Bu sene hayatın her alanında yeni düzenlemeler uygulamaya girecek

Hüseyin GÖKÇE
Mehmet KAYA

Yeni demokratikleşme paketi, dershaneneler ve tüketici hakları alanında ise yasal düzenlemeler toplumsal hayatı doğrudan etkileyecek.

İşte 2014 yılından itibaren  yürürlüğe girecek bazı düzenlemeler ile yapılması beklenen mevzuat çalışmaları şöyle:

1- Ar-Ge desteklerinde TÜBİTAK’a etkin rol

Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, üniversitelerin Ar-Ge merkezlerinin yeniden düzenlenmesine ilişkin bir taslağı imzaya açtı. Düzenleme, özel sektör ve üniversitesinin daha rahat bir şekilde işbirliği yapabilecekleri bir model öngörüyor. Burada TÜBİTAK daha etkin bir yapıya kavuşturulacak, grup bazında destekleme uygulanacak. Burada yatırım destekleri yanı sıra cari giderlerin de karşılanacağı bir sistem oluşturulacak.

2- Teşvikte sektörel ayrım gündemde

2012 yılı Haziran ayında  yürürlüğe giren bölgesel teşvik uygulamasında bazı değişiklikler yapılması yönünde, resmi olmasa da teknik düzeyde hazırlıklar devam ediyor. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan teşvikte değişikliklere ilişkin ilk mesajı 2013’ün son aylarında ABD ziyareti sırasında vermişti. Buna göre, yeni teşvik sistemi sektörel bazda derinlemesine analiz edilecek, bazı sektörler teşvik dışı bırakılırken, bazılarının teşvik unsurları arttırılacak. Dönemin Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Babacan’ın açıklamaları hatırlatıldığında, teşvikte değişiklik olmayacağına yönelik cevaplar verse de özellikle cari açığın azaltılması ve yerli kaynakla üretimin artırılması yönünde düzenlemelerin teşvik mevzuatına gireceği konuşuluyor.

3- Kredi kartında taksite sınır, cebe taksit yok

Cari açığın azaltılması amacıyla tüketimde frene basılmasını öngören düzenlemeler 1 Şubat 2014 tarihinden itibaren yürürlükte olacak. BDDK tarafından yayınlanan yönetmeliğe göre, kredi kartları ile gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile nakit çekimlerinde taksi süresi 9 ayı geçemeyecek. Kredi kartı ile gerçekleştirilecek telekomünikasyon ve kuyumla ilgili harcamalar yanı sıra, gıda ve akaryakıt alımlarında ise taksit uygulanamayacak.

BDDK, telekomünikasyonla ilgili sınırlamaların kapsadığı başlıkları, “Telekomünikasyon cihazları ve telefon satışları, telekomünikasyon hizmetleri, key entry lokal ve uzun  mesafeli telefon aramaları, kredi kartıyla yapılan şehir içi ve şehirlerarası telefon görüşmeleri, manyetik şerit kart okuyucu telefonlar, RFU ve telgraf hizmetleri” olarak sıralandı.

Ayrıca, tüketici kredilerinde vade 36 ayı, taşıt kredilerinde ise vade 48 ayı geçemeyecek. Konut ve taşıt  kredilerinde tutar en fazla fatura bedelinin yüzde 75’i kadar olabilecek.

4- E-fatura uygulaması 1 Nisan’da başlıyor

Akaryakıt ve alkollü içki üreten işyerleriyle bunlarla alışveriş yapan işletmelerin tabi olduğu e-fatura uygulaması, 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren başlayacak. Ertelemeye gerekçe olarak, henüz teknik altyapının tamamlanamamış olmlası gösteriliyor. Bu arada firmaların sisteme  kayıt olmaları için verilen süre 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla doldu. İlgili mevzuat, sisteme kayıt olmayan işletmelere vergi usulsüzlük cezası kesilmesini öngörüyor.

