Hükümetin 2014 ortalama dolar kuru öngörüsü 1.98 TL

Naki BAKIR

ANKARA - Başbakan Yardımcısı Ali Babacan önceki gün Orta Vadeli Program’ı (OVP) açıklarken “Türkiye’nin herhangi bir resmi kur hedefi yok” dedi. Ancak 2014-2016 dönemine ilişkin yeni OVP’de yer alan milli gelir hedefleri, dolar için bu yılın tümünde 1.89 TL, 2014 yılında ise 1.98 TL’lik ortalama kur öngörüsüne işaret ediyor.

Yeni OVP’de bu yılın tamamında cari fiyatlarla 1 trilyon 519 milyar lira (823 milyar dolar) düzeyinde beklenen cari fiyatlarla milli gelirin, 2014 yılında 1 trilyon 719 milyar TL’ye (867 milyar dolara) yükselmesi öngörülüyor. Cari fiyatlarla GSYH’nin 2015’te 1 trilyon 895 milyar TL (928 milyar dolar) ve 2016 yılında 2 trilyon 95 milyar lira (996 milyar dolar) olması bekleniyor. Buna göre, Fed’in parasal sıkılaştırma girişimi üzerine yükselerek 2 TL’yi geçen, yılbaşından bu güne kadar olan dönemin ortalamasında ise 1.87 TL olan dolar kurunun, 2013 yılı ortalamasında 1.89 TL olarak gerçekleşeceği öngörülüyor. Cari fiyatlarla TL ve dolar cinsinden GSYH hedefleri 2014’te 1.98 TL, 2015 yılında 2.04 TL ve 2016 yılında 2.10 TL ortalama dolar kuru hedefine işaret ediyor.

Büyümede mütevazı hedefler

Bu yıl başlangıçta yüzde 4 öngörülen sabit fiyatlarla GSYH büyüme oranı, ilk yarıda yüzde 3.7 olarak gerçekleşti. Yeni OVP’de bu yılın tümündeki büyüme oranı aşağı doğru revize edilerek yüzde 3.6’ya çekildi. Yeni OVP’de 2014 yılı için yüzde 4, 2015 ve 2016 için ise yüzde 5 büyüme hedeflendi.

GSYH’de üç yıllık dönem için öngörülen mütevazı performansta, büyümenin lokomotifi konumunda olan özel tüketimde beklenen seyir etkili oldu. Özel tüketim bu yıl yüzde 3.8, 2014’te yüzde 3.2, 2015’te yüzde 3.8, 2016’da yüzde 3.5 artması bekleniyor. Toplam sabit sermaye yatırımlarının ise bu yıl yüzde 3.1, gelecek yıl yüzde 3.6’lık düşük artışların ardından, son iki yılda sırasıyla yüzde 8.6 ve yüzde 8.1 artacağı öngörülüyor.

Geçen yıl yüzde 1.8 gerileyen toplam yurtiçi talebin, bu yılın tümünde yüzde 5.1 artması bekleniyor. Ancak toplam yurtiçi talepteki artışın gelecek yıl yüzde 3.2’ye düşeceği, izleyen yıl yüzde 5, OVP döneminin son yılı olan 2016’da da yüzde 4.8 artacağı öngörülüyor.

Bu yılki 11 bin 318 dolarlık kişi başı GSYH 10 bin 818 dolara revize edilirken, 2014’te 11 bin 277 dolar, 2015’te 11 bin 927 ve 2016’da 12 bin 670 dolar olarak öngörüldü.

Enflasyonda yukarı doğru revizyon

2013 yılı için başlangıçta öngörülen enflasyon hedefi yukarı doğru revize edildi. TÜFE bazında yüzde 5.3 olan 2013 sonu enflasyon hedefi yüzde 6.8’e revize edilirken; 2014 yılı için yüzde 5.3, izleyen iki yıl için ise aynı oranda olmak üzere yüzde 5’er enflasyon hedeflendi.

