BIST, global hisse marketinin gözdesi oldu

EVRİM KÜÇÜK
JÜLİDE YİĞİTTÜRK GÜRDAMAR

Avrupa’nın en büyük borsası unvanı için Londra Borsası’yla yarışan BATS Global Markets Inc. Türkiye ile büyüyecek. 15 gelişmiş ülke endeksindeki şirketlerin işlem gördüğü BATS Chi-X Europe platformuna BIST 30’u da aldı. Böylelikle BATS, ilk defa gelişmiş ülkeler dışında gelişen bir piyasayı yani Türkiye’ye platformuna dahil etmiş oldu. Ancak BATS’ın bu açıklaması iç piyasada BIST’ten likidite çekebileceği endişelerini doğurdu. Borsa İstanbul Başkanı İbrahim Turhan, bu ilgiden memnun olduklarını belirterek, platformun kendileri ile rekabet edemeyeceğini savundu. 

Avrupa’nın en büyük hisse senedi borsası BATS Chi-X Europe, 3 Kasım 2014’ten itibaren üyelerine Türkiye’nin en likit hisse senetlerinde işlem yapma imkanı verecek. BIST 30 endeksinde yer alan hisse senetleri, BATS’ın Avrupa’nın en likit ve aktif 16 piyasası arasında kendilerine yer bulacaklar. BATS, Türkiye piyasasını işlem yaptırdığı piyasalar arasına dahil etme kararının müşterilerinden gelen ciddi talep üzerine aldığını belirtirken, Türkiye’nin 2013’te 319 milyar euro işlem hacmi ile Avrupa’nın en hızlı büyüyen piyasalarından biri olduğunu vurguladı. BATS Chi-X Europe CEO’su Mark Hemsley yaptığı açıklamada, “Avrupa’nın en likit 3.800 menkul kıymetinin tek bir platform üzerinde işlem görmesini sağlıyoruz ve bu hisseler arasına Türkiye’nin de katılması ile ortak platform Avrupa kıtası geneline daha da yayılacak” diye konuştu. 

BATS’ın açıklamasına göre piyasa katılımcıların takas için EuroCCP NV, LCH.Clearnet Ltd ve SIX x-clear AG’yi kullanabilecekler. Takas işlemleri Merkezi Kayıt Kurulu (MKK) ve Takasbank üzerinden T+2 ile gerçekleştirilecek. Halihazırda Londra’da tezgah üstü piyasalarda Türk hisse senetlerine yönelik, sınırlı da olsa, işlemler yapıldığını hatırlatan uzmanlar, BATS Chi-X’in BIST’ten likidite çalabileceği uyarısında da bulunuyorlar. 

Arbitraj oluşacak, hacim artacak 

BATS Chi-X Europe’un Türk şirketlerine ait hisse senedi işlemleri yapma imkanı tanıması, yurtiçi piyasalarda ‘likidite çekilecek mi?’ tedirginliğine neden oldu. Piyasada, BATS’ta da işlem yapılması nedeniyle iki farklı fiyat olabileceği ve bu nedenle arbitraj oluşmasının mümkün olabileceği konuşulurken, konuya yönelik uzmanlar, “Söz konusu piyasada işlem yapılması Borsa İstanbul’da kısa vadede işlem hacmini bir miktar olumsuz etkilese de uzun vadede iki taraflı fiyat etkileşimi nedeniyle oluşan arbitrajın her iki borsanın hacmini yükseltecektir” dediler. 

Yabancılar çıkacak mı? 

Piyasada ayrıca algoritmik işlemler (high frequency trade) yapan kurum ve fonların alt yapısının daha müsait olması nedeniyle BATS’ı tercih edebileceği ve Türkiye’de benzer işlemler yapmayı düşünen yabancı fonların bu piyasaya kayabileceği konuşuluyor. Bu tedirginliğe yönelik ise borsa uzmanları, “Bu durum yabancı fonların Türkiye’den çıkışına neden olmayacaktır. Şu anda bu borsanın avantajları ve dezavantajlarını bilmiyoruz. BATS’ın işlem yapmaya başladığı diğer ülkelerde olumsuz etkileri görülmedi" diye konuştu. Şu anda Borsa İstanbul hisse senetleri içerisindeki yabancıların payı yüzde 63, işlem hacmindeki payı ise 15- 25 arasında değişiyor. 

Agresif etki olmaz 

İş Yatırım Yurtdışı Satış Müdürü Serkan Aran, Türk hisse senetlerinin BATS’ta alınıp satılacak olmasının, konuşulduğu gibi ciddi bir likidite çıkışına neden olmayacağına dikkat çekti. Alternatif platformların görece yeni bir trend olduğuna değinen Serkan Aran, konuya yönelik şunları söyledi: 

“Bu piyasa bizim için yeni ama diğer ülkeler için değil. Bir çok ülkenin hisseleri burada zaten işlem görüyor. Bugüne kadar işlem yapılan diğer piyasaları negatif olarak etkisi hep sınırlı oldu. Bu platformun daha ucuz olduğu söyleniyor, ancak BIST100 fiyat konusunda zaten rekabetçi bir borsa, dolayısı ile İstanbul’dan bu sebeple likidite çekmesi çok olası değil. Bu arada yıllardır Londra tezgah üstü piyasada Türk hisseleri alınıp satılıyor. Sonuç olarak ben bu piyasanın yabancıları kaçıracağını düşünmüyorum. Konuşulduğu kadar agresif bir etki olmaz kanısındayım. Hatta bu durum Borsa Istanbul’un son dönemde başlattığı teknolojik dönüşüme hız vermesi açısından olumlu olarak bile değerlendirilebilir, zira bu alternatif platformlar teknoloji bakımından oldukça ilerideler.”

