‘Kaynaklar verimsiz kullanılıyor, odaların haksız rekabeti var'

İBRAHİM EKİNCİ

Türkiye Fuar Yapımcıları Derneği Başkanı Bülent Ünal’la sektörü konuştuk. Çok önemli bilgiler verdi. Ünal’a göre çok iyi gelişmeler de var. Artık dünya çapında işler yapılıyor. Türkiye’deki fuarlara 70 ülkeden katılım oluyor. Hakkıyla ‘uluslararası’ nitelik kazanan fuarlar organize ediliyor. Ancak hala yapılması, düzeltilmesi gereken aksayan tarafl ar da var. Ünal, ‘sistem eleştirisi’ yapıyor daha çok. Düzeltilmesi gereken şeyleri şöyle sıralıyor: Fuarın içinde parça kopararak verimsiz, küçük fuarlar yapılıyor. Odalar kendi kaynaklarıyla üyelerini fuara götürerek haksız rekabet yaratıyor. İhracatçı Birlikleri’nin getirdiği heyetlere destek var, 360 gün büro açıp çalışarak fuara katılımcı getiren fuar şirketine yok. Aynı firma aynı konuda 3 defa destek alabiliyor. Destekler verimsiz kullanılıyor. Fuar şirketi sayısı gereğinden fazla. Dünyada bir tek Rusya’da bu kadar sayıda fuar şirketi var. Fuar gelirleri döviz olduğu halde ihracat geliri sayılmıyor. Bir fuarcılık politikası olmalı. Sektör bu politikanın belirlenmesinde söz sahibi değil. 

Sözü tamamen Türkiye Fuar Yapımcıları Derneği Başkanı Bülent Ünal’a bırakırsak, anlattıkları şöyle:

• Sektörde büyük bir projenin içinden küçük parçalar kopararak pay alma çabaları var. Ziyaretçi kaybı oluyor. Müşteri kaptırma sorunu çıkıyor. Türkiye’de belgeli 189 fuar şirketi var. Bu sayı fazla. Bunun örneği yok. Bir tek Rusya’da görürsünüz. Çin’de belki vardır. Bir yılda 30 bin dünya fuarının 6 binini yapıyor. Türkiye ekonomisi 400 - 420 fuar yapıyor. 500’e yaklaştık ama biraz tasfiye oldu. Bunların 60’ı tarım fuarıdır. 400 fuar, 40 - 45 konu arasında değişiyor. Yurtdışı fuar birkaç tane oluyor. Çok büyük değildir. Yurtdışında fuar yapan 10’u geçmez. 
• İhracatçı Birlikleri ve odaların uluslararası fuarlara katılım organize etmeleri sorun değil ama kaynaklarını kullanmaları rekabet açısından sorunlu. Devlet destekleri dışında kendi kaynaklarıyla destekleyerek yapıyorlar. Desteklenen fuar sayısı 3 binleri geçmişti. 2 firma şu fuara, 3’ü şu fuara... Bu daha planlı olmalı. Endüstri hedeflemek lazım ve hedef pazarlar olması lazım. Gücü parçalamak yanlış. Kaynaklar ufak işlere gidiyor. Bize sormuyorlar. Odalar seyahat masrafl arını üstleniyor. Fuar şirketlerinin bunu yapması zor. Bunu maliyete yansıtsanız pahalı gelir. Daha hedefe dönük destekler olmalı. Aynı firma aynı konuda 3 defa destek alabiliyor. 

Odanın alım heyetine destek var, bizim getirdiğimize yok

• Yurtiçi fuarlara KOSGEB’in destekleri var. Yurtdışı fuar teşvikleri ayrı. Yurtiçi fuarlara İhracatçı Birlikleri kanalıyla gelen alım heyetlerine destek var. Fuar şirketleri kendisi ziyaretçi getiriyor. Makedonya’da, Rusya’da, Moskova’da, Tahran’da, birçok yerde bürolarımız var. Görevleri fuar satmak. Doğru seçilmiş ziyaretçi getirmek. Alım heyetleri, ziyaretçi getiriyoruz. Şimdi 100 heyet geliyorsa 90’ını biz getiriyoruz. Bizim getirdiklerimizde destek yok. Farklı modeller kurulabilir ve seçilmiş fuarlar öne çıkarılabilir. 

