Hububat, Borsa İstanbul’da işlem görecek, Başbakan gongu Konya’da çalacak

Handan Sema CEYLAN

YURT HABERLERİ - Konya Ticaret Borsası (KTB) ile Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası ( VİOP) stratejik işbirliğine gidiyor. Artık BorsaKonya’da işlem gören buğday, VİOP aracılığıyla ulusal ve uluslararası yatırımcının ilgisine sunulacak. Şubat ayında başlayan işbirliği çalışmalarında son aşamaya gelindi. Önümüzdeki günlerde Başbakan Ahmet Davutoğlu, Borsa İstanbul’un gongunu KTB’nin Elektronik Satış Salonu’nda çalacak. KTB Elektronik Satış Salonu İşlem Piyasası 142 üyenin aynı anda aktif işlem yaptığı, 8.1 milyar liralık hacme sahip. Bu özelliği ile piyasa, hububatta Türkiye’nin sektördeki en yüksek işlem hacimli organize piyasası konumunda. Yapılacak kontratlar fiziki olarak elektronik ürün senedi şeklinde teslimatla sonlanan ‘vadeli işlem sözleşmeleri’ olacak. Ayrıca işbirliği spot ve vadeli piyasaları kullanarak faizsiz finansal ürünlerin geliştirilmesini de sağlayacak.

Gerçekleştirilen işbirliği ile ilgili Borsa İstanbul VİOP’tan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Çetin Ali Dönmez ile KTB Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Çevik sorularımızı yanıtladı.

Arpa ve mısırla devam edecek

İşbirliklerinin buğday ile başlayacağını söyleyen VİOP Genel Müdür Yardımcısı Çetin Ali Dönmez, “Karşılıklı mutabakat çerçevesinde arpa ve mısır da işlem görecek. İlk etapta halen Borsa İstanbul VİOP’ta nakit uzlaşmalı olarak işleme açık olan ‘Anadolu kırmızı sert buğday’ sözleşmesi, KTB işbirliği çerçevesinde yaptığımız değişiklikler sonucunda fiziki teslimatlı olacak şekilde işlem görmeye başlayacak. Ayrıca yine fiziki teslimatlı ‘makarnalık buğday’a dayalı vadeli işlem sözleşmeleri işlem görecek” diye konuştu. Buğday kontratlarının fiziki olarak elektronik ürün senedi şeklinde teslimatla sonlanan vadeli işlem sözleşmeleri olacağını kaydeden Dönmez, “Vade ayları Ocak, Şubat, Mayıs, Temmuz, Eylül ve Aralık. Aynı anda içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görecek. Bu üç vade ayından biri Eylül değilse, Eylül vade ayı ayrıca işleme açılacak” bilgilerini verdi.

Piyasa yapıcılığı sistemi...

“Yeni bir başlangıç yapıyoruz ve buğday ürünlerine dayalı Elektronik Ürün Senedi şeklinde teslimatlı sonlanacak vadeli işlem sözleşmelerini açıyoruz” diyen Dönmez, hedeflerinin ilk etapta işlem hacmi büyüklüğü değil, emtia piyasalarının derinleşmesi ve çeşitlenmesi olduğunun altını çizdi. Dönmez, şunları söyledi: “Muhtemelen işlemlerin başlamasının ardından VİOP’ta piyasa yapıcılığı sistemi devreye girecek, piyasa yapıcılığı için istekli üyelerimiz var, görüşmeler devam ediyor.”

Dönmez, buğdayın yurtdışı piyasalarda oluşan fiyatlardan da etkilendiğini belirterek, sözleşmeleri açarken, KTB ile yoğun istişare ettiklerini söyledi. “Bu vadeli işlem sözleşmeleri büyük ölçüde kendilerini buğday fiyatında oluşabilecek risklerden koruyacak firmalar ve hububat ticareti yapan firmalar tarafından kullanacak” şeklinde konuşan Dönmez, “Bu kesimlerin Borsa İstanbul VİOP’u gündemlerine almalarını sağlamak da önemli. Ayrıca bu piyasalara gelecek yeni yatırımcı kitlesi ile piyasanın likiditesi ve derinliği de artacak, fiyat oluşumu da daha etkin olacak” açıklamalarında bulundu.

