Doğalgazda kıran kırana pazarlık

MELTEM GÜNDÜZ-FULYA KAZAKLI

ANKARA - İki günlük resmi ziyarette bulunmak üzere Türkiye’ye gelen İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin yaptığı temaslara Türkiye’nin İran’dan yüksek fiyatla satın aldığı doğalgaza ilişkin yapılan pazarlıklar damgasını vurdu. Türkiye, satın aldığı doğalgazın fiyatlarında indirim talep ederken, İran, Türkiye’nin İran aleyhine tahkime yaptığı başvuruyu geri çekmesini şart koştu. Şu ana kadar doğalgaz fiyatı konusunda herhangi bir rakam telaff uz edilmedi. Karşılıklı talepler iki ülke enerji bakanlarının bir hafta içinde yapacakları toplantıda somutlaştırılarak liderlerin önüne gelecek. 

“İran gaz aldığımız en pahalı ülke” 

Ankara’daki temasları çerçevesinde ilk gün Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen konuk Cumhurbaşkanı, dün de mevkidaşı Abdullah Gül ile birlikte TOBB’un ev sahipliğinde düzenlenen Türk-İran İş Forumu’na katıldı. İki ülke arasındaki enerji pazarlığına ilişkin bilgileri ise toplantıya katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız verdi. 

Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İran heyetinin yeniden Türkiye’ye geleceğini belirtti. Amaçlarının Türkiye’de vatandaşı, sanayiciyi, tüccarı koruyup kollayan ve yüksek fiyatlarda doğalgaz kullanımını öngörmeyen bir yapıyı kurgulamak olduğunun altını çizen Yıldız, “ Şu anda İran doğalgaz aldığımız ülkeler içerisindeki en pahalı ülkedir. Bunu kendileri de bilmektedir. O yüzden biz İran’ın fiyat indirimine gideceği inancımızı bir kez daha kendilerine belirttik. Bunun sürdürülebilir olmadığını, çok normal olmadığını kendilerine söyledik. Bir yandan da tahkim süreci devam ediyor. İsviçre’de bu temmuzun ortalarında son duruşma yapılacak. Tahkim heyetine olan güvenimizi her vesilede dile getiriyoruz. Yıl sonuna kadar da bu kararın açıklanacağına inanıyoruz” dedi. 

"Sistem kurmaya çalışıyoruz" 

Yıldız, açılan tahkim davasının içeriğinin 2011 yılından bu yana yüksek fiyatla alınan doğalgazın geriye dönük fiyat farklarının da alınmasını içerdiğini aktararak, 2005 yılından bu yana yapılan eksik teslimatlarla ilgili bir davanın daha olduğunu, onun da aynı şekilde tamamlanacağına inandıklarını söyledi. Türkiye’nin taşıyıcı bir ülke olarak konumuna devam ettiğinin altını çizen Bakan Yıldız, “Biz bir sistem oturtmaya çalışıyoruz. Kendi aralarında kuramadıkları bu sistemi bizde kurmaları için yardımcı olmaya gayret ediyoruz. İkinci tanker yüklendi. Akdeniz açıklarına dün akşam itibarıyla yola koyuldu. Biz satıştan mesul değiliz, biz taşımadan mesulüz. Ceyhan’dan bunların güvenilir bir şekilde yüklenmesinden sorumluyuz. Her bir varil petrol Bağdat’a da bilgi olarak verilmektedir. Türkiye burada herhangi bir artı sorumluluk duymamaktadır” diye konuştu. 

"Güzel hedefler var ama uygulamaya geçilemiyor" 

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Türkiye ve İran’ın güzel hedefl er koyduğunu ancak uygulamaya geçiremediklerini belirterek, bu intibayı yıkmak gerektiğini söyledi. İki ülkenin potansiyelinin 30 milyar doların üzerinde olduğuna dikkat çeken Gül, “ Buna Türk ve İranlı tüccarlar vakıftır. Biz yeter ki Türk ve İranlı iş adamlarının önünü açalım” dedi. İran ile ticaret hacminin 2012’de 20 milyar doları geçtiğini, geçen yıl ise 15 milyar dolar seviyesine gerilediğini aktaran Cumhurbaşkanı Gül, “Bu, bizim 30 milyar dolarlık hedefimizi, azmimizi asla kırmamalıdır. İran ve Türkiye’nin potansiyeli 30 milyar dolarların üzerindedir” dedi. 

