Büyük aracı kurumlara komisyon jesti geliyor

Jülide YİĞİTTÜRK GÜRDAMAR

Aracı kurumlardan aldığı işlem komisyonlarında yüzde 100 zam yapmak isteyen Borsa İstanbul, Sermaye Piyasası Kurulu’ndan bu izni almasının ardından büyük işlem yapan aracı kurumlara komisyon iadesi veya düşük komisyon uygulamasına gitmeye hazırlanıyor. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın şirketleşmesiyle gelirlerini artırmak isteyen Borsa İstanbul, geçtiğimiz günlerde SPK’ya aracı kurumlardan aldığı yüz binde 1’lik komisyon oranlarını yüz binde 2’ye çıkartmak için başvuruda bulunmuştu. Söz konusu artırım talebine olumlu yanıt almasıyla gelirlerini artıracak olan Borsa İstanbul’un, söz konusu artırımın ardından Avrupa borsalarındaki benzer uygulamalara istinaden yüksek işlem yapan aracı kurumlardan aldığı komisyon oranlarında da bir değişikliğe gitmek istediği öğrenildi. Böylece Borsa’nın hem gelirlerini hem de piyasadaki işlem hacmini artırmak yönünde önemli bir hamlede bulunacağı ifade ediliyor. Şu anda aracı kurumlardan hisse senedi işlemlerinden yüz binde bir komisyon oranı alan Borsa İstanbul’un komisyon oranlarında olası uygulanacak fiyat artışının ardından böyle bir uygulamaya gitmek istemesi ‘gönül alma’ olarak değerlendiriliyor.

İki uygulama üzerinde çalışılıyor

Borsa İstanbul’un bu anlamda iki çeşit uygulamadan birini seçeceği belirtiliyor. Avrupa’da ise bu iki şekilde uygulanıyor. İşlem hacmi belli bir seviyeye ulaşan kuruma daha düşük oranda bir komisyon uygulanabiliyor. Ya da ay içinde toplam işlem hacmi belli bir seviyeyi geçen kuruma ay sonunda komisyon iadesi yapılabiliyor. Borsa’nın da bu iki uygulamadan birini seçmesi beleniyor.

Maliyetler yine artacak

Konuya yakın kaynaklar, “Borsa İstanbul, ilk başta komisyon oranlarını üç kat artırmak istedi. Fakat piyasada ciddi tepkiler oluştu. Borsa’nın uygulamak istediği oranlar çok yüksek bulununca Borsa SPK’ya daha sonra yüzde 100’lük bir artış talebinde bulundu. Bu tepkiler sonrasında Borsa bu tarz bir uygulama ile yumuşatıcı bir adım atmak istiyor ama sermaye şartı ile küçük aracı kurumlar şu anda zaten çok zor durumdalar. Bu uygulama yine sektörde maliyeti artıracak. Ama büyüklerin maliyeti daha az, küçüklerin maliyeti daha çok artacak. Küçükler yine fiyat rekabetine giremeyecek” diye konuştular.

Yurtdışında kademeli komisyon ağırlıkta

Dünya borsalarının komisyon oranlarında kademeli uygulamaya geçtikleri gözleniyor. Örneğin Euronext Avrupa, üyelerine 3 kademeli komisyon uyguluyor. Günlük emir, Blue Chip hisseler ve diğer hisseler için verilen emirlerde işlem başına yüz binde 5.5 ile binde 2 oranında komisyon uyguluyor. Burada özellikle 200 milyon euronun altı/üstüne göre kademeler değişiyor. Londra Borsası’nda ise  2.5-5 milyar pound işlem hacimlerine yüz binde 2 ila yüz binde 4.5 oranında komisyonla uygularken, Deutsche Börse düşük işlem hacmine yüz binde 4.1 yüksek işlem hacmine yüz binde 3.6 oranında komisyon alıyor. Nasdaq ve NYSE ABD ise limitli emirler ile diğer emir tiplerinde oluşan hacme göre  farklıkomisyon oranları istiyor.

BIST’in değerini artırmaya çalışıyoruz

Borsa İstanbul yetkilileri, zam oranlarına ilişkin talepleriyle ilgili olarak BIST’in değerini artırmaya dönük çabalarının bir parçası olarak gördüklerini söylediler. Konuya yönelik yetkililer, şunları söylediler: “BIST olarak aracı kurumların işlem komisyonlarına yönelik artış talebimiz halen SPK’da görüşülüyor. İşlem komisyonları o kadar düşük ki, yüzde 100’lük bir artış yaptığımız halde, ancak yüz binde 1’den yüz binde 2’ye çıkmış olacak. Türkiye ile diğer ülkeleri kıyasladığımızda bizim işlem komisyonlarımız çok çok düşük. Bazı ülkelerde bunun 10 katı kadar komisyon alınıyor. Komisyonların artırılması sektörde aracı kuruluşların bu işi daha ciddiyetle ve sağlam sermayeyle yapmasını sağlayacak. Bu bizim BIST’in değerini artırmaya dönük çabalarımızın bir parçası. Sonuçta BİST bizim şirket olarak hisselerini satmaya çalıştığımız halka açacağımız bir kurum. Değerini artıracak ve yatırımcıya yararlı olacak her türlü adımı mutlaka atmak istiyoruz. BIST’in değerini artırmak ve piyasadaki işlem hacimini büyütmek için daha birçok açılımımız olacak.”

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Vahdettin Ertaş, geçtiğimiz günlerde DÜNYA’ya Borsa İstanbul’un zam talebiyle ilgili olarak şu açıklamalarda bulunmuştu; “Burada yüzde 100’lük bir artış talebi bulunuyor. Bu ücretin yurtdışıyla kıyaslandığında çok düşük olduğu söyleniyor. Ama bizim borsamızda olmayan birtakım gelirler de başka borsalarda yok. Mesela tahvil kotasyon ücretleri gibi… Biz bu konuyu inceliyoruz. Uygun tarihte cevabımızı Borsaya vereceğiz.”