İşlemler yüksek frekanslı

2011’de BATS tarafından satın alınan Chi-X Europe, tek bir platform üzerinde 15 ülkeden 3 bin 800 şirketin işlem gördüğü Avrupa’nın en büyük Çok Taraflı İşlem Sistemi (MTF) haline geldi. Mayıs 2013’te Chi-x Europe, İngiltere finans otoritelerinden aldığı onayla borsa statüsüne kavuştu. BATS Chi-X Europe’da işlem gören hisseler, diğer büyük endekslerde de işlem görüyor. FTSE 100, DAX 30, Oslo OBX CAC 40, IBEX 35, FTSE MIB şirketleri BATS Chi-X Europe platformunda işlem görenler arasında. BATS Chi-X, AB direktifl eri çerçevesinde faaliyet gösteren bir platform. Çok tarafl ı alışveriş platformu olarak bilinen bir piyasa, borsalardan farklı. Bu piyasalarda kotasyon yok. Borsalarda oluşan fiyatlar baz ve referans alınarak burada yatırımcılar işlem yapıyor. Firma şu anda ilk başta BIST’ten bazı pay senetleriyle işlem başlatacağını söylüyor. Bu arada BATS’ın işlem frekansı bazı sorunlar doğurabiliyor. BATS’ın Direct Edge borsaları hisseleri fiyatlandırmak için yüksek frekanslı işlem yapabiliyor. Bu sistem henüz BIST bünyesinde uygulamaya konmadı. BATS’ın EDGA ve EGX borsalarında ise düşük frenksla fiyatlandırma yapılıyor. Yüksek hızlı işlemciler, SIP gibi daha yavaş piyasa verisine dayalı işlem alanlarının önüne geçmek için güçlü bilgisayarlar ve piyasalar arasında süper-hızlı bağlantılar kullanıyor. BATS’ın yavaş borsalarında şu an SIP kullanılıyor ancak Ocak 2015’te tüm büyük borsalarında hızlı frekansa geçiş yapılması planlanıyor. İşlemlerdeki hız farkı da arbitraj olasılığını artırıyor.

Turhan: Borsa İstanbul ile rekabet edemez

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, BATS Chi- X’in Türk hisse senetlerinde işlemlere başlamasının rekabeti artıracağını belirterek, platformun daha çok gelişmiş piyasalarda faaliyet gösterdiğini aktardı. BATS Chi- X’in Türkiye’ye ilgisinden memnuniyet duyduğunu, platformun Borsa İstanbul’la rekabet edemeyeceğini belirten Turhan, şöyle konuştu: “Bu platform dünyanın en eski ve köklü borsalarından Londra Borsası’nda, yüksek hacme sahip Frankfurt’ta, o borsaları geride bıraktı. Çünkü bunlar (BATS Chi-X) çok daha düşük maliyetle çalışan yerler ve rekabetçi üstünlükleri var. Burada bu halleriyle bile bizimle rekabet edebilecek durumda değiller. Çünkü biz Borsa İstanbul olarak zaten çok daha yüksek bir verimlilikle çalışıyoruz. Tabii bunu söylemiş olmakla birlikte BATS Chi-X’in Türkiye piyasasına ilgi göstermesinden memnuniyet duyuyoruz. Bu aslında son 2 yıldır Türkiye’de sermaye piyasaları alanında atılan adımların, ortaya konulan performansın bir neticesidir. Çünkü bildiğiniz gibi ilk defa gelişmiş ülkeler dışında bir piyasaya giriyorlar ve bu Türkiye” Rekabetin sermaye piyasalarında da kaliteyi artıracağını ve platform yetkililerinin açıklamalarına göre BATS Chi-X Europe’un ilk etapta Borsa İstanbul’daki bazı hisse senetleriyle ilgileneceğini aktaran Turhan, “Bizim de ileride belki görüşmelerimiz olabilir kendileriyle” dedi. BATS Chi -X’in işlemlerinde Takasbank’ın karşı taraf olarak, saklama için de Merkezi Kayıt Kuruluşu’nu kullanacağı, takas ücretlerinin artmasının gerekebileceği belirten Turhan, “Bizim takas ücretlerimiz çok düşük ama biz Türkiye’de sermaye piyasasının gelişmesini öngördüğümüz için Takasbank’ın başka faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerle bir yerde açıkçası takas maliyetlerini sübvanse ediyoruz. Ama bu illa böyle devam etmeyecek tabii ki. Mademki serbest piyasada rekabet ettiğimizi kabul ediyoruz, o rekabetin gerektirdiği şartlara uygun bir fiyatlama üzerinde çalışmamız gerekecek” diye konuştu.