Kredide son çeyrekteki artış 9 aya bedel oldu

Ece CEYHUN

Bankacılık sektörü, kredilerde yılın 9 ayında yaptığı artışının tamamı kadar hacmi tek başına son çeyrekte yaptı. 2015’in ilk çeyreğinden itibaren büyüme hızı yavaşlayan kredilerde yılın son çeyreği ilk 9 aya bedel oldu. Ocak-eylül döneminde toplam kredi hacminde artış 126.4 milyar TL olurken sadece yılın son çeyreğindeki artış 125.9 milyar liraya ulaştı.

2016 sonunda bankacılık sektöründe toplam kredi hacmi 1 trilyon 765 milyar 95 milyon TL olurken bunun 1 trilyon 345 milyar 183 milyon TL’si reel sektöre, 419.9 milyar TL’si bireylere ulaştı. Yılın ilk 9 aylık bölümünde ekonomideki büyüme hızındaki yavaşlama kredilere birebir yansımış durumda.

Kredi stoku yılın ilk çeyreğinde 24 milyar TL, ikinci çeyreğinde 57.5 milyar TL ve üçüncü çeyrekte 44.8 milyar TL artışla toplamda 126.4 milyar TL artarken sadece son çeyrekteki büyüme 125.9 milyar TL oldu. En hızlı büyüme ise kurlardaki artışında etkisiyle ticari krediler tarafında yaşandı. Ocak-eylül döneminde 108.3 milyar TL’lik ticari kredi artışı olurken son çeyrekteki artış 109.3 milyar TL oldu. Ticari kredilerdeki bu artışın kaynağında ise büyük işletmelerin kullandığı krediler var. Hatta büyük işletmelerde ocak-eylül artışı 91.8 milyar TL’yi işaret ederken son çeyrekteki artış, bu seviyenin üzerinde 97.3 milyar TL oldu.

Bireyselde trend tersine döndü

Rakamlara detaylıca bakıldığında 2015 sonunda 385 milyar 78 milyon TL olan bireysel kredi hacmi 2016 sonunda 419 milyar 912 milyon TL oldu. Yıllık bazda bakıldığında 12 aylık değişim yüzde 9. 419.9 milyar TL’lik bireysel kredi hacminin 164 milyar TL’lik bölümünü konut kredileri 6.7 milyar TL’lik bölümünü taşıt kredileri ve 167 milyar TL’lik bölümünü ise ihtiyaç kredileri oluşturdu.

Artışlar bazında bakıldığında bireysel kredilerde 9 aylık dönemde 18.1 milyar TL’lik artışı son çeyrekte 16.7 milyar TL’yi gösterirken yıl boyu düşüş yönünde hareket eden taşıt kredilerinde de trend terse döndü. İlk ve üçüncü çeyrekte taşıt kredi bakiyesi düşerken ikinci çeyrekte 113 milyon TL’lik artış yaşanmıştı. Son çeyrekte ise taşıt kredisinde tek başına artış 406 milyon TL ile bahar yaşatmış.

Bankacılıkla tanışanlar arttı

Son çeyrekte sadece kredi hacmindeki genişleme değil bunula birlikte ilk defa konut, kredi kartı ve KMH kullanan kişi sayısındaki artışta dikkat çekici. İlk defa konut kredisi kullanan kişi sayısı yıl içerisinde 23 bin ile 34 bin arasında değişirken eylül ekim ve kasım aylarının her birinde 40 bin kişiden fazla kişi ilk defa konut kredisi kullanmış. Buna göre konut kredisi kullanan kişi sayısının 2016 Eylül sonunda 2 milyon 311’den yıl sonunda 2 milyon 360 bin kişiye yaklaştığı tahmin edilmektedir.