5- Şirketlerin yükümlülüğü artıyor

Ticari hayatı temelden değiştiren yeni Türk Ticaret Kanunu’nun bazı hükümleri 2014 yılında kademeli olarak yürürlüğe girecek. Her tacir ticari işletmesine ilişkin işlemlerin ticaret unvanıyla yapmak ve işletmesiyle ilgili belgeleri bu unvan altında imzalamak zorunda olacak. İnternet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi olan şirketler ise internet sitesinin adresini de bu belgelerde yazacak. 14 Şubat 2014’ekadar asgari sermaye limited şirketlerde 10 bin lira, AŞ’lerde ise 50 bin liraya yükseltilecek. 28 Şubat’a kadar topluluk şirketlerinde bağlılık ve hakimiyet raporları hazırlanacak ve şirket genel kurulları 31 Mart 2014’e kadar yapılacak. Bağımsız denetim kapsamında olan şirketler 31 Mart 2014’e kadar bağımsız denetçi atayacaklar. 1 Temmuz 2014’e kadar şirket ana sözleşmeleri TTK ile uyumlu hale getirilecek. Bağımsız denetime tabi şirketler 1 Temmuz 2014’e kadar internet sitelerini hazırlayacaklar.

6- Tüketici yasası 28 Mayıs’ta yürürlükte

Yeni Tüketici Yasası, 28 Mayıs 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Bankacılık, sigortacılık, uzaktan satış, satış sözleşmeleri, sözleşmelerde uygulanacak faiz yöntemleri, ayıplı mallar gibi konularda köklü değişiklikler içeren yeni düzenlemeler, tüketici örgütleri tarafından ihtiyaçların karşılanmadığı gerekçesiyle yoğun eleştirilerle karşılanmıştı.

7- Sahte ilaca mobil takip dönemi

Hastalar, akıllı cep telefonlarından indirecekleri uygulamayla kullandıkları ilacın izini sürebilecek. Karekodu okutulan ilacın İlaç Takip Sistemi’ne (İTS) kayıtlı olması halinde üretim yeri, tarihi, ruhsat sahibi, son kullanma tarihi, hakkında toplatma kararı alınıp alınmadığı görülebilecek. Aksi takdirde sistem otomatik uyarı verecek, bakanlık harekete geçecek.

‘Esnek çalışma’ya geçiş dönemi

Çalışma hayatında 2014 yılında önemli düzenlemelerin yapıldığı bir yıl olacak. Bakanlığın uzun süredir üzerinde çalıştığı esnekleşme uygulamalarında kıdem tazminatı hariç diğer düzenlemelerin gerçekleştirilmesi bekleniyor.

Bakanlık, daha önce Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından veto edilen özel istihdam büroları aracılığıyla geçici işçi sağlanmasına yönelik düzenlemesini son aşamaya getirdi. Bu kapsamda, çalışanların en fazla 6 aylık dilimler halinde ve 2 yıl süreyle geçici sözleşmelerle ve özel istihdam bürosunun aracılığıyla çalıştırılmasına imkan sağlanacak. Bakanlığın üzerinde çalıştığı bir diğer esnekleşme uygulaması ise belirli süreli iş ilişkileri sisteminin genişletilmesi olacak. Bu düzenlemeyle, uzaktan çalışma, evde çalışanlara iş verilmesi gibi yeni kısa süreli çalışma modelleri çalışma hayatı mevzuatına girecek. Bu alanda yapılmak istenen düzenlemelerden biri de belirli süreli sözleşmelerin süreklilik arz etmesi durumunda belirsiz süreli (sürekli) iş sözleşmesine dönüşmesi yönündeki hukuki uygulamanın gevşetilmesi.

Taşeron işçiler ilk aylarda gündemde

Kıdem tazminatının yerine ikinci sütun emeklilik fonu kurulmasına yönelik çalışmalar ise askıya alındı. Kıdem tazminatı ile birlikte gündeme getirilen taşeron işçilerin sorunlarının çözümüne yönelik düzenleme ise yılın ilk aylarında gündeme gelecek. Kamu kurum ve kuruluşlarında taşeron işçi uygulamaları nedeniyle çok sayıda dava bulunuyor. Çalışma Bakanlığı, Başta Sağlık ve Ulaştırma ı olmak üzere sorunu yaşayan bakanlıkların hem hukuki hem de yüksek maliyetli sorunlarının çözümü için taşeron işveren aracılığıyla çalıştırılan işçilerin, asıl işverenin işçisi haline gelmesini engelleyecek bir tanım düzenlemesi ile bu işçilerin yıllık izin ve kıdem tazminatı haklarının verilmesine yönelik düzenlemeyi hayata geçirecek.