BorsaKonya'da el değiştirecek

VİOP’ta başlayacak işlemlerin üreticiye ne kazandıracağı sorusuna ise Dönmez, “Daha rekabetçi fiyattan işlem yapılması, ayrıca vadeli fiyatların ortaya çıkacak olması daha etkin maliyet yönetimi imkanı kazandıracak. Daha istikrarlı daha planlı bir tahıl piyasamız olacak” yanıtını vererek, işlemler sayesinde buğday üretimi ve ticareti yapan tüm kesimlerin olumlu etkileneceğini düşündüğünü kaydetti. “Öncelikli kazanım ileriki vadelerdeki fiyat belirsizliğinin ortadan kalkması olacak. VİOP’ta işlem yapmayan bir üretici bile buğday fiyatlarını göreceği için ileriki aylardaki gelirini hesaplayabilecek maliyetlerini daha iyi yönetebilir hale gelecek” diyen Dönmez, şunları söyledi: “Elektronik lisanslı ürün senetlerinin (ELÜS) el değiştirmesi BorsaKonya üzerinden gerçekleşecek.”

Dönmez, “Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin en önemli özelliği dayanak varlığın yani ürünün standart olması. Bunu sağlamanın en önemli adımı lisanslı depolar ve ELÜS’lerin oluşması. Hükümetimiz lisanslı depoculuk konusunda ciddi çalışmalar yaptı. Ancak sahada bu işi yapanların da üzerine düşeni yapması önemli. Halen fındık, kuru üzüm ELÜS haline gelmiş metalar değil. Ancak yine de biz bu konularda ilgili kurumlarla görüşeceğiz” dedi.

“Özgün bir İslami türev enstrüman oluştu, bunu işlevsel hale getireceğiz”

Konya’nın köklü hububat ticareti tecrübesi ışığında yatırımlar gerçekleştirdiğini anlatan Konya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Çevik “Bu anlayışımız borsamızın, uluslararası arenada Türkiye’nin prestiji ve menfaatleri doğrultusunda yeni bir piyasa organizasyon yapısı ile bizi hizmet üretmeye yöneltti. Türkiye’nin ilk Elektronik Satış Salonu yatırımını gerçekleştirerek geleneksel ticareti modern ticari anlayışla bütünleştirdik. Salonumuz, KLD laboratuvarımız, 100 bin ton kapasiteli lisanslı depo yatırımımızın şirketi ASLİDAŞ’ımız, BorsaKonya Elektronik Ürün Senedi İşlem Platformu yatırımımız, BorsaKonya Aracılık Hizmetleri şirketi yatırımımız ile organize bir piyasa yapısına dönüştük” şeklinde konuştu.

Borsanın ruhuna uygun gerçek bir ticaret merkezi

İştirakleri ile Türkiye Ticaret Borsaları piyasalarının ihtiyacı olan yeni piyasa yapısını, BorsaKonya Tarımsal Ürün ve Emtia İhtisas Piyasalarını (TÜVEİP) kurarak hayata geçirdiklerini anlatan Çevik, “Bu sayede sadece tescil yeri olarak değil aynı zamanda borsaların ruhuna uygun gerçek bir ticaret merkezi fonksiyonunu oluşturduk” dedi. BorsaKonya TÜVEİP’in Türkiye’nin ilk Elektronik Satış Salonu İşlem Piyasası ve hububat alanında Türkiye’nin ilk ELÜS işleminin gerçekleştiği ELÜS İşlem Piyasası’ndan oluştuğunu da anlatan Çevik, şunları söyledi: “Elektronik Satış Salonu İşlem Piyasası rekabetçi piyasa şartlarında reel fiyatlar üzerinden 142 üyenin aynı anda aktif işlem yaptığı, 8.1 milyar lira işlem hacmi ile Türkiye hububat sektörünün en yüksek işlem hacimli organize piyasasıdır. ELÜS İşlem Piyasası Tarımsal Ürün ve Emtia yatırımcılarına risklerini yönetebilecekleri Türkiye’nin en güvenilir piyasası olarak hizmet sunuyor. ELÜS işlem piyasasında gerçekleşen işlemlerin takası Takasbank tarafından yerine getirilmekte ve ELÜS işlem ticareti MKK tarafından kayden izlenmektedir. İlk işlem gününden bugüne kadar 1200 üyesi ile 190 milyon lira işlem hacmi ve 247 bin ton ELÜS ticaret hacmine ulaşan piyasamız Türkiye’nin kurulu lisanslı depo kapasitesinin yüzde 70’ine hizmet sunuyor.