İlk defa kredi kartı kullanan kişi sayısına bakıldığında ise kasım ayında yaşanan artış iki katından fazla. Ocak ayında 258 bin kişi ilk defa kredi kartı kullanırken bu sayı temmuz ayında 86 bine kadar düştü. Ağustos, eylül ve ekimde 150 bin kişiye doğru toparlanan rakam kasım ayında ise 367 bin kişiye ulaştı. Benzer tablo ilk defa kredili mevduat hesabı kullanan kişi sayısında da var. Yıl içinde 70- 110 bin kişi arasında dalgalanan sayı kasım ayında 543 bine çıkıyor.

Kredi kartında arttırılan taksit sayısı kredi kartı yoluyla kredi kullanımında artışı beraberinde getirirken yapılan düzenlemelerin kısa sürede etkili olduğu görülüyor.

Son çeyrekte kredi hacminde yaşanan toparlanmayı etkileyen ise 4 faktör dikkati çekti. 15 Temmuz sürecinde ertelenen talep, son çeyrekte realize olurken yeni borçlanmalardaki sınırlama kredi ve kart düzenlemeleriyle esnetildi. Yapılan kampanyalarda piyasa açısından itici bir güç oldu

Makro ihtiyati adımlar yılı kurtardı

Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Aydın’a rakamlardaki gelişmeyi sorduğumuzda makro ihtiyati tedbirlerin gözen geçirilmesi ve büyüme yönünde daha rasyonel adımların atılmasının son çeyrekte yılı kurtaran hamle olduğunu belirtti. Tüketici kredilerinde ve kredi kartlarında da taksit sayısının artırılmasının getirdiği olumlu etkisi görülürken bunun son çeyrek GSYİH büyümesine de pozitif yansıması bekleniyor.

Kredilerin milli gelirin yüzde 70’ine geldiği ve kredilerdeki büyümenin ekonomik faaliyete olan katkısının önemli ölçüde arttığını belirten TBB Başkanı Aydın, “Türkiye’de kredilerin artışının sürdürülebilirliği büyümeyle doğrudan ilişkili hale geldi” dedi.

Mevduat tarafına bakıldığında ise toplam hacimde genel trend her zamanki seyrini koruyor. Son çeyrekte mevduat hacmi yüzde 11 artarken TL ve yabancı para ayrımına bakıldığında vatandaşın dolardan TL’ye dönüşü çok net görünüyor. Sabit kurlarla mevduatta toplam hacim yüzde 11 artmış. TL mevduat yüzde 18 artarekn DTH’da ise yüzde 3 küçülme görülüyor. 15 Temmuz’dan sonra sabit kurlarla bakıldığında DTH’daki satış miktarı yaklaşık 15 milyar dolar oldu.

Gerçek kişilerin yabancı para hesapları nisan sonunda 115 milyar dolar düzeyinde bulunurken bu rakam mayısta 108 milyar dolar, temmuzda 102 milyar dolar ve aralık ayında 100 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde faiz oranlarındaki gelişime bakıldığında yıllık bazda bakıldığında konut faizlerinde 300 baz puan, ticari kredi faizlerinde 210 baz puan düşüş var.

Aynı dönemde mevduat faizlerindeki düşüş ise sadece 160 baz puan oldu. Ticari kredi faizlerinde ise esas düşüş geçen yılın ilk çeyreğinde yaşanmış. Aralık ayı ortalamalarına bakıldığında ise konut kredi faizinde yıllık bileşik faiz yüzde 11.4 olurken ticari kredide yüzde 14.5 ve 3 aylık TL mevduat faizi ise yüzde 10.5 düzeyinde bulunuyor.

TBB Başkanı Aydın, para piyasalarındaki dalgalanmaların azaltılması ile birlikte istikrarın kısa sürede sağlanmasının öngörülebilirlik ve geleceğe ilişkin güveni çok olumlu yönde etkileyeceğini ve büyümeyi destekleyeceğini vurguladı. Küresel piyasalarda kısa sürelerde hızlı değişmelerin olduğunu bir dönem yaşadığımız belirten Aydın, büyümenin sürdürülmesini destekleyecek yöndeki doğru kararların zamanında alınmasının çok önemli olduğunu vurguladı.