Orta Doğu'nun petrol rotaları risk altında!

Evrim KÜÇÜK/DIŞ HABERLER

Petrol fiyatlarına yönelik riskler giderek artıyor. Suudi Arabistan'ın Kızıldeniz ile Hint Okyanusu'nun birleştiği noktada bulunan Bab'ül-Mendeb Boğazı'nda petrol sevkiyatını güvenlik yeniden sağlanıncaya kadar geçici olarak durdurması sonrasında gözler Orta Doğu'daki petrol rotalarına çevrildi. Uzmanlar ABD ve Avrupa'ya günde 4.8 milyon varil petrol sevkıyatı yapılan Babu'l Mendeb'in kapanmasının ve deniz üzerinden yapılan petrol sevkıyatının yüzde 30'unun gerçekleştirildiği Hürmüz Boğazı'nın kapanmasının petrol fiyatlarını yukarı iteceği uyarısı yapıyor.

Petrol fiyatları OPEC, üretiminin Temmuz ayında bu yılın zirvesine ulaştığını gösteren verinin ardından geriledi ancak kayıplar arz endişelerinin devam etmesiyle sınırlandı.

Brent ham petrolünün varil fiyatı dün öğle saatlerinde 75 doların ve Amerikan petrolünün varili de 69 doların üzerinde işlem gördü. Üretim artışları fiyatları dizginlese de uzmanlara göre Orta Doğu'daki jeopolitik riskler fiyatları baskı altında tutmaya devam edecek. Bölgedeki petrol geçiş noktalarının önemini şu rakamlar ortaya koyuyor:

■ Babu'l Mendeb'in kapanması sigorta maliyetlerini artırır

Husilerin Babu'l Mendeb Boğazı'nda Suudi Arabistan'a ait 2 petrol gemisine yönelik saldırısı sonrasında Riyad yönetimi Boğaz'da güvenlik sağlanıncaya kadar petrol sevkiyatının geçici olarak durdurulduğunu açıkladı. Husiler Babu'l Mendeb Boğazı'ndaki deniz trafiğini engelleme tehdidini sürekli olarak kullanıyor. Yemen ile Cibuti deniz sınırları arasında yer alan boğaz, nakliye işlemini Husilerin tehdidi altına sokuyor. Babu'l Mendeb Boğazı, Kızıldeniz ile Hint Okyanusu'nun, Asya ile de Afrika kıtasının kesiştiği noktada yer alıyor ve petrol tankerlerinin geçişine uygun genişlik ve derinliğe sahip olmasıyla ayrıcalık kazanıyor. En dar yeri 29 km genişliğinde olan Boğaz’dan her yıl 21 bin gemi geçiyor. Avrupa ve ABD'ye her gün 4.8 milyon varil petrol ve rafine petrol ürünü sevkiyatı yapılan boğazın kapatılması Mısır'ın kontrolündeki Suveyş Kanalı ve Kızıldeniz ile Akdeniz'in birleştiği noktadaki SUMED boruhattında sevkıyatın akmasına yol açacak.

Boğazın kapanması petrol ve LNG tankerlerinin Afrika'nın güneyinden dolanmasına neden olacak ve bu da Suudi Arabistan ve ABD arasında yolculuk yapan bir tankerin seferinin 4 bin 300 km artacağı anlamına geliyor. Babu'l Mendeb Boğazı'nın kapatılması petrol tankerleri ile ticari yük gemilerinin sigorta maliyetini artıracak ve bu da petrol fiyatlarının yükselmesine ve pek çok ülkenin ekonomisinin olumsuz etkilenmesine neden olacak.

■ Hürmüz Boğazı'ndan günde 18.5 milyon varil petrol geçiyor

ABD ile İran arasında yaşanan karşılıklı sözlü tehditlerin dozu da geçen haftalarda arttı. Bu da Hürmüz Boğazı'nı bir kez daha petrol yatırımcısının gündemine oturttu. Deniz üzerinden yapılan petrol sevkıyatının yüzde 30'u yani günlük 18.5 milyon varili Hürmüz Boğazı'ndan gerçekleştiriliyor. En dar noktası 54 km genişliğindeki Boğaz Arap Yarımadası'nı İran'dan ayırıyor. Boğaz'dan geçen petrolün yüzde 85'i başta Japonya olmak üzere Çin, Güney Kore ve Hindistan'a gidiyor. Dünyanın en büyük LNG ihracatçısı Katar'ın LNG tankerleri de dünyaya Hürmüz Boğazı'ndan açılıyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesine yönelik yaptırım politikası izleyen ABD yönetimini "Aslanın kuyruğuyla oynamayın" diyerek tehdit etmişti. Ruhani ayrıca, ABD'yi Hürmüz Boğazı'nı kapatmakla tehdit etmişti.

BM, Hudeyde Limanı'na operasyona karşı çıkıyor

Koalisyon güçleri, Babu'l Mendeb Boğazı na yönelik tehditlerin durdurulması için Kızıldeniz üzerinde yer alan Hudeyde Limanı’nın ele geçirilmesi gerektiğini belirtiyor. Suudi Arabistan Hudeyde’de kontrolü sağlamak için düzenleyeceği operasyona yönelik Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası camia tarafından gösterilen tepkiyi azaltmak için "Husilerin dünya deniz ticareti için oluşturduğu tehdidi" kullanıyor. BM ve özellikle ABD, Yemen'e mal ve yardım girişlerinin büyük bir kısmının yapıldığı Hudeyde Limanı’na operasyon düzenlenmesine karşı çıkıyor.