BES, krediye teminat olabilir mi?

Ece CEYHUN

Garanti Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, yaptıkları araştırmalarda müşterilerin bireysel emeklilik sistemi (BES) ile yollarını kısa süreli nakit ihtiyaçları için ayırdığını gördüklerini söyledi. Göçer, bu nedenle de BES birikimlerinin krediye teminat olarak gösterilmesi durumunda sistemden çıkışların azalacağına inanıyor. “BES’te 100 bin lirası olan ama 20 bin liraya ihtiyacı olan katılımcımız kredi alamadığı için sistemden bütün parasını almak zorunda kalıyor” bilgisini veren Burak Ali Göçer, “Katılımcıların BES birikimini krediye teminat olarak gösterebilirsek sistemde kalmaya devam edebilirler” önerisini getirdi.

Otomatik BES katılımcı tabanı hızla genişlemeye devam ediyor. Sistemde bugün 5 milyonu aşkın katılımcı var. Başladığı günden bu zamana kadar 10 milyonu aşkın çalışan sisteme girdi ve girenlerin yarısı otomatik BES’te kalarak geleceği için birikim yapmayı tercih etti. Gönüllü BES’te 15 yılda 7 milyon kişi sisteme dahil olurken, otomatik BES’te sadece 20 ayda 5 milyon kişi sistemde tasarruf etmeye başladı. Bu katılımcıların 3.5 milyonunun daha önce bireysel emeklilik sözleşmesi yoktu. Yani otomatik BES sayesinde ilk defa emeklilik birikimine başladı.

‘Tekrar girebilir miyim?’ sorusu geliyor

Garanti Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, bireysel emeklilik sisteminde gelinen noktayı ve hem işveren hem çalışan cephesinden aldıkları geri bildirimi şöyle anlattı: “İşverenin sistemi bilmesi ve sahiplenmesi çok önemli. Sistemde 200 çalışanı olup, tüm çalışanlarının sistemde kaldığı firmalar da var, hiç bir çalışanı sistemde kalmayan da. Sonuçta sistem aynı sistem. Ama işverenin algısı, Otomatik BES’e yaklaşımı çalışan üzerinde etkili oluyor. Çalışanlar tarafında ise iki türlü geribildirim alıyoruz. İlk olarak, geçen sene Otomatik BES’e girip aceleyle sistemden ayrılanlar var. Bu katılımcılardan birkaç ay sonra sistemde kalanların birikim yapmaya başladıklarını ve memnuniyetlerini görünce “Tekrar girebilir miyim?” diye sorular almaya başladık ki; 2017’ de ayrılanlar 2019’da tekrar sisteme dahil olacaklar. Bir de sistemde kalmaya devam edenlerden önemli geri bildirimler alıyoruz. Sistemde kalanlar birikimlerinin arttığını gördükçe planlarının detaylarını, avantajlarını daha çok sormaya, daha çok takip etmeye başladılar. Sistemi daha iyi tanıdıkça sistemden ayrılma eğilimleri de azalıyor.“

Yeni, dönemde cayma oranları azalıyor

Göçer, tüm aşamalara kıyasla çıkışların ilk fazda biraz daha yüksek olduğunu anlatırken “Kademeli olarak ilerleyen sistemin ilk fazında 1000 ve üzeri çalışanı olan şirketler sisteme girerek yeni bir birikim dünyası ile tanıştılar. Ancak Otomatik BES duyurulduktan sonra 5 ay gibi kısa bir sürede yürürlüğe girmesi bu denli hızlı girmesi katılımcıların sisteme adapte olmasını zorlaştırdı. İlk dönemde sistemden çıkan pek çok sayıda çalışanla görüştüğümüzde tam olarak niçin çıktıklarını açıklayamıyorlar. Geçen dönemde sistemin tanınması, birikim yapmak için bir fırsat olduğu konusunda daha fazla bilinç oluştu. Her yeni otomatik BES döneminde cayma oranlarının düşme eğiliminde olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

