı olarak nitelenen JSF (Ortak Taarruz Uçağı) projesinin ortakları arasında bulunuyor. Bu uçaklara yönelik bazı parçalar Türkiye'de üretilecek. Yine Türkiye, Avrupa ülkeleri tarafından yürütülen A400M kargo uçağı projesinin de içinde bulunuyor.

> En önemli havacılık projesi ise İtalyan Agusta ile yürütülen taarruz helikopteri projesi. Bu projede Türkiye için Agusta-Westland'in A 129 modelinin özelliklerinin geliştirilerek farklı bir modeli geliştiriliyor. Bu helikopterin kritik görev bilgisayarları ile yazılımları Türkiye tarafından geliştiriliyor. Bazı fikri mülkiyet hakları ile üçüncü ülkelere satışı konusunda da Türkiye hak sahibi olacak. İtalya'da devam eden geliştirme ve test işletmelerinin ardından seri üretim Türkiye'de gerçekleştirilecek.