Çift haneli enflasyon riski arttı

İSTANBUL - Gerek doların 2.30’lar sınırına yaklaşması gerekse de kuraklık nedeniyle HES verimlerinin düşmesinin ardından bir süredir gözlerin çevrildiği enerji cephesinden beklenen zam haberi dün geldi. Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın, “elektrik ve doğalgaza 1 Ekim’den itibaren ortalama yüzde 9 zam yapılacağı” şeklinde özetlediği bu haber, iş dünyasının çeşitli kesimlerinden tepki gördü. Sanayiciler enerjinin ana girdilerden biri olduğuna dikkat çekerek, yüzde 9’luk zammın büyük bir oran olduğunu, bunun mutlaka maliyetlere yansıyacağını vurguladılar. Bir görüşe göre hükümet, doların fazla düşmesini öngörmediği için bu denli yüksek oranlı bir zamma karar verdi. Ekonomistler en iyimser tahminle bu zammın enfl asyonu 0.4 puan artıracağını belirtirken, “Yıl sonunda tek haneli enflasyonu göremeyiz” diyenler de bu görüşlerini daha yüksek sesle dile getirmeye başladılar. Bu arada Bakan Yıldız’ın zammın ekim, kasım, aralık aylarını içereceğini belirtmesi yeni yılda fiyatların tekrar gözden geçirileceği ve 2015’e zamla başlanabileceği yorumlarına neden oldu.

Enerji Bakanı Taner Yıldız, elektrik ve doğalgaza bugünden itibaren yüzde 9 zam yapılacağını Enerji Şartı Genel Sekreteri Urban Rusnak’ı kabulü sırasında açıkladı. Yıldız, su rejimindeki düzensizlikler ve yağış azlığının enerji maliyetlerinin çok fazla arttığını, doların 2.28’leri - 2.29’ları gördüğünü, enerji sektörü için doların değerinin artmış olmasının çok önemli bir dezavantaj olduğunu söyledi. Türkiye’nin son 24 aydır bu yana herhangi bir fiyat artışına gitmediğini aktaran Yıldız, “ Onu yerli kaynaklarımızla, su ve rüzgar kaynaklarımızla telafi etmeye çalıştık. Ancak bu yıl içerisinde su rejimindeki düzensizlikler ve yağış azlığı bizi bunları dengelemeyecek bir noktaya da getirmiş bulunuyor. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarında ekim, kasım ve aralık aylarını içermek kaydıyla yüzde 9’luk bir fiyat artışına gidiyoruz” dedi. Yıldız, “2.28’lik dolar paritesi çok etkileyici. 2013 Haziran'da ham petrolün varili yaklaşık bugünlerdeki fiyat olmasına rağmen döviz piyasalarındaki parite çok farklılaştı. 1.92’ydi şu anda neredeyse 2.28’ler civarında. O yüzden bu aradaki fark bile oran olarak bile bu fiyat artışının çok üzerinde” dedi. 

Elektrik farkı 3 milyar lira 

Yıldız, Türkiye, elektrik ve doğalgazdaki yüzde 9’luk fiyat artışına rağmen elektrik fiyatında konutta AB üyesi ülkeler arasında en ucuz 4’üncü, sanayide en ucuz, doğalgazda da hem sanayide hem de konutlarda hala en ucuz ülke konumunda olduğunu söyledi. HES’lerde yağış azlığı nedeniyle üretilemeyen elektriğin farkının 3 milyar liranın üzerinde olduğuna işaret eden Yıldız, Türkiye’nin elektrik üretiminde kullandığı su kaynakları oranının yüzde 25’ten yüzde 17-18’ler seviyesine düştüğünü, yıl sonunda bu oranın yüzde 19’larda gerçekleşmesinin beklendiğini dile getirdi. Yıldız, aradaki farkın ithal ve diğer başka kaynaklarla karşılandığını kaydetti. 

Gelecek yıl rüzgar santrallerinin katkısıyla 1 milyar dolar daha az doğalgaz ithal etmeyi öngördüklerini dile getiren Yıldız, enerji tasarrufu ve verimliliği konusuna daha fazla yoğunlaşılması, yerli kaynaklara yönelik karşı çıkışların gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi.

Enerji şartı sürecine katılacağız 

Yıldız, Türkiye olarak Enerji Şartı’yla alakalı ortak dilin oluşturulmasına sonuna kadar destek vereceklerini belirterek, “Filistin, Pakistan gibi ülkelerin üyeliğine de destek vereceğiz” dedi. Enerji Şartı Genel Sekreteri Urban Rusnak ise Enerji Şartı’nın ileri seviyeye getirmek için görüştüklerini, Türkiye’nin bu konuda tam desteğini görmekten memnun olduklarını söyledi. Enerji şartı anlaşmasının yatırımı koruma ve teşvik etme anlamında tek doküman olduğunu kaydeden Yıldız, deklarasyonu 65 ülkenin imzaladığını, Çin, İran, Pakistan'ın Enerji Şartı sürecine katılmak istediklerini aktardı. 

Bu arada Rusnak, Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin Avrupa'ya gaz arzında sorun yaratıp yaratmayacağına yönelik soru üzerine, “Sıkıntılı aylar bizi bekliyor” dedi.

