Yatırımcılar güvenli varlıklara koştu

Finansal piyasalarda yılın ilk çeyreğinde, dünya gene­linde önemli merkez ban­kalarının enflasyonla mücadele kapsamında izlediği ‘şahin’ poli­tikaların ne zaman sonlanacağına ilişkin belirsizlik ve makroekono­mik verilerden alınan resesyon sinyalleriyle dalgalı bir seyir öne çıktı. Rusya-Ukrayna savaşının gı­daya ulaşımı engellediği dönem­de, Ortadoğu’da İsrail’in, başta Fi­listin olmak üzere bölge ülkelerle yaşadığı gerginlikler risk iştahını törpüledi.

Ortadoğu’da çıkan çatış­malar, özellikle petrol arzını tehdit ederken yatırımcıların altın baş­ta olmak üzere güvenli varlıklara yönelik talebini destekledi. Bu ge­lişmelerle yılın ilk çeyreği, küresel büyüme tahminlerinin gerilemesi, jeopolitik risklerin varlığını koru­ması ve artan enflasyonun etkisiy­le finansal piyasalarda oynaklığın arttığı bir dönem oldu.

Dalgalı seyir ön plana çıktı

Yılın ikinci çeyreğinde dünya genelinde önemli merkez banka­larının faiz indirim döngüsüne ne zaman gireceğine dair belirsizlik hakim olurken, artan durgunluk risklerinin gölgesinde banka yet­kililerinin sözle yönlendirmeleri piyasalarda dalgalı bir seyrin öne çıkmasına neden oldu.

Bu dönem­de açıklanan makroekonomik ve­rilerde merkez bankalarının para politikalarını gevşetip gevşetme­yeceğine ilişkin ipuçları arandı. Öte yandan, başta Ortadoğu olmak üzere, birçok bölgede artan jeopo­litik riskler varlık fiyatları üzerin­de oynaklığı artıran önemli bir et­ken olarak öne çıktı.

Ekonomi programına güven arttı

Yurt içinde finansal piyasalarda yerel yönetimlerin belirleneceği seçim atmosferinde karışık bir se­yir izlenirken, Türkiye Cumhuri­yet Merkez Bankası’nın (TCMB) para politikasında atacağı adımlar yakından takip edildi.

2024’ün ilk Para Politikası Kurulu (PPK) top­lantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 45’e yükseltti. İlk çeyrekte izlenen eko­nomi politikaları sonucunda Tür­kiye’nin yurt dışı borçlanma ihale­lerine yönelik artan ilgi borçlanma faizlerinin düşmesi ve vadelerinin uzamasını sağladı. Bu durum uy­gulanan ekonomi programına gü­veni artırdı ve yatırımcı ilgisinin oluşmasına katkı sağladı ve Tür­kiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 300 baz puana kadar gerile­di.

Öte yandan, bu dönemde kripto varlıklara ilişkin yasal düzenleme­de çalışmalar sürdü. Şimşek, krip­to varlıklara ilişkin yasal düzen­lemede son aşamaya geldiklerini belirterek, “Kripto varlık düzen­lemesiyle temel hedefimiz bu ala­nı daha güvenli hale getirmek ve ortaya çıkabilecek riskleri berta­raf etmek” dedi. Sermaye Piyasa­sı Kurulu (SPK), yatırım fonlarına ilişkin esaslarda değişikliğe gitti.

Yılın ikinci yarısında yurt için­de ekonomi yönetiminin öncü­lüğünde atılan adımlar öne çı­karken, para politikasında sıkı duruşunu sürdüren TCMB’nin aldığı kararlar piyasalarda güven duygusunu tesis etti. TCMB’nin swap hariç net rezervleri, 29 Mart 2024’ten itibaren 66,5 milyar do­larlık iyileşmeyle 31 Mayıs Cuma günü artıya geçerek 1,5 milyar do­lara çıktı.Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS), 276 baz puanla Şubat 2020’den bu yana en düşük seviyeye gerilerken, bu çeyrekte Türkiye, Kara Paranın Aklanma­sının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü (FATF) gri lis­tesinden çıkarıldı.

Bu dönemde Türkiye, ekonomi politikalarında izlenen yol hari­tasının olumlu sonuçlarını alma­ya devam etti. Uluslararası kre­di derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notu­nu ‘B’den ‘B+’ya yükseltirken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozi­tif’e çıkardı.

Erdoğan: Fırsatçılarla mücadelemizi 2025 senesinde sürdüreceğiz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024’ün son gününde yeni yıla ilişkin video mesaj yayımlayarak ekonomi, iç politika ve dış politika konularında önemli değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, 2025 yılı hedeflerine yönelik güçlü mesajlar vererek, özellikle fırsatçılara karşı mücadelede kararlılıklarını vurguladı. Erdoğan, fiyat artışlarına sebep olan fırsatçılara karşı mücadelelerinin devam edeceğini ifade ederek, “Milletin ekmeğine göz diken fırsatçılarla mücadelemizi 2025 senesinde de kararlılıkla sürdüreceğiz. Gerektiğinde devletimizin kadife eldiven içindeki demir yumruğunu devreye almaktan çekinmeyeceğiz” dedi.

Şimşek: 2025 enflasyonla mücadele yılı olacak

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, IMF ve Dünya Bankası yıllık olağan toplantıları için gittiği ABD’de mali politikanın enflasyonla mücadele sürecinde daha güçlü devreye gireceğini belirterek, “2025 yılı enflasyonla mücadelede dönüm noktası olacak” dedi. Şimşek, “Gelecek yıl dönüm noktası olacak. Enflasyon hala kabul edilemeyecek kadar yüksek. Dolayısıyla bir numaralı önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Mali disiplini yeniden tesis etmeyi ve cari açığı daraltarak sürdürülebilir bir dış denge hedefliyoruz. Yapısal reformların hayata geçirilmesi de öncelikli hedeflerimiz arasında” açıklamasını yaptı.

