Faiz artışı için geri sayım!

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Geçtiğimiz aralık ayında son 10 yılın ikinci faiz artışını yapan ABD Merkez Bankası’nın (Fed) mali krizin başlamasından bu yana üçüncü faiz artışına gitmesinin önünde engel kalmadı. ABD Başkanı Donald Trump’ın Kongre’deki konuşması ve ardından Fed Başkanı Janet Yellen dahil, tabiri caizse Fed yetkililerinden oluşan bir ordunun, faiz artışı için mart ayına işaret etmesi beklentileri güçlendirdi. Son olarak cuma günü gelen tarım dışı istihdam verisinin ardından ekonomistlere göre Fed’in beklemek için bir sebebi kalmadı.

25 baz puan artış bekleniyor

Bugün ve yarın yapılacak Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında faizlerin 25 baz puan artarak 0.75-1.00 aralığına çıkmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Yatırımcılar toplantıda Yellen'in bundan sonraki adımları konusunda vereceği ipuçlarına odaklanacak. İstihdamdaki sağlam artış, enflasyonun artmaya başladığı dönemde istihdam piyasasında aşırı ısınma riski yaratırken, Fed’in izlemeyi tercih ettiği enflasyon oranı, aralıkta bu yıl için öngörülen bandın üst noktasına ulaştı. Evercore ISI stratejistleri, müşterileri için hazırladıkları notta, “Marttaki hamle, uzun yıllar sonra ilk kez Fed’in mecbur olmadığı halde yaptığı ilk faiz artışı olacak. Fed’in daha agresif olacağını ve düzenli faiz artışına yöneleceğini düşünüyoruz’ dediler. Stratejistler ayrıca bunun şahince bir tutumdan çok ekonomiye güven işareti olarak algılanması gerektiğini ve risk alma eğilimini desteklemesi gerektiğini de söylediler.

3 mü 4 mü?

Güçlü istihdam verisi sonrasında Fed’in faiz artışına gitme ihtimallerine ilişkin tartışmalar yerini artık, ‘Fed bu yıl kaç kere faiz artırır?’ tartışmalarına bıraktı. Uzmanlar ‘artık önemli olan mart ayında faiz artırımı değil. Bu yıl 4 faiz artışı olup olmayacağı’ diyor. Analistler, 2017’de 4 faiz artırımının fiyatlanma ihtimali olduğunu düşünüyor.

BlackRock’ın sabit getirili yatırımlar bölümü baş yatırım uzmanı Rick Rieder, ‘Fed’in bu ay harekete geçerse, verilerin de desteklemesi halinde bu yıl dört faiz artışına şahitlik edebileceğimizi söylüyor’ değerlendirmesinde bulundu. AXA Investment Managers ekonomistleri de Fed’in yarınki toplantıda ekonomik büyüme projeksiyonlarını yukarı doğru revize etmesi halinde 3’ten fazla faiz artışının fiyatlanacağını öngörüyor. Fitch de yatırımcıları, Fed’in vites yükseltebileceği konusunda uyardı. Fitch’e göre önümüzdeki üç ay içinde Fed bir kere daha faiz yükseltebilir.

Ancak istihdam verisinin 4 artışı destekleyecek kadar güçlü olmadığını savunanlar da var. Bir bankanın döviz masası yetkilisi, “Veri Fed’in faiz artıracağını teyit ediyor. Ancak yılın kalanında üç kez faiz artırılacak beklentisini dörde yükseltecek kadar güçlü değil” dedi. Fed’in borçlanma maliyetlerini yükselterek ekonomik büyümeyi baltalamak istemeyeceğini düşüşen ekonomistlere göre mart ayındaki yapılacak bir artışa ekonominin vereceği tepkinin kötü olması halinde Fed iki artışla bile yetinebilir. Fed’in kademeli artışı tercih edeceğini düşünen bu kesime göre, Fed kısa vadeli faizleri 2020 yılından önce yüzde 3 seviyesine getirmek istemiyor. Başkan Trump’ın vergi indirimleri, askeri harcamaları ve altyapı harcamalarının enfl asyonist baskısının 2018’e kadar belirgenleşmeyeceğini belirten ekonomistler, Fed’in bu yıl agresif davranmayacağı, gelecek yıl ise daha hızlı bir faiz artışına gidebileceğini savunuyor.

FED, TARİHİNDE EN YÜKSEK YÜZDE 20’Yİ GÖRDÜ

Fed normal olarak fazileri yüzde 2-5 aralığında tutmayı seviyor. Bu faiz aralığı, ekonominin yıllık yüzde 3 ila 5 civarında sağlıklı büyüdüğü dönemlerde makul faiz oranı olarak görülüyor. Ancak ABD tarihi faizlerin bu seviyelerin çok dışında olduğu dönemlerle dolu. Örneğin, 1970 sonları ve 80’lerin başında enerji fiyatları fırlamış ve enfl asyonu yüzde 15’e çıkarmıştı. Dönemin Fed Başkanı Paul A. Volker Fed fonlama faizini çift haneli enfl asyon ile mücadele etmek amacıyla yüzde 20’ye kadar çıkardı. . Yüksek faizler ise ekonomiyi daha sonraları resesyona sürükledi. 1973’te enfl asyon yüzde 3.9’dan yüzde 9.6’ya çıkınca Fed faiz oranlarını yüzde 5.75 seviyesinden yüzde 11’e getirdi. 1974 yılı boyunca enflasyon yüksek seyrini korudu ve Fed de faizi 13 Temmuz 1974’te yüzde 13 düzeyine yükseltti. Ocak 1975’e kadar ise faizler sert bir gerileme ile yüzde 7.5 düzeyine geriledi.

"2018 BAŞINDA ECB DE FAİZ ARTIRIR"

Yatırımcılar, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) Mart 2018 itibariyle faizleri artırmasını beklerken, bazı bankalar Avrupa ekonomisinde iyileşmenin devam etmesiyle ECB’nin 2018’de birkaç tane faiz artışına gideceğini tahmin ediyor. Enia olarak adlandırılan bankalararası ileri vadeli faizler, ECB’nin 8 Mart 2018 tarihli toplantısı için yüzde eksi 0.25’lik bir orana işaret ederken, şu anda spot Eonia faizi yüzde eksi 0.35’te bulunuyor. Analistler aradaki bu farkın, ECB tarafından 2018 Mart ayına kadar borçlanma faizi olan mevduat faizinin 10 baz puan artırılması anlamına geldiğini söylüyor. Bu tarih, ECB’nin varlık alım programının sonlanacağı dönemin hemen ertesine denk geliyor. ECB’nin mevduat faizi şu anda yüzde eksi 0.4 düzeyinde. Reuters’a göre Barclays analistleri faiz artışlarının 2018 yılında başlamasını öngörüyorlar. Önümüzdeki yıl faizlerin yüzde eksi 20’ye çıkarılacağını düşünen analistler, bunun 10’ar baz puanlık iki faiz artışıyla gerçekleşeceğini düşünüyorlar.