İş sağlığı ve güvenliği uygulanacak

İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın hükümleri 1 Ocak tarihinden itibaren tehlikeli ve çok tehlikeli işletmelerin tamamı için yürürlüğe girmiş oldu. Bakanlığın tehlike sınıflamasına göre imalat sanayiinin hemen hemen bütün kolları tehlikeli sınıfında bulunuyor. Bu nedenle, yılın ilk aylarında iş sağlığı ve güvenliği hükümlerini uygulayacak iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerinin sağlanmasına yönelik uygulama çalışmaları öne çıkacak. TBMM gündeminde bulunan hekimlerin tam gün çalışma esaslarını yeniden düzenleyen kanun bu kapsamdaki düzenlemelerden biri olarak dikkat çekiyor.

Kadınlara yönelik düzenlemeler

Hükümetin nüfus artış hızını artıma yönündeki çabalarına paralel olarak gündeme gelen kadınların iş piyasasına girmesine ve çalışmaya devam etmesine yönelik iyileştirme çalışmaların da taşeron işçilerin sorunlarının çözümüne ilişkin paketle birlikte hayata geçmesi bekleniyor. Bu kapsamda, doğum izni süresinin artırılması, kadınların çalışmadığı dönemde yerlerine özel istihdam büroları ya da İŞKUR tarafından çalışan sağlanması, part-time çalışma imkanı sağlanmasına yönelik düzenleme hayata geçirilecek. İşverenlere yönelik olarak doğum yapan kadınların yerine çalıştırdıkları kişilere yönelik bir prim desteğinin sağlanması da planlanan düzenlemeler arasında.

Yeni sendikal dönemin ilk sonuçları

Çalışanların e-devlet üzerinden sendikalara internet aracılığıyla üye olmasına imkan veren düzenlemenin ilk sonuçları Ocak ayı içinde görülecek. İnternet aracılığıyla sendikaya üyelik imkanının başarılı olup-olmadığı yönündeki ilk gerçekleşme sonuçlarını görmeye imkan verecek.

Demokrasiye yeni paket gelebilir

Hükümetin 17 Aralık’ta başlayan rüşvet ve yolsuzluk operasyonuna karşılık, daha önce duyurduğu yeni demokratikleşme paketinin zamanlamasını öne çekebileceği ifade ediliyor. Bu pakette; seçim sistemi, siyasi partilere devlet yardımı, siyasi partilerde eş başkanlık, farklı dil ve lehçelerde propaganda, nefret suçuna ceza, özel okullarda farklı dil ve lehçelerde eğitim , köy isimlerinde değişiklik gibi konular yer alacak.

Yeni Anayasa yazımı için TBMM’de grubu bulunan 4 siyasi partinin temsil edildiği komisyon yılın son aylarında AKP’nin masadan kalkmasıyla dağıldı. Henüz siyasi arenada 17 Aralık 2013’te başlayan yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun getirdiği belirsizlik devam ederken, AKP’nin Cumhurbaşkanı’nı halkın seçmesine ilişkin düzenlemenin 1 defalık uygulanmayarak seçimin yine TBMM tarafından yapılmasını öngören bir değişikliği de içeren yeni bir düzenlemeyi gündeme getirebileceği tartışılıyor. Geçen yıl Hükümetle dershane sahiplerini karşı karşıya getiren dershanelerin kapatılması veya özel okula dönüştürülmesiyle ilgili proje, 2014’te kademeli olarak hayata geçirilecek. Bu kapsamda Özel Eğitim Kurumları Kanunu’nda değişiklik yapılacak, dershaneler kapatılacak, bunlardan fiziki koşulları uygun olanlara, özel okula dönüşüm için teşvik verilecek.