‘Yerlileşmede kriter, katma değer olmalı’

HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA

SERCAN AKINCI - İMAM GÜNEŞ

İREM ÇETİNGÖZ / İSTANBUL

Yerlileştirme Yürütme Komitesi (YYK), cari açığı kapatmak ve ithal ürün sayısını azaltmak için 7 sektörde 43 ürüne yönelik teşvik belirledi.

Sanayiciler, teşviklerin 5 yıl içinde var olan tabloyu değiştireceğini düşünüyor ancak ‘yerlileştirme’ teşvikinin ithal hammadde ve ara malından kaynaklı cari açığı yükseltmemesi için teşvikin ‘yerli katmadeğer’e göre verilmesini talep ediyor. 7 sektörün temsilcileri DÜNYA’ya açıklamalarda bulunarak, yerlileşme hamlesi içinde diğer iki önemli adımın enerji ve nitelikli insan kaynağı olduğunu belirtti.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü’nün önderlik ettiği yerlileşme hamlesinde teşvik verilecek sektörler ve ürünler belli oldu. Yerlileştirme hamlesi kapsamında teşvik edilecek 7 sektörün temsilcisi DÜNYA’ya konuştu. İlk etapta 19.5 milyar dolarlık ithalatı önleyecek yerlileştirme seferberliği için sektör temsilcileri enerji maliyetleri ve nitelikli eleman kaynağı konusunda da beklenti içinde. Temsilciler üretimin işin yüzde 20’lik kısmı olduğunu da söylüyor, özellikle pazarlama alanında destek bekliyorlar. İşte 7 sektörün temsilcisinin görüşleri şöyle:

Makine ve teçhizat 

■ İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkan Yardımcısı Adnan Dalgakıran:

Enerjiden sonra en fazla ithalat makine ve teçhizatlarında. 27 milyar dolarlık makine ithalatımız var. İthalatın yüzde 60’ı bizim zaten ürettiğimiz ürünler. Daha teknolojik makinelere doğru yönelmeliyiz. Hükümet de bunu istiyor ama sadece üretimde takılı kalmamalıyız. Üretim işin yüzde 20’lik kısmı. Pazarlama, yurtdışı servis noktaları gibi konuların da halledilmesi gerekiyor. Teknolojik makine üretimi için eğitimli, kültürlü insan gücünün de Türkiye’ye çekilmesi gerekiyor.

■ İSO Yönetim Kurulu Üyesi Ali Eren:

Daha fazla üretmek için verilecek destekle cari açık kapanmaz. Endüstriyel ürünlerin imalat derinliğine destek verilmeli. Yani üretimdeki yerli katmadeğeri artırmak gerekiyor. Daha fazla üretince de daha fazla ara malı ithal edilecek. Yerli katmadeğeri teşvik etmemiz gerekiyor. Bunun için de bir model var. İhracatta yerli katmadeğere göre teşvik verirseniz bu sorunu çözersiniz. Örneğin; 1000 euroluk bir ürün ihraç ediyorsanız, bunda yüzde 30 yerlilik payı varsa, o firmaya 300 euro üstünde destek verilmeli. Bu sefer firmalar daha fazla destek almak için yerlilik oranını artırırlar.

Ana metal

■ Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar:

Ana metalde ciddi miktarda ithalatımız var. Bunun nedeni hammadde ve enerjinin olmaması. Bu noktada ucuz enerji alıp, hammaddeyi ucuza getirmemiz gerekiyor. Bu konularda destekler verilirse, cari fazla verebiliriz.

■ Çelik İhracatçıları Birliği Başkanı Namık Ekinci:

Ana metallerde 15.3 milyon tonluk ithalatımız var. İhracatımız aslında 17.8 milyon ton. Ürünlerimiz otomotiv, makine, beyaz eşya gibi sektörlerde kullanılıyor ama buradaki ihracatı sayamıyoruz. Daha önce uygun kiralı arazi temini, uzun vadeli düşük faizli yatırım kredisi gibi isteklerimiz olmuştu. Bunlar verilirse yatırımlar hayata geçer ve açığı kapatabiliriz. Yatırımları başka sektörlere girdi sağlayacak katmadeğerli hammadde üretiminde olmalı.

Gıda ve içecek

■ TGDF Genel Sekteri İlknur Menlik:

Türk gıda ve içecek sanayii 321 milyar TL’lik cirosuyla GSYİH içerisinde yüzde 13,7’lik bir paya sahip. Yıllık 11,2 milyar dolar ihracata imza atan sektörün dış ticareti karşılama oranı yüzde 200. Gıdada bazı ürünler yerlileştirilmeli. Bu hem sanayi girdileri, hem ekipmanları olarak bölgemizin şartlarına uygun, ekonomik, sürdürülebilir çözümlerin ortaya koyulması, Ar-Ge ve inovasyon destekleri ile mümkün olacak.