2013’te 158 milyar dolarlık ihracat hedefi 153.5 milyar dolara, 253 milyar dolarlık ithalat hedefi 251.5 milyar dolara, 95 milyar dolarlık dış ticaret açığı da 98 milyar dolara revize edildi. Cari açığın milli gelire oranında yüzde 7.1’lik hedef değişmedi.

Bu yıl yüzde 8.9 öngörülen işsizlik oranı yüzde 9.5’e yükseltildi; oranın izleyen yıllarda sırasıyla yüzde 9.4, yüzde 9.2 ve yüzde 8.9 olacağı öngörüldü.

Fatih Özatay: 2014 büyüme tahmini iyimser kalabilir

Milli gelir, büyüme ve istihdamda hem 2013 hem de 2014 büyüme tahminleri aşağıya çekildi. Önümüzdeki birkaç yıl, dış finansman olanaklarının azalacağı düşünüldüğünde, özellikle 2014 büyüme tahmini iyimser kalabilir. Bu oranlara ulaşabilmek için OVP’de öngörülenden daha fazla kamu harcaması gerekebilir. Özel yatırım harcamalarında 2014 için öngörülen belirgin artışı gerçekleştirmek zor olacaktır. Tasarrufların milli gelire oranının bu yıl geçen yıla göre 2 puan azalacağından yola çıkınca, program dönemi boyunca tasarruf oranında artış olacağı öngörüsü riskli bir öngörü olarak belirleniyor. Artışın milli gelire oranla her yıl 1.1 puan olacağı tahmini var. Milli gelirin yüzde 4 artmasının beklendiği 2014’te bu iş nasıl olacak?

UZMANLAR ORTA VADELİ PROGRAMI DEĞERLENDİRDİ

Taner Berksoy: Seçimlere rağmen mali disiplin görülüyor

Yeni OVP’nin dünya ve ülke ekonomisine ilişkin algı ve çözümlemesinin gerçekçi olduğu söylenebilir. Bazılarına fazlasıyla ihtiyatlı görünebilecek olan OVP’deki büyüme hedefleri bize gerçekçi gibi görünmektedir. Yüzde 9 civarında yavaş bir hızla gerileyeceği öngörülen işsizlikle ilgili hedefler gerçekçidir ve büyüme hedefleriyle de uyumludur. Enflasyon ve cari açık hedeflerinin de yukarıya doğru revize edilmesi gerçekçidir. Bütçe dengesi için öngörülen hedeflerin önemli bir boyutu önümüzdeki dönemde  mali disiplin tercihi  ile ilgili izlenim veriyor olmasıdır. Bu hedefler, peşpeşe gelecek seçimlere rağmen, ekonomi yönetiminin mali disiplinden vazgeçmeyeceği işaretini vermektedir.

Atılım Murat: Seçim yıllarında yapısal reformlar zor

Enflasyon hedefi dışında, kağıt üzerinde rasyonel bir program gibi gözüküyor. Cari açık, tasarruflar, verimlilik gibi konuların ön planda olması paketin olumlu tarafları. 2014’te yerel seçimler ve Cumhurbaşkanlığı seçimi, 2015’te genel seçim var. Seçim yıllarında, tasarrufları ve verimliliği artıracak, cari açığı kalıcı biçimde düşürecek radikal adımların atılması zor olabilir. Yapısal reformlar sancılıdır. Arka arkaya seçim yaşayacak bir iktidar, popülarite kaybına uğramayı göze alır mı? Ekonomi yönetiminin önem atfettiği ‘‘bireysel emeklilik sistemi’’ ile cari açığı bir miktar düşürmek mümkün olabilir. Ancak açığı kapamaya yetmez. Yapısal reformları hayata geçirene kadar, yüzde 5’lik potansiyel büyüme hızında ısrar edilmemesi gerekir.