Dünya borsalarından 20 trilyon dolar kaçabilir!

Evrim KÜÇÜK

Küresel borsalarda iyimserlik giderek yok oluyor. Geçtiğimiz hafta 2.5 trilyon dolar kayıp veren ve yüzde 3.8’lik gerilemeyle mart ayından bu yana en sert haftalık düşüşü kaydedip bir yılın dip seviyesine gelen dünya borsaları yeni haftaya da kötü bir başlangıç yaptı.

Analistler birçok faktörün zayıflatmaya devam ettiği borsalardaki kaybın özellikle ABD Merkez Bankası’nın (Fed) attığı adımlara dikkat etmemesi halinde kısa sürede 20 trilyon dolara ulaşabileceği uyarısı yapıyor.

Şu an küresel piyasalarda yatırımcının risk iştahı kaçıran birçok faktör bulunuyor. ABD-Çin ticaret savaşı, Çin ekonomisinin ivme kaybettiğine yönelik endişeler, Fed’in parasal sıkılaştırması öncesinde ABD tahvil faizindeki yükseliş, Avrupa’nın en borçlu ülkesi İtalya’daki bütçe tartışmaları geçtiğimiz haftanın temasıydı. Bu hafta borsaların keyfini daha da kaçıracak gelişmeler yaşanıyor. ABD’nin gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın ölümüyle ilgili Suudi Arabistan’a yaptırım uygulayacağı uyarısı, buna bağlı olarak petrol fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi, Brexit konusunda İngiltere ve AB arasında haftasonu yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalması ve ABD’de üçüncü çeyrek bilanço sezonu öncesinde yatırımcının temkinli hareket etmesi borsalarda havayı iyice bozdu.

Asya’da dün Japonya ve Çin borsaları yeniden tepetaklak olurken, buradaki kaygılar Avrupa ve ABD’ye yayıldı. Avrupa’da STOXX 600 endeksi neredeyse 2 yılın en düşük seviyesine indi. ABD’de de endeksler açılışta geriledi. Dolar, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkış müzakerelerinin bu haftaki AB devlet liderleri toplantısı öncesinde tekrar çıkmaza girmesinin ardından sterlin ve euro karşısında değer kazandı. Euro dolar karşısında yüzde 0.1 değer yitirerek 1.1546 dolar, sterlin ise yüzde 0.4 değer yitirerek 1.3106 dolara geriledi. Piyasaların stresi giderek artarken analistler bu ortamda Fed’in ihtiyatlı davranması gerektiğini aksi takdirde borsa yatırımcısının kaybının çok daha büyük boyutlara ulaşacağı uyarısı yapıyor.

Fed’in hamleleri toksik sonuçlar doğurdu

Hussman Yatırım Fonu’nun yöneticisi ekonomi profesör John Hussman Fed’in toksik sonuçlar doğuran hamleleri nedeniyle yakında Dünya borsalarından 20 trilyon $ kaçabilir! faturası 20 trilyon dolara kadar çıkacak bir çöküş yaşanabileceği uyarısı yaptı. Borsalarda fiyatlamaların aşırı yüksek seviyelerde bulunduğunu söyleyen Hussman ancak piyasalardaki zayıflamanın hızlı ve sert düşüşlere yol açabileceğini belirtti. Ekonominin her alanında balon yaratan Fed’in parasal teşviklerden çıkışında henüz maçın ilk yarısının oynandığını söyleyen Hussman, ikinci yarıda ne olacağını henüz kestirmenin zor olduğunu kaydetti. Fed’in bilançosunu hızlı küçültmesi piyasaları için bir risk unsuru olarak görülüyor.

Lagarde de uyardı: Volatilite artacak

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde da , daha fazla finansal sıkılaştırma ve küresel ekonomideki ticaret gerginliği kaynaklı dalgalı seyri işaret ederek, politika yapıcıların daha fazla piyasa volatilitesine karşı hazırlanmaları gerektiğini belirtti. IMF Başkanı, Bloomberg Television’a yaptığı açıklamada, fonun merkez bankacıları ve maliye bakanlarına tavsiyesinin gelecek risklere yönelik parasal ve mali tamponlar oluşturmayı sürdürmeleri yönünde olduğunu söyledi.

Dolar 6 yılda yüzde 40 değer kaybedebilir 

A.G. Bisset Associates CEO’su Ulf Lindahl, doların euro karşısında 2024 yılına kadar yaklaşık yüzde 40 düşebileceği tahmin ediyor. Döviz piyasası uzmanı 1970’lerden beri doların 15 yıllık yükseliş ve düşüş döngülerini işaret ediyor. Lindahl’a göre söz konusu hareket yeniden başladı. Doların geçtiğimiz yıl yaşadığı yüzde 9’luk düşüşün sadece başlangıç olduğunu söyleyen uzmana göre dolar 2024 yılında euro karşısında 2.0 ve yen karşısında 75 seviyesine gerileyecek. Yani her iki para birimi karşısında sırasıyla yüzde 41 ve yüzde 33 değer kaybetmiş olacak. Ancak bu öngörü birçok analistin beklentisinden uzak bir tahmin olarak görülüyor. Bloomberg’in analistlerle yaptığı ankete göre 2022 için euro/dolarda medyan tahmin 1.28.

Piyasalardaki stres faktörleri

■ ABD-Çin ticaret savaşı

■ Çin ekonomisinin ivme kaybettiğine yönelik endişeler

■ ABD tahvil faizindeki yükseliş

■ İtalya’daki bütçe tartışmaları

■ ABD’nin Suudi Arabistan’a yaptırım uygulayacağı uyarısı

■ Petrol fiyatlarının yeniden yükselişe geçmesi

■ Brexit görüşmelerinin sonuçsuz kalması

■ 3’üncü çeyrek bilanço sezonu öncesinde yatırımcının temkinli hareket etmesi