Borsa, tahıl ve metalle 'vadeli'de de atakta

Ece CEYHUN

Borsa / Finans servisi - Borsa İstanbul, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nın (VİOP) tozunu attıracak. Piyasada ağırlıklı hacmi endeks kontratı yaparken geçen sene çıkartılan döviz kontratı ve hazirandan beri aktivitesi artan elektrikten sonra sıraya emtiaları dizecek. İlk geleceklerse tarım emtiaları olacak. Konya Ticaret Borsası ile yapılan işbirliği buğdayı piyasada daha aktif bir ürün haline getirecek. Tarım emtialarının ardından sıra metale gelecek. Metal de planlanan ürünler ise faiz hassasiyeti olduğu için Londra’ya kayan likiditeyi Türkiye’ye çekecek. Platin, paladyum, demir ve çelikte mevzuatsal düzenlemeler üzerinde çalışan Borsa İstanbul, böylece reel sektöre de ‘hedging’ imkanı sunmuş olacak.

Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Çetin Ali Dönmez, vadeli piyasadaki son gelişmeleri anlatırken “Türkiye’nin emtiaları Türkiye’nin Borsası’nda işlem görmesi lazım. Biz üyelerimizle, işlem yapanlarla varız. Borsa olarak reel sektöre çok önem veriyoruz. Bu sözleşmeler aynı zamanda risk yönetim aracı olarak önemli” dedi. 

Çetin Ali Dönmez, bir süreden beri piyasadaki ürünleri canlandırıp yeniden dizayn ettiklerini, piyasa yapıcılığı sisteminde işleyişi değiştirdiklerini anlatarak “Bir dizi döviz platformunun olduğu, yani bizim tekel olmadığımız bir alanda döviz kontratı çıkarttık. Döviz kontratında hacim çok arttı. Öyle ki, Endeks kontratının hacminin yüzde 92’sini yaptığı bir piyasadan yüzde 82 olduğu bir piyasaya geldik. 21 Ekim’de gecelik repo kontratları işlem görmeye başlayacak. Önümüzdeki bir iki ay içinde Konya Ticaret Borsası ile işbirliği sonucunda Anadolu kırmızı sert ve makarnalık buğday için vadeli işlem kontratını devreye alacağız. Üstelik bu kontratlar fiziki teslimatlı olacak” bilgisini verdi. 

Dönmez, orta vadeli planlarını anlatırken de elektronik ürün senedi olarak belli bir hacme ulaşan tarım emtialarını çeşitlendirmeyi düşündüklerini kaydederek bunlar arasında da buğday arpa pirinç (çeltik), pamuk ve mısırın ilk etapta dikkat çektiğini anlattı. Dönmez ayrıca çok üzerinde durdukları bir başka ürün grubunun da metaller olduğuna işaret ederek altın ve gümüş dışındaki platin, paladyum, demir ve çelik gibi metaller üzerine vadeli işlem kontratlarını açmak istediklerini söyledi. 

Çetin Ali Dönmez Borsa İstanbul VİOP projelerini şöyle anlattı:

Repo kontratı 21 Ekim'de işleme açılıyor: Gecelik Repo Oranı Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Borsa İstanbul VİOP’ta 21 Ekim'de işlem görmeye başlayacak. Repo piyasası kesin alım satım piyasasının 10 katından da fazla hacme sahip. Dolayısıyla gecelik piyasaya ilgi ve alaka var. O zaman gecelik faiz sözleşmesini açalım özellikle para satan ve fonlama yapanlar daha ileriki vadeleri hedge edebilsinler dedik. Sizin aralık ayında fonlama ihtiyacınız varsa bugünden oranlarınızı sabitleyebiliyorsunuz. Piyasa bunu özümsedikçe ilgi artacak diye bekliyorum. Aynı anda toplam sekiz vade dönemine ait sözleşmeler işleme açık olacak. Aynı zamanda, Türk Lirası cinsi faiz swaplarının değişken bacağında da gösterge olarak kullanılabilecek bir enstrüman çıkarmış oluyoruz. 

Elektrik hazirandan sonra canlandı​: Fina Enerji, Finans Invest aracılığı ile piyasa yapıcısı olarak geldi. Elektrik vadeli işlem sözleşmelerinde hacim artmaya başladı. Bu senenin başındaki rakamlara bakarsanız neredeyse hiç emir gelmiyor iken bu sene Hazirandan itibaren canlanma başlamış oldu. Başka şirketlerden de piyasa yapıcısı olarak gelmek isteyen var. Gelir paylaşımına dayalı piyasa yapıcılık modeliyle çalışıyoruz. Elektrik vadeli işlem sözleşmesinin ardından reel sektör için fiziki teslimatlı kontrat üzerinde de çalışılıyor. O da çok ilginç olacak. Şu anda Borsa İstanbul VİOP’ta 16 ay boyunca elektrikte nakit uzlaşmalı vadeli sözleşme bulabiliyor durumdasınız. Damga vergisi yok. 