BorsaKonya TÜVEİP, Ürün İhtisas Borsası olarak Türkiye’ye yüksek katma değerli hizmet sunmak için heyecan duyuyor.” Borsa olarak Türkiye’nin 2023 hedeflerine nasıl katkı sağlayabilecekleri hususunda Borsa İstanbul ile 24 Şubat 2015’te görüşmelere başladıklarını anlatan Başkan Çevik, “Spot piyasa bazında BorsaKonya ELÜS İşlem Piyasası’nın derinleşmesi ve Vadeli İşlemler piyasası kısmında ise ELÜS dayanak varlıklı Buğday Vadeli İşlem Sözleşmelerinin Borsa İstanbul VİOP bünyesinde işlem görmesi suretiyle emtia piyasalarının finansal piyasalara entegrasyonun sağlayarak öncü bir rol oynayacak” diye konuştu.

Malezya 2006’da yapmıştı ama işlevsellik kazandıramadı

“Borsa İstanbul ile spot ve vadeli piyasaları kullanarak faizsiz finansal ürünlerin geliştirilmesinde de işbirliği yapacağız” diyen Başkan Hüseyin Çevik, “Biz tarımsal emtialara ilişkin ihtisaslaştığımız alandaki tarihsel tecrübemizi Borsa İstanbul bünyesinde kurulan Küresel İslami Finans Geliştirme Merkezi ile paylaşarak, alternatif özgün bir İslami türev enstrümanının işlevsel hale gelmesi için çalışmalarımızı sürdüreceğiz” şeklinde konuştu. Malezya’nın 2006 yılında İslami Prensiplere Uygun Hisse Senedine dayalı vadeli işlem sözleşmeleri oluşturduğunu ancak, sözleşmelere işlevsellik kazandıramadığını anımsatan Çevik, “Türev piyasasının işleyişinde var olan belirsizlik emtialara dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin İslami Finans Sistemi içinde gelişmemesine yol açıyordu. Biz borsa olarak belirsizliklerin ortadan kaldırıldığı bir yapı inşa ettik. Borsamız, Türkiye finans sistemine değer katacak İstanbul Finans Merkezi projesinin tüm aşamalarında ihtisaslaştığı alan ile ilgili her türlü işbirliğine açık net olarak taraf” diye konuştu.

HEDEFTE, DEMİR VE ÇELİK GİBİ ÜRÜNLER DE VAR

Tüm ticaret borsaları ile işbirliğine hazır olduklarını dile getiren Çetin Ali Dönmez, çelik gibi demir gibi Türkiye için önemli yeri olan ürünlerde de vadeli işlem sözleşmeleri açma hedefleri olduğunu bu nedenle sektörlerin çatı kuruluşları ile görüştüklerini söyledi. “Yurtdışındaki büyük borsalar ile de piyasalarımız geliştirilmesi ve dünya piyasalarına entegre olmak amacıyla işbirlikleri de yapabiliriz” diyen Dönmez, “Burada önemli olan hem bizim hem de tüm reel sektör ve sermaye piyasası kuruluşlarının rekabetten ve dünya ile entegrasyondan çekinmemesidir. Borsa İstanbul son derece rekabet gücü yüksek bir borsayız, piyasalarımıza ve reel sektöre faydalı olacağına inandığımız her türlü yurt içi ve yurt dışı işbirliklerine hazırız” dedi.