Dünyada ve Türkiye’de kefalet kurumları

İsmet GERGERLİ
KGF Genel Müdürü

Kefalet kurumları Türkiye'de olduğu gibi yurtdışında da küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansmana erişimlerinde en büyük destekçisi olmaktadır. Dünyadaki kefalet kurumlarına baktığımızda Güney Kore'nin tek kredi garanti kurumu olan Kore Kredi Garanti Fonu (Korea Credit Guarantee Fund-KODİT) öne çıkmaktadır. 41.9 milyar USD kefalet riskiyle dünyanın en büyük kefalet kurumu olan KODİT 1976 yılında Seul'de kurulmuş ve şu an 106 şubesiyle hizmet vermektedir. 2200 çalışanıyla bugüne dek 220 bin KOBİ'ye kefalet desteği vermiştir.

1974 yılında çıkarılan Kredi Garanti Fonu yasası ile KODİT'in çalışma esasları ve faaliyet alanı belirlenmiş olup verdiği kefaletlerin dayanağını güçlü sermaye yapısı oluşturmaktadır. Sermayesi; yıllar içinde artan devlet katkısı, sürdürülebilir gelir kaynağı niteliğindeki kefalet ürününü kullanan firmalardan tahsil edilen yıllık binde üç oranındaki kefalet komisyonları ve diğer iş anlaşmaları ile sağlanan katkılardan oluşmaktadır. 2015 yılı sonu itibariyle KODİT'in sermayesi 4.8 milyar USD olup 2015 yılında devlet tarafından kuruma 111 milyon USD ek sermaye katkısı yapılırken aynı yıl komisyon geliri olarak 782 milyon USD sermayeye eklenmiştir. Söz konusu yasayla KODİT'in 20 kata kadar kefalet vermesi mümkün olup, hali hazırda bu çarpan 9 seviyelerindedir. Ülkede hizmet veren bölgesel ve sektörel bazda KODİT'e bağlı 18 alt kefalet kurumu da yer alıyor. Bir diğer önemli kamuya ait kefalet kurumu ise Polonya Kalkınma Bankası (Bank Gospodarstawa Krajowego–BGK). BGK temel olarak devlet tarafından sağlanan 12 milyar euroluk kaynağı kullanarak Portföy Garanti Sistemi ile anlaşmalı olduğu 22 banka tarafından kullandırılan kredilere yüzde 60 kefalet sağlamaktadır. 2013 yılı Nisan ayında başlayan programda 2016 yıl sonu itibariyle 130 bin KOBİ'ye 14.8 milyar euro kredi için 8.5 milyar euro kefalet sağlanmıştır.

Polonya'da BGK'nın yanında küçük çaplı 50 kadar daha bölgesel kefalet kuruluşu bulunmakta ve kredi kefaleti konusunda ülkede pazar parçalanması yaşanmaktadır. Bölgesel kefalet kuruluşları sahip oldukları sermaye tutarı kadar bir diğer deyişle 310 milyon euro kefalet desteği sunabilmekteler. Küçük çaplı kefalet kuruluşlarının çarpan etkisi ulusal kefalet kurumu olan BGK ve dünyadaki diğer kefalet kurumlardaki değere kıyasla 1 gibi çok düşük seviyede seyretmektedir.

Gelelim son örneğe. Avusturya'daki temel kredi kefalet faaliyetlerini yürütmek üzere Ekonomi Bakanlığı tarafından kurulan Avusturya Federal Kalkınma Bankası (AWS) 1954 yılında faaliyetlerine başlamış. AWS'nin karnesine baktığımızda yılda ortalama 1000 KOBİ'ye toplam 200 milyon euro kefalet desteği verdiğini görüyoruz. Burada önemli olan husus ise kamu tarafından sağlanan kaynaklarla yürüttüğü faaliyetlerinin ötesinde, bugüne kadar verdiği kefaletlerin yüzde 70 gibi önemli bir kısmı Avrupa Yatırım Fonu kontrgarantili. 1998'den beri AYF partneri olan AWS üzerinden AYF destekli projelerden yararlanan KOBİ sayısı 8 bin, harekete geçirilen toplam yatırım hacmi ise 1 milyar euro seviyelerinde.

Türkiye'de ise durum biraz daha farklı. 1991'de kurulan Kredi Garanti Fonu AŞ ortaklık yapısıyla (TOBB, KOSGEB, özel, kamu ve katılım bankalarından oluşan 21 banka) özel sektör, kamu ve finans sektörünü ortak çıkar paydasında buluşturan bir yapıyla dünyada özgün bir model oluşturmaktadır. KGF'nin dışında Türkiye'de iki kredi kefalet kuruluşu daha bulunmaktadır. Biri Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifl eri Birlikleri Merkez Birliği (TESKOMB) olup 1951'lere dayanan esnaf ve sanatkarların finansmana erişim konusunda desteklemektedir. Diğeri ise tarım sektörünün finansmana erişimini kolaylaştıran Tarım Kredi Kooperatifl eri Merkez Birliği. 25 ülkeden 42 kefalet kuruluşunun temsil edildiği Avrupa Kefalet Kuruluşları Birliği'nde (AECM) üye olarak katıldığımız çalışmalara ek olarak, Avrupa dışındaki ülkelerde faaliyet gösteren kefalet yapılanmalarını da dikkatle takip ederek genel kabul görmüş işleyişlerin ve projelerin ülkemizde uygulanabilirliği üzerine yoğun mesai harcıyoruz.

Yurtdışı uygulamalarda tanık olduğumuz üzere sağlıklı bir kefalet yapılanması için kurum tarafından tahsil edilen asgari düzeydeki ücret ve komisyonların kurum sermayesine eklenmesi yoluyla sürdürülebilir kurumsal büyümenin sağlanması elzemdir. Bir diğer husus da verimliliğin gözetilmesidir. Polonya örneğinde yaşanan kaynağın farklı kefalet yapılanmaları için küçük parçalara ayrılmasının kaçınılmaz bir sonucu olarak, kaynaklarda çarpan etkisinin düşük seviyelerde kalması sorununun dikkatli şekilde ele alınması gerekmektedir.

Kurum olarak Avrupa Yatırım Fonu, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, İslam Kalkınma Bankası, Fransız Kalkınma Ajansı, Alman Kalkınma Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarıyla sürekli istişare halindeyiz. Avrupa Yatırım Fonu ile yürüttüğümüz mevcut çalışmaların çeşitlendirilerek artırılmasının yanı sıra diğer yurtdışı kurumlarla işbirliğimizi geliştirecek projeler üzerinde çalışıyoruz. Kredi Garanti Fonu gelecekte, işbirliği yürüttüğü uluslararası kuruluşların da desteğiyle ekonomi piyasasını regüle eden bir kurum olma özelliğini artırmaya devam edecektir. İşletmelerin daha uygun maliyet ve uygun vadelerle finansmana erişimlerini kolaylaştırmak en büyük hedefimizdir.