■ MÜSİAD Gıda, Tarım ve Hayvancılık Sektör Kurulu Başkanı Yaşar Sekizkardeş:

Yerlileşme adına her türlü alanda destek verildi. Ancak enerji, yakıt maliyetleri, vergi yükü aşağı çekilmeli. Devlet ihaleleri özellikle yerli ürünler üzerinden yapılmalı. Tahmini olarak 5 yılda yerlileşme sağlayabiliriz.

Kimya ve ilaç

■ İKMİB Başkanı Murat Akyüz:

Kimyada ithal oranı yüzde 80, cari açık ise yaklaşık 55 milyar dolar. Stratejik yatırım adı altında proje bazlı destekler veriliyor ama tutarların çok yüksek olması sebebiyle kimyada bu destekler az. Özellikle kimya sektöründe çok fazla alt sektör var. Bu sektörlerin her birine yatırım yapılması lazım. Yerlileştirme ile ilgili yapılan açıklamayı önemsiyoruz. Hükümet özellikle kimya sektörüne yatırım yapılması konusunda destek veriyor.

Bilişim

■ MÜSİAD Bilişim Sektör Kurulu Başkanı Fahrettin Oylum:

Kamu büyük alıcı. Türkiye’deki yerli üreticiler 8 yıl içinde ivme kazandı. Firmalar her geçen gün yeni ürünler geliştiriyor. Sektör olarak isteğimiz yerli ürün varsa onun tercih edilmesi. Bu durumda ithalatın önü kapanacak. Gelen destek ve teşviklerle 5 yıl içinde rakamlarda toparlanma olur.

Elektrikli Teçhizat ile yarı iletkenler ve elektronik

■ İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi Mithat Yümlü:

Elektrikelektronik sektöründe ciddi şekilde ithal ürün var. Alınan kararda geç bile kalındı ama önemli ve isabetli bir karar. 7 sektördeki ürünler stratejik. Bu sektörlere doğru destek ve teşvik verilmesi halinde cari açık 5 yıl içinde azalır. Belirlenen sektörlerdeki ürünlere kuvvetli teşvik verilmeli. Türkiye’nin lokomotif sektörü inşaat değil, belirlenen 7 sektördeki ürünler olmalı.

5 yılda teknolojik dış açık 267.5 milyar $

Ekonomi yönetiminin 2017'de başlattığı ve 2018’de hızlanan yerlileştirme çalışmalarının çıkış noktasını, yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerde verilen dış ticaret açığı oluşturdu.

Yıllardır, yüksek teknolojili ürünlerin ihracat içindeki payını yüzde 4’ün üzerine çıkaramayan Türkiye son 5 yılda bu ürün grubunda 108 milyar 955 milyon dolarlık dış ticaret açığı verdi. Orta yüksek teknolojiyle birlikte bu alandaki toplam açık 267 milyar 583 milyon dolara ulaştı.

Yüksek teknolojili ürün ticaretindeki açık 2013’te 19 milyar 469 milyon dolar seviyesindeyken, 2015’te 21 milyar 347 milyon dolar, 2016’da 23 milyar 679 milyon dolar ve 2017’de 23 milyar 111 milyon dolar oldu. Bu kategoride son 5 yıldaki toplam açık ise 108 milyar 955 milyon dolara ulaştı.

Orta yüksek teknolojili üründe ise 2013’te 36 milyar 472 milyon dolar olan açık, 2014’te 32 milyar 617 milyon dolar, 2015’te 31 milyar 179 milyon dolar, 2016’da 30 milyar 810 milyon dolara geriledi.

Ocakta kurulan Yerlileştirme Yürütme Komitesi kimlerden oluşuyor?

Komiteye, Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Başkanlık edecek ve üyeler; Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Ekonomi Bakanı, Gümrük ve Ticaret Bakanı, Kalkınma Bakanı ve Maliye Bakanından oluşacak. Kurulun sekretaryasını yürüten Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2017’de iki ayrı çalışma başlatmıştı. İlk çalışma Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ürünleri belirlenerek, bunların ülkede üretilebilecek olanlarının KOBİ’ler tarafından üretilmesini öngörüyor. Proje 1000 Ürün 1000 KOBİ adını taşıyor.

DÜNYA duyurmuştu

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü’nün 6 Kasım 2017’de DÜNYA Gazetesi Ankara Sohbetleri’nde yayınlanan röportajında duyurduğu 105 milyar dolarlık yerlileştirme hamlesinde süreç hızlanıyor.