Petrolde yeni riskler...

Aydın ŞAHİNALP 

Dünya petrol piyasası üretimdeki ciddi kesintiler nedeniyle beklenenden daha hızlı dengelenme trendine girdi. Nijerya, Kanada ve Venezuela başta olmak üzere diğer ham petrol üreten ülkelerdeki kesintiler ve arzın düşmesi küresel petrol üretimini günlük 3,8 milyon varil azalttı. Ve fiyatlar bir anda 7 ayın zirvesini gördü. Brent petrolü varil fiyatı 49,75 dolarla 2016 yılının en yükseğine çıktıktan sonra 49,33 dolar seviyelerinde dengelenmeye çalışıyor. Petroldeki yaşanan hareketliliği değerlendiren ABN Amro Baş Enerji Ekonomisti Hans van Cleef, “Açıkça arz kesintilerinin etkisi çoğu analistin beklediğinden çok daha büyük oldu” dedi. 

Kanada’da son yılların en büyük orman yangınıyla kasıp kavrulan ve zengin petrol yataklarının bulunduğu Alberta kentinde yer alan enerji şirketleri vanaları kapatmak zorunda kaldı.

Konu hakkında açıklama yapan Enerji Danışmanı Manouchehr Takin, büyük üreticilerin operasyonlarını durdurmasıyla günlük üretimin yaklaşık olarak 1,2 milyon varil düştüğünü ifade etti. Günlük 4,4 milyon varil ham petrol üretimiyle dünyanın en büyük beşinci petrol üreticisi konumunda olan Kanada için bu çok büyük bir kesinti anlamına geliyor. 704 bin dönümlük ormanlık alanda etkili olan yangın günlerdir kontrol altına alınamıyor. 

8 yılın en büyük kesintisi 

Kuzey Amerika’da 2008’deki ‘Ike Kasırgası’ndan bu yana en büyük kesintinin yaşandığını belirten Barclays Enerji ve Emtia Araştırmaları Masası Başkanı Michael Cohen, “ Bu çok kötü bir durum. Ve herhangi bir düzelme emaresi göstermeden daha da kötüleşiyor. İki hafta mı ya da dört hafta mı sürecek? Şimdiden söylemek çok güç. Eğer kesinti dört hafta sürerse bölgedeki projelerde orta vadeli olumsuz etkileri olacak” dedi. Kara Kıta’nın en büyük ham petrol üreticisi ülkelerinden biri olan Nijerya’da Nijer Deltası İntikamcıları adlı terör örgütü militanlarının petrol üretim tesislerine saldırılar düzenlemesi ülkenin petrol üretimine büyük darbe vurdu. 

Son yirmi yılın en düşüğünde 

Capital Economics’ten Ekonomist John Ashbourne, “Militanların Nijer Deltası’ndaki birkaç petrol tesisine saldırması nedeniyle Nijerya’nın günlük ham petrol üretimi 1.4 milyon varile düşerek son 20 yılın en düşüğüne geriledi” dedi. Ashbourne ayrıca terör saldırılarının şubat ayından sonra tırmanışa geçtiğinin altını çiziyor. Bu arada petrol traderları Venezuela’daki arz kesintilerinde derin endişe duyuyor. Ekonomik krizin pençesindeki Venezuela, siyasi çekişmeler, elektrik kesintileri, gıda-ilaç sıkıntıları ve Zika virsüyle boğuşuyor. 

Petrol fiyatlarının yaklaşık bir buçuk yıldır tarihi düşük seviyelerde seyretmesi petrole göbeğinden bağlı Venezuela ekonomisini çökme noktasına getirdi. Tulane Energy’den Profesör Eric Smith, düşük kaliteli petrol üretimi nedeniyle Venezuela’nın varil başına piyasa oranlarından daha az kazandığını söyledi. 

Ancak bazı analistler diğer ham petrol üreticisi ülkelerin arz artışlarının petrolde fiyatları dengeleyebileceği konusunda uyarıyor. JBC Energy müşterilerine gönderdiği notta, “ Özellikle İran’da ve başka yerlerde arz bolluğu var” diye yazdı.

Petrolde yeni düzeni belirleyen 3 faktör

1- Kanada: Kanada’da günlerdir kontrol altına alınamayan orman yangını petrol bölgesi Alberta’yı tehdit edince bölgedeki major petrol şirketleri üretimi durdurdu. Vanaların kapatılmasıyla ülkenin günlük petrol üretimi 1,2 milyon varil azaldı. 

2- Nijerya: Afrika’nın önde gelen petrol üretici ülkesi Nijerya’da petrol üretimi Nijer Deltası İntikamcıları militanlarının petrol tesisleri ve boru hatlarına saldırılar düzenlemesiyle yarı yarıya düştü. Saldırılar nedeniyle normal koşullarda günlük 2,2 milyon varil olan ham pertrol üretimi 1 milyon varile düştü. 

3- Venezuela: Analistlere göre günlük 2,3 milyon varil ham petrol üreten Venezuela’da arzda büyük düşüş yaşanıyor. Citigroup Analisti Eric Lee ülkedeki olumsuz tabloyu, “Petrol sektöründe büyük sıkıntılar yaşanıyor. Çalışanlara ödemeler yapılamıyor. Gerekli ekipmanlar satın alınamıyor. Tüm bunlar da üretimi düşürüyor neden oluyor “diye özetledi.