Fuarcılık gelirleri ihracat geliri sayılmalı 

• Fuar mesleğinin kazandırdığı dövizler ihracat sayılması lazım, ihracat yönetmelikleri içinde değerlendirilmeli. Söyledik, sıcak baktılar ama sonra rafa kalktı. Fuarda para tamamen içerde kalıyor, turizm etkisi oluyor. ihracat sayılması lazım. İlla bir malın kamyona konulup gitmesini ihracat saymak yanlış. 

Dünyanın en büyük fuar şirketleri pazarda

• Dünya en büyük ilk 10 firması buradadır, sayıları 15’tir. Dünya pazarlarındaki daralmayı burada kapatıyorlar. Yabancıların çoğu ortaktır. Bazılarında hakim veya eşit ortaktır. Kaba bir hesapla 80-100 milyon dalar arasında payları vardı. Pazara girmenin yöntemi küçük firma satın almak, tutunmuş projeye ortak olmak. CEBİT böyledir. Yarı yarıya başladı ama tamamını aldılar. İngilizler Yapı Fuarı’nda böyle yaptı. Satın almalar birleşmeler 2013 ve 2014 ilk yarısı hareketliydi ama artık tatminkar bir şey olduğu kanaatinde değilim. Eski hareketi göremeyiz. İkinci yarıdan sonra iyice durdu. 

Fiyatlar Avrupa’nın 3’te 1’i düzeyinde 

• Sektörün iş hacmi 2014’te 400 - 420 milyon dolar civarında. İyi bir şey yakaladığını sanıyorsun ama kur alıp götürüyor. 2013’te de böyleydi. 2012 biraz daha altındaydı. 400 milyon dolar civarında oturdu. Fuar sayısı bakımından da böyle. Yıllar itibariyle sayılar çok yakın, 8 - 10 fuar oynuyor. Türkiye fuarda ucuz. Fuar stand kiraları dünyada metrekare 260 - 300 euro arasında. Bizde 100 euro civarında. Böyle olunca fazla yer alıyorlar, katılımcı sayısı azalıyor. 

Öldürücü rekabet yanlış yaratıcı işlere ihtiyaç var 

• Bazı sektörlerde; mobilya, tekstil gibi. Firmaların ihtiyaçlarının ötesinde stand kiralamaları söz konusu. Rekabeti engellemek için oluyor. Halbuki daha rasyonel katılımlar olursa diğerlerine de yer çıkabilir. Yeri kapatmış oluyorlar. Fuar şirketleri açısından da rekabet muhakkak olacak ama öldürücü olmamalı. Herkes benzeri işleri yapmamalı. Daha yaratıcı işlere ihtiyaç var. Daha katma değeri yüksek işler gelişirse fuarlara yansır. Bir fuarın 40’ıncısını yapıyorsun. Şikayet için söylemiyorum ama daha iyi işler yapmak için söylüyorum. 

Bazı konulardaki fuarlar dünya çapında ses getiriyor 

• Yapı fuarı, ev tekstili, metal işleme, seramik, ambalaj, plastik, ahşap mobilya, tarım... Bunlar çok ses getiren işler. Dünyada başa çıkan işler. Çünkü Türkiye’nin hakim olduğu konular. Endüstri olarak da iyi olduğumuz işler. Her yıl 110 ülkeden ziyaretçi ağırlıyoruz, 70 ülkeden katılımcı geliyor. Bu da ihracatın önünü açıyor. 

Fuar salonu sayısı yeterli bölgesel yatırımlar olabilir 

• Fuar salonu fazlasıyla var. Mevcutların kullanılabilirlikleri önemli. Salon sıkıntısı yok. Salon yatırımı pek mantıklı değil. Konya’da yapılan yatırımlarla 66 bin metrekarelik fuar merkezi oldu. Tarımda ve metal işlemede ciddi işler yapılıyor. O bölgenin ihtiyacı var. Bursa’nın var. Bölgesel ihtiyaçlara yatırım gerekir.