Gül, Türkiye ile İran arasındaki hukuki altyapının tamamlandığını, bundan sonraki adımın uygulamayı sağlamak olduğunu kaydederek, “Türkler ile İranlılar anlaşıyorlar, çok güzel hedefl er koyuyorlar ama bunu uygulamaya geçiremiyorlar. Bu intibayı muhakkak yıkmamız lazım.” ifadesini kullandı. 

“Ticaret hacmi iki katına çıkmalı” 

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran’ın dünyaya sadece barışçıl nükleer teknoloji peşinde olduğunu ispatladığını belirterek, bunu bölgede yaşayan milletlerin haklı olarak gördüğünü söyledi. Ruhani, “Bizim ilişkilerimizin hacmi, kabul edilebilir seviyede değil. En azından iki katına çıkması gerekiyor. Tabii ki iradeyi biz hükumetlerin kaldırması gerekiyor. Ancak uygulaması siz ticaretle uğraşanlara kalmıştır. İran’ın yeni hükümeti kesinlikle tedbir ve ümit hükumeti. Bu hükumet sloganlarından biri de özel sektörün İran’da faal hale gelmesi için destek vermektedir” dedi. 

“Yaptırımlar adaletsiz” 

Ruhani, Batılı ülkelerin İran’a uyguladığı yaptırımları da eleştirerek, İran aleyhinde adaletsiz yaptırımların uygulandığını, bu kapsamda İran’ın yaptırımlar konusunda müzakere ederek tartışmaya hazır olduğunu, bunun ilk adımının da Cenevre mutabakatı ile birlikte atmış bulunduğunu aktardı. 

İpek Yolu canlandırılmalı 

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye-İran arasında ocak ayında imzalanan Tercihli Ticaret Anlaşması'nın yürürlüğe girmesinin, ticaret rakamlarında rekor seviyelere ulaşılmasına katkı sağlayacağını bildirdi. Hisarcıklıoğlu, hedefe ulaşabilmek için bölgesel işbirliği anlaşmaları olan ECOTA ve TPS-OIC’nin uygulamaya konulmasının önemine işaret etti. İran’ın taviz listelerini bir an önce teslim etmesini dilediklerini kaydeden Hisarcıklıoğlu, “Ülkelerimiz arasında ocak ayında imzalanan Tercihli Ticaret Anlaşması'nın yürürlüğe girmesi, ikili ticaret rakamlarında rekor seviyelere ulaşmamıza katkı sağlayacaktır” dedi.

“Tahkim davasını geri çekmemizi şart koştular”

Bağdat’la Erbil arasında gerginlik varsa bunun sebebinin Türkiye olmadığını söyleyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Yıldız, bunun Irak’ın tamamen normalleşmesiyle ilgili bir husus olduğunu, Türkiye’nin pozitif tutumunu sürdürmeye devam ettiğini bildirdi. Yıldız, önümüzdeki ayın önemli olacağının altını çizerek, “İranlı kardeşlerimizin sunduğu teklif de somut bir indirim oranı yoktu. Ama bazı şartlar vardı. Tarafımızdan kabul edilemeyecek bazı şartlar. Fiyatla ilgili müzakerelerin başlaması için tahkimin çekilmesi şartını öne sürmüşlerdi. Bizde hayır bununla ilgili müzakere süreci devam ediyor. Ama tahkimde Türkiye’nin elde edeceği kazançların eğer İran tarafından bir tazmini söz konusuysa bunları konuşabileceğimiz belirttik” şeklinde konuştu.