Yerli ürün teşvikinde üçüncü adım geliyor

MEHMET KAYA

ANKARA - Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın kamu alımlarında yüzde 15 fiyat avantajı uygulanacak ürünleri belirlemesinden sonra, ikinci adım olarak Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi’nin ‘iş bitirme belgesi’ yerine geçmesi sağlandı. Üçüncü adım ise hazırlıklarına geçen yıl başlanan yönetmelikle atılacak. Temmuz 2014’te görüşe sunulan Sanayi İşbirliği Programı (SİP) yönetmelik taslağıyla, 5 milyon liranın üzerinde ihale kazanan yabancılara yüzde 30 Türkiye’de üretilmiş ürün alma zorunluluğu getirilecek. 

Türkiye’de, kamu teknolojik yatırımlarında yurtiçi üretimi artırmak ve cari açığa olumsuz etkisini gidermek amacıyla geliştirilen ‘Sanayi İşbirliği Programı’ hayata geçirilmeyi bekliyor. Kamu alımlarında uzun süredir tartışılan, Türkiye’de ihale kazanan yabancı katılımcının, ihale bedelinin belirli bir tutarını Türkiye’den alması ya da yine belirli bir miktar Türkiye’den başka ürünler alabilmesini içeren sanayi katılım sistemi son aşamaya geldi. Kamu İhale Kanunu’nda düzenlemenin yapılmasının ardından, fiilen uygulamayı başlatacak ikincil mevzuat taslağı da hazırlandı. Ancak temmuz ayında görüşe açılan taslak o tarihten sonra bir türlü gündeme gelemedi. Yönetmeliğin çıkmasının ardından, idari kurumlar kendi iç işleyişlerini de tamamlama fırsatı bulacak ve uygulama fiilen yürürlüğe girebilecek. 

Sanayi İşbirliği Programı adı verilen sistem, halen savunma sanayiinde uygulanan off -set ve benzeri programların tamamını bütün kamu alımlarına yayıyor ve zorunlu hale getiriyor. Uygulamayla, en az 5 milyondolar ve üzeri ihalelerde, en az yüzde 30 oranında çeşitli tedarik yollarıyla yerli katkı alınması zorunlu hale geliyor. Sistemi başta gelişmişler olmak üzere çok sayıda ülke uyguluyor ve bazı ihalelerde yerli katkı, yerli alım zorunluluğu yüzde 100’e kadar çıkabiliyor. 

100 milyonun üstünde son söz Başbakanlık’ta 

Hazırlanan taslağa göre, Sanayi İşbirliği Programı uygulaması, ihaleyi yapan kurum-kuruluş bünyesinde takip edilecek. 

İhalelerde SİP uygulanacaksa kurum bünyesinde Sanayi İşbirliği Birimi kurulacak. İhale sürecinde de seçilecek şirketi ve yerli katkıyı belirlemek dahil sanayi işbirliği programı uygulamasında etkili olacak Sanayi Geliştirme Komisyonu olacak. Taslağa göre, 100 milyon dolar ve üzerindeki stratejik alımlarda Başbakanlığa bağlı bir mekanizmayla Sanayi İşbirliği Programı yürütülecek.

Yabancı yatırımcılar 4 modelden birini seçecek 

Uygulamaya ilişkin hazırlanan ve görüşe açılan taslağa göre, kapsama giren ve ihaleyi kazanan yabancı istekli bu işlemi, doğrudan kendisi Türkiye’ye yatırım yaparak, yerli ortakla yeni yatırım, ortak girişim ya da Türkiye’de faaliyette olan bir kuruluştan alım olmak üzere 4 ayrı modelle yerine getirebilecek. ‘Yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik mal ve hizmet alım ihalelerinde Sanayi İşbirliği Programı uygulamaları’ yapılması zorunlu olacak. İhaleyi yapan her bir kuruluş komisyon kurarak ve gerekli görmesi halinde programa yönelik kendi iç mevzuatını uygulayarak işlemlerini yürütecek. İhalelerde sanayi işbirliği katılım oranları da bir kriter haline getirilebilecek. Kapsama giren mal ve hizmet alımlarında tedarik sözleşmelerine ek olarak SİP sözleşmesi imzalanacak.