Buğday kontratının eli kulağında: Bundan sonra ELÜS var. Elektronik ürün senedi. Konya Ticaret Borsası ile çok önemli bir işbirliğine imza atmış olacağız. Elektronik ürün senedi haline gelmiş buğdayımız var. Borsa İstanbul olarak Konya ile beraber vadeli işlem olarak açacağız. Ekim sonu ya da kasım gibi devreye alınacak. Anadolu kırmızı sert ile makarnalık buğday üzerine olacak. Nakit uzlaşmalı kontrat bitecek yerine fiziki teslimatlı bir kontrat gelmiş olacak. Üstelik KDV muafiyeti de var. Siz buğdayı temsil eden elektronik ürün senedini alacaksınız, isterseniz vade sonunda teslim de edecekler. 

Sırada murabaha da yapılabilecek metaller var: Devamında da metal çelik kütüğü, inşaat demiri gibi, metaller üzerine vadeli işlem sözleşmeleri var. Hatta platin ve paladyum… Çünkü bu ürünler hem reel sektör için hedging hem de faiz hassasiyeti olan kesim için birer yatırım aracı. Londra’ya akan likiditenin bir kısmı o piyasada bu ürünler üzerine çıkartılmış murabahaya gidiyor. Bizde bunun şimdilik vergi rejimimizden kaynaklanan bir mevzuatsal kısıtı da var. Aynı bir dönem Kıymetli Taşlar Piyasası’nda olduğu gibi bu metallerde KDV var. Türkiye’de lisanslı depoculuk kanunu ile beraber sadece tarım ürünlerine KDV istisnası geldi. Biz metale de olmasını istiyoruz. Burada antrepo ya da serbest bölge rejiminden faydalanma imkanımızın olabileceğini de gördük. Gümrük Bakanlığı, Gelir İdaresi ile konuşmaya devam ediyoruz. Amaç temelde şu: sadece finansal işlem platformu olarak görülen bu müesseseye reel sektörü çekebilmek.

Finansinvest ve FİNA Enerji’den işbirliği

Borsa İstanbul Vadeli İşlem Opsiyon Piyasasında (VİOP) işlem gören Baz Yük Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmelerinde, piyasa derinliğinin artması için Finansinvest ve FİNA Enerji, Finansinvest çatısı altında piyasa yapıcılığına başladı. İşbirliğinin duyurulduğu gong törenine Finansinvest Genel Müdürü Özgür Güneri, FİNA Enerji Holding İcra Kurulu Üyesi Dr. Onur Yazgan, Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Çetin Ali Dönmez ve VİOP Grup Müdürü Muammer Çakır katıldı. Finansinvest’in enerji sektörüne yönelik çalışmalarını büyütmek üzere bir ilke imza atarak “Enerji Piyasaları Birimini” kurduğunu belirten Finansinvest Genel Müdürü Özgür Güneri, piyasa yapıcılığı ile elektrik ticareti yapan şirketlere operasyonel kolaylık sunduklarını belirtti. Güneri, “Şirketler için karşı taraf riskini ortadan kaldırarak güvenli bir fi yat riski yönetimi, düşük maliyet ile nakit akış yönetimi ve işlemlerin kaldıraçlı olması sayesinde daha düşük bir teminat ile yüksek işlem hacmi gerçekleştirme olanağı sunuyoruz” dedi. Borsa İstanbul VİOP Grup Müdürü Muammer Çakır ise “Ağırlıklı olarak tezgahüstü piyasalarda işlem gören elektrik ticaretinin önümüzdeki dönemde merkezi takas güvencesi hizmeti veren VİOP’a yönelmesini bekliyoruz. Elektrik sözleşmelerinin vade ayları 4 aydan 16 aya çıkarılarak, özel emir pazarı minimum emir büyüklükleri düşürülürek de kurumsal işlemlerin VİOP’a çekilmesi hedeflendi" diye konuştu.

İngiliz ticaret heyeti borsa İstanbul'u gezdi

Dün hareketli saatler geçiren Borsa İstanbul, İngiliz Ticaret Odası’nın evsahipliği yaptığı İngiltere den Coventry & Warwickshire Ticaret Odası’ndan 20 kişilik bir işadamı heyetini ağırladı. Borsa İstanbul’daki gong törenine katılan heyet ardından Borsa İstanbul tarafından verilen Türk iş dünyası, yatırım imkanları ve Borsa İstanbul Özel Pazar hakkında bilgi aldı. İngiliz Ticaret Odası Başkanı Chris Gaunt, geçtiğimiz ay üç ayrı İngiliz işadamları heyetine Türkiye de evsahipliği yaptıklarını belirterek sadece ekim ayında 50’den fazla İngiliz şirketi Türk iş dünyası temsilcileri ile biraraya getirdiklerini anlattı. Yılsonuna kadar bu sayının giderek artacağını belirten Gaunt, İngiltere’nin Türkiye’deki iş fırsatlarını cazip bulduğunu ama en önemlisi iş kültürü ve etiğini diğer gelişmekte olan ülkelere göre kendilerini daha yakın bulduklarını ifade etti. Gaunt, “Yerel stratejik ortalıklar iyi birer başlangıç oluyor. Oda olarak fi rmaları bu konuda teşvik ediyoruz. Türk fi rmaların yerel piyasa bilgisi, uygulama pratiği ile İngilizlerin üretim konusundaki yenilikçiliği, teknolojisi, tasarım ve Ar-Ge kapasitesi birleştiğinde ortaya başarılı sonuçlar çıkıyor” dedi.