Piyasada ‘ince ayar' faizleri 1 puan yükseltti

ECE CEYHUN

Piyasada kredi faizlerinin yaklaşık son 10-15 günlük süreçte yarım puan ile 1 puan arasında yükseldiği öğrenildi. Artan enflasyon ve kur üzerine gelen seçim belirsizlikleri hem mevduatta hem de kredi cephesinde faize ince ayar getirdi. Bankacılar, piyasada her bankanın farklı bir karakter gösterdiğini kamu- özel, büyük-orta ölçekli banka farkının iyice ayrıştığı bir tablonun oluştuğunu aktardılar. Bazı bankacılar, “Kredi faizi ile mevduat faizi arasındaki makas hiç bu kadar daralmamıştı” derken bazı bankacılar “Kredi faizinden yüksek mevduat faizi veren bankalar var” yorumunu yaptı. 

DÜNYA’nın edindiği bilgiye göre orta ölçekli bankalar arasında piyasa ortalamasında mevduat cephesinde yüzde 10-10.5 civarında seyreden faizler yüzde 11-11.5’a yükseldi. Bu oran bazı büyük bankalarda ise eski piyasa ortalamasına geldi. Piyasa geneline bakıldığında mevduat tarafında büyük bankalar daha çok ‘gevşeme hiç yok’ yorumunu yapıyor. Ama mevduat tarafında farklı iştah gösteren bankalarda var. Piyasanın ‘genç’ bir oyuncusunun ise mevduat pazarında müşterilerine swap yaparak yüzde 11.5’lar yerine yüzde 13.5 getirileri telaff uz ettiği belirtiliyor. 

Kredi cephesinde de ortanın üstü bir KOBİ’nin kullandığı borçlu cari hesapta faiz oranlarının ortalama yüzde 11-11.5 düzeyinden, yüzde 12-12.5’lara geldiği öğrenildi. Bu oran çok büyük bankalar ile bazı kamu bankalarında daha düşük seyrettiği ifade ediliyor. Bu bankalarda artışın da daha çok 0.50-0.75 baz puanla sınırlı kaldığı kaydediliyor. Hatta piyasada bir kamu bankasının kredi faizinden yüksek mevduat faizi verdiği bilgisi de paylaşıldı. Piyasada ortalama bir bankada ortalama bir işletme için duyulan en yüksek kredi oranı ise yüzde 13’ler civarında oldu. 

İhtiyaç kredilerinde ise faiz ticari taraftan daha hızlı artmış görünüyor. Kredi kartı limitlerinin kısılması bireysel tarafta borcu borçla çevirmeyi artırmış durumda. İhtiyaç kredilerinde ortalama yıllık maliyet yüzde 16-18’lerde seyrediyor. Buna dosya masrafı ve sigorta gibi masrafl arda eklendiğinde giydirilmiş maliyetin yüzde 22’ye kadar çıktığı belirtiliyor. 

Seçim belirsizliği ve ‘acaba’lar faizi artırdı

Bu arada da bankaların çek konusunda çok çekimser davrandığı artık 10 çekten 8’inin değil 3’ünün teminat olarak kabul ettiği de ifade edildi. Buna neden olarak ise ‘hatır’ çeklerinin artmasını gösteren bankacılar, bunun faktoring tarafında işleri artırdığını da belirtti. Faktoring tarafında ise ortalama faizin yüzde 16- 18 civarında olduğu da kaydedildi. 

Kredi faizlerinin artışında ise birden çok sebep var. Enflasyon bekleyişlerinin yükselmesi, artan kur, artan fonlama maliyetleri, düşük büyümenin işletmeler üzerinde yarattığı aşınma gösterildi. Ama en çok ifade edilen görüşte “12 yıldır tıkır tıkır giden bir seçim sürecinden sonra bu defa hep ‘acaba’lar dolu bir sürece girdik. Bunun yarattığı belirsizlik işletmeler tarafında farklı, bankalar tarafında farklı bir temkin yaratıyor” dedi. 

Bankacılar, piyasada kredi faizlerinde yapılan ince ayarda herkesin çok temkinli hareket ettiğini de belirtti. DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar bankaların faiz artışına karşı çok hassas ve dikkatli adımlar attığını aslında enflasyon, kur ve kaynak maliyetlerindeki artışın daha yüksek seviyeleri işaret ettiğini de kaydetti. Tahsili gecikmiş alacaklardaki son durumu sorduğumuzda ise bir bankacı, “Sorunu hissettiğimiz anda işletmenin kapısını çalıyoruz ve hemen müdahil olup yüzdürmeye çalışıyoruz” yorumunu yaptı. 

Merkez Bankası verilerine göre tüzel kişi KMH ve kurumsal kredi kartları hariç TL üzerinden açılan ticari kredilerde ağırlıklı ortalama faiz 24 Nisan haftasında yüzde 12.2 gözükürken bu bir önceki haftaya göre sadece 35 baz puanlık bir artışı ifade ediyor. Merkez Bankası’nda bir hafta gecikmeli gelen verilerde ise ihtiyaç kredilerinde artış 50 baz puan ve yüzde 15.2 düzeyinde.