Enflasyona 0.4 puan doğrudan etki

Ekim ayından itibaren elektrik ve doğalgazda yüzde 9 oranındaki fiyat artışının tüketici enfl asyonuna doğrudan etkisinin yaklaşık 0.4 puan artırıcı yönde olması beklenirken, enflasyonun yıl sonunda yüzde 9’un üzerinde gerçekleşeceği beklentileri arttı. Ekonomistler, dolaylı etkilerle birlikte yıl sonu enfl asyonuna katkının 0.5-1 puan arasında olacağını öngörüyor. TCMB’nin yıl sonu enfl asyon tahmini yüzde 7.6 seviyesinde... Ekonomistlerin tahminleri ise zam açıklaması öncesi yüzde 8.7 seviyesinde bulunuyordu. Revizyonların ardından ekonomistlerin büyük bölümü enfl asyonun yıl sonunda yüzde 9’un üzerine çıkacağını öngörüyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak ise yüzde 9’luk elektrik ve doğalgaz zammı ardından yaptığı açıklamada “Yapılan son zam, yıllık enfl asyonu doğrudan 0.50 puan artıracak, yıl sonunda enfl asyonu çift hanelere taşıyacaktır. En temel girdi olan enerjiye yapılan bu zamlarla önümüzdeki dönemde iğneden ipliğe ciddi bir zam dalgası gelmesi olasıdır” değerlendirmesinde bulundu.

Sanayide düşük, ticarette yüksek zam

EPDK, 1 Ekim’den geçerli olmak üzere, toptan ve perakende elektrik satış tarifelerini değiştirdi. Enerji Günlüğü’nün haberine göre, elektrik satış fiyatları ortalama olarak yüzde 8.87 arttı. Abone grubu bazında yeni fiyatlar şöyle: 
● Tek zamanlı mesken tarifesi yüzde 9 zamla vergi fonlar hariç 31.0484 kuruşa çıktı. 
● Tek zamanlı iletim gerilim seviyesinden bağlı sanayi tarifesi yüzde 6.1 zamla vergi ve fonlar hariç 19.2823 kuruşa yükseldi. 
● Tek zamanlı 4 nolu ticarethane tarifesi yüzde 9.27 zamla vergi ve fonlar hariç 31.3156 kuruşa yükseldi. 
● TETAŞ tarafından, dağıtım şirketlerine ve görevli tedarik şirketlerine uygulanacak aktif elektrik enerjisi bedeli de 18.03 kuruş/kilovatsaat oldu.

Sanayici zammın dışında tutulmalı

Yalova Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tahsin Becan: “Sanayiciyi, üreten şirketlerimizi bu zamların dışında tutmakta fayda var. Yapılması gerekiyorsa da oran daha az uygulanmalı. Zaten üretici şu an dolar kuru ile mücadele içinde. Madem ki ihracatımızda da açık var üretimi artırmak için maliyetleri düşürmek lazım. Bu maliyet de direkt elektrikle, doğalgazla vs. ilgili. Üretici korunmalı. Hatta bunu yaparken il il bile ayırmak gerekiyor. Çünkü her ilin pozisyonu aynı değil.”

Yansıtmazsak rekabet edemeyiz

Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu: “Enerji bizim en önemli girdi maliyetimiz. Dövizdeki artışa bağlı olarak gerçekleşen elektrik ve doğalgaza gelen yüzde 9’luk zam sanayicimize, sektörlere göre değişen ek maliyetler getirecek. Bu maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtılmaması reel sektörün rekabet edebilirliğini de zora sokuyor. Euro/dolar paritesinin gerilemesi ayrıca sanayicilerimizi zorluyor. Biz dolar ile alıp, euro ile satan bir ülkeyiz.”

Dolar burada kalır öngörüsü var

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz: “Sanayici uzun zamandır fiyatları sabit tutmaya çalışıyordu. Şimdi bu zamlara birlikte fiyatlar artacak, enfl asyon da bu nedenle yükselecek. Tüm dünyada enerji fiyatları düşerken böyle bir zammın yapılması ilginç. Bu zam doların 2.30’lar seviyesinde kalacağının öngörüldüğünü anlatıyor. Dolarda 2 liralar seviyesinde bir dönüş beklenmiyor.”

Enerjide bağımlıyız, zam kaçınılmaz

Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar: Doğalgaza zam uzun zamandır yapılmıyordu. Dolar kurunun 2.28 TL’ye gelmesiyle zam kaçınılmaz oldu. Enerjide dışa bağımlı olmamız nedeniyle kur artışıyla zam kaçınılmazdı. Maliyetler artacak. Özellikle doğalgazın ağırlıkta kullanıldığı demirçelik sektörü çok daha fazla etkilenecek.

Maliyet enflasyonu oluşur

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Üyesi Ali Eren: “Enerji zamları sanayi ürünlerinin üretiminde bir maliyet baskısı oluşturacak. Bu baskının sonucunda da fiyatlar biraz artar ve maliyet enfl asyonu oluşur. Bu sanırım Merkez Bankası’nın enfl asyon tahminlerinde öngördüğü birşey.”