Ocak 2019 döneminde 5-9 çalışanı olan firmalar sisteme dahil olacak. 400 bin firmanın sisteme girmesi bekleniyor. Garanti Emeklilik Genel Müdürü Göçer, “Otomatik BES küçük ölçekli firmalar için daha çok yasal bir zorunluluk olarak görülebiliyor ancak emeklilik için çok önemli bir birikim kaynağı. Yeni dönemde sisteme girecek olan firmaların çalışanlarının bir miktar daha şanslı olduğunu söyleyebilirim. Artık otomatik BES çok daha uzun bir süredir hayatımızda olduğundan daha fazla bilgiye sahipler. Sistem öğrenildi ve süreç çok kolaylaştı. Bunun sonucu olarak sistemde kalarak birikim yapmaya devam etmeleri diğer dönemde sisteme giren firmalara kıyasla daha yüksek olmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sektörün tek tek 400 bin firmayı gezip sistemi anlatmasının mümkün olmadığını da kaydeden Göçer, soru ve ihtiyaçları kendilerinin Garanti şubeleri aracılığıyla cevaplayacaklarını da kaydetti. Göçer, “Otomatik BES’te işverenlerin en önemli çekincesi ‘operasyonel yük’tü. Garanti Emeklilik olarak bu yükü kaldırdık. Artık şirketlerin sisteme girmesi çok kolay. Garanti Bankası şubelerimize gelerek bir imza atacaklar ve Kurumsal İnternet Şubemiz üzerinden çalışan listesini yükleyecekler. Hepsi bu. Daha sonra tüm işlemlerini de şubeye gitmeden kurumsal internet şubemizden yapacaklar. Gerisini biz halledeceğiz. İş yükünü biz üzerimize alacağız” dedi.

18 yaşın altındakilere ulaşmak önemli

“Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 18 yaşından küçüklerin de sisteme dahil olması hem katılımcı tabanını hızla büyütecek hem de küçük yaşta tasarruf bilincinin oluşmasını sağlayacaktır. Bugün Türkiye’de 18 yaş altında 20 milyondan fazla genç ve çocuk bulunuyor. BES’e erken yaşta girmek, ufak birikimlerle sistemde uzun süre kalınması, ileride birikimlerin yeterli tutarlara ulaşması için çok kritik bir rol oynuyor. 18 yaşından küçüklerin BES’e dahil olabilmesi için bir takım mevzuatsal düzenlemelere ihtiyaç olacak. Türkiye genelinde 18 yaş altında önemli bir kitle var. 4 yaşında girip 56 yaşına kadar beklemek elbette uzun bir süre ama bunun yerine, 18 yaş altında sisteme girenlere okul dönemlerde ara çıkış hakkı verilebilir. Bunlar masaya yatırılması gereken önemli konular. İyileştirilmesi ve geliştirilmesi için tekrar gündeme gelmesinde fayda var diye düşünüyorum.”

Aylık 205 TL’ye eğitim sigortası

2018 yılında prim iadeli hayat sigortası ürününü çıkartan Garanti Emeklilik, süresi 12 yıl olan bu poliçede prim ödemelerinin aylık, 3 aylık, 6 aylık ya da yıllık olarak seçilmesine imkan tanıdı. Göçer, “Prim iadeli hayat sigortasının en önemli özelliği 12 yılın sonunda başınıza bir şey gelmezse diğer hayat sigortalarının aksine ödediğiniz primlerin iadesini alabiliyor olmanız. Ayrıca hayat sigortası ürünlerindeki vergi avantajı bu ürünümüzde de var” bilgisini verdi.

Göçer, diğer ürünleri hakkında da şunları anlattı: “Okula dönüş” olarak adlandırılan bu dönemde eğitim sigortası ürünümüz ilgi görüyor. Hepimiz çocuklarımızın en iyi eğitimi almasını istiyoruz. Çocuklarımızın hak ettiği bu eğitimin yaşanacak herhangi bir olumsuzlukta kesintiye uğramaması için en başından önlem almamız gerekiyor. Bu üründe sigorta yaptıran kişi, genelde çocuğunun eğitim masraflarını güvence altına almak isteyen veli oluyor. Garanti Emeklilik olarak eğitim sigortasını uygun fiyatla sunabilmek, anlatımını ve anlaşılmasını kolay kılabilmek için vefat teminatıyla sunuyoruz. Yani vefat halinde poliçenin üzerinde yazan tutar ödeniyor ve ürünümüzü hem Türk Lirası hem döviz seçenekli olarak sunuyoruz.

Örneğin, çocuğunun önünde 10 yıl eğitim süresi ve yıllık 30.000 TL eğitim masrafı olan 32 yaşındaki bir veli, riskini güvence altına almak için; 300.000 TL güvenceli hayat sigortası sahibi oluyor. Böyle bir poliçenin 10 yıl boyunca verdiği teminata karşılık prim tutarı 2.460 TL oluyor ve velimiz bu rakamı 205 liralık 12 taksitte ödeyebilir. Eğer yıl sonunda %27’lik vergi diliminde olan çalışan bir kişiden bahsediyorsak, ödediği tutarın 664 TL’sini de vergi iadesi olarak devletten geri alabilir. Eğitim sigortasını yaptırıp tapu gibi saklamak lazım."