OCAK 2024

Yılın ilk verisi enflasyon oldu. Aralık ayında yıllık enflasyonun yüzde 64,77 olarak açıklandığı 2024 yılının ilk günlerinde Dünya Bankası, Türkiye büyümesi tahminlerini 2023 yılı için yüzde 4,2, 2024 için yüzde 3,1, 2025 için ise yüzde 3,9 olarak açıkladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TCMB’nin bankalara verdikleri kredilerin kullanım alanları ve toplumsal faydasına göre not vereceklerini duyururken yılın ilk PPK toplantısında TCMB, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 45’e yükseltti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ise Türkiye’nin kredi notunu ‘B3’ olarak teyit ederken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozitif’e çevirdi.

ŞUBAT 2024

Hafize Gaye Erkan, görevinden affını isterken Fatih Karahan, TCMB Başkanlığı’na atandı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri 300 baz puana geriledi. Türkiye’de işsizlik oranı, Aralık 2023’te bir önceki aya göre 0,1 puan azalarak yüzde 8,8 oldu. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 98 bin kişi olarak belirlendi. Türkiye’nin ihracatı 2023 yılında küresel ekonomideki belirsizliklere rağmen 255,8 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Türk Eximbank’ın sermayesi 35 .7 milyar liraya çıkarıldı. ECB, enflasyona karşı faiz artışları nedeniyle 2004’ten beri ilk kez zarar açıkladı. Türkiye FATF’ın gri listesinden çıkmak için son aşamaya geldi. Türkiye ekonomisi 2023 yılında yüzde 4,5 büyüdü.

MART 2024

 TCMB’den ilave sıkılaşma adımları kapsamında, TL ticari krediler için yüzde 2,5 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye indirilmesine, ihtiyaç kredilerinde yüzde 3 olan aylık büyüme sınırının yüzde 2’ye düşürülmesine, taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sınırının korunmasına karar verildi. Daha sonra devamı gelecek kredi not artışlarından birine de Fithc Ratings açıkladı. Kurum, Türkiye’nin kredi notunu ‘B’den ‘B+’ya yükseltirken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozitif’e çıkardı. Japonya ekonomisi teknik resesyondan “kıl payı” kurtuldu. TCMB, politika faizini 500 baz puan artırarak yüzde 50’ye yükseltti. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’i yaklaşık 25 baz puanlık düşüşle 318’e geriledi.

NİSAN 2024

ECB, 3 temel politika faizini piyasa beklentileri doğrultusunda sabit tuttu. Uluslararası Para Fonunun (IMF) başkanlığına Kristalina Georgieva’nın yeniden seçildiği duyuruldu. Almanya’da martta yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon, nisanda değişmeyerek Nisan 2021’den bu yana en düşük seviyede kalmayı sürdürdü. Kartlar ve mobil cihazlar üzerinden hiçbir temas gerektirmeden ödeme yapmaya imkan sağlayan temassız ödemelerde şifresiz işlem limiti, 1 Temmuz 2024’ten itibaren 750 liradan bin 500 liraya çıkarıldı.

MAYIS 2024

Fed, politika faizini 2001’den bu yana kaydedilen en yüksek aralıkta bıraktı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s, Türkiye’nin uzun vadeli kredi notunun ‘B’den ‘B+’ya yükseltildiğini ve kredi notu görünümünü ‘pozitif’ olarak koruduğunu duyurdu. Türkiye elektrikli otomobil pazarında nisanda satış lideri 3 bin 3 adetle

Togg olmaya devam etti. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’si 276 baz puanla Şubat 2020’den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Ziraat Bankası, VakıfBank, Halkbank, Ziraat Katılım, Vakıf Katılım, Emlak Katılım ve PTT işbirliğiyle Türkiye’nin ATM Merkez - TAM hayata geçti.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, uluslararası teknoloji ve girişim şirketlerini Türkiye’de yatırım yapmaya davet ederek, kısa süre içinde ‘Techvisa’ programıyla bu alanda uluslararası girişimleri ülkeye çekmeyi hedeflediklerini belirtti. TCMB, Döviz Dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat/Katılma (DDKKM) toplam stok bakiyesi nisanda 1,5 milyar dolar gerileyerek 72,8 milyar dolara indi.

HAZİRAN 2024

Merkez Bankası’nın net rezervleri artıya geçti. Türk lirası reel anlamda yaklaşık son 3 yılın zirvesine çıktı. İngiltere’de Kral Charles’ın portresinin bulunduğu banknotlar dolaşıma girdi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2023 Araştırması’na göre, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 484,2 milyar lirayla en büyük sanayi kuruluşu olma ünvanını korudu. Ford Otomotiv 238 milyar lirayla ikinci sıraya yükselirken, Star Rafineri 226,8 milyar liralık üretimden satışla 3. oldu. Türkiye, gri listeden çıkarıldı. Türkiye, FATF gri listesinden çıkarıldı.

TEMMUZ 2024

Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel ekonomik büyüme tahminini bu yıl için yüzde 3,2 olarak korurken, Türkiye ekonomisine ilişkin büyüme beklentisini yüzde 3,1’den yüzde 3,6’ya çıkardı. Dünya genelinde ABD merkezli hava yolu şirketleri başta olmak üzere şirketler, havalimanları, bankalar, bazı medya kuruluşları ve Londra Borsası’nda, Microsoft’a siber güvenlik yazılımı sağlayan CrowdStrike sistemlerindeki sorun nedeniyle teknik aksaklık yaşandığı bildirildi. TCMB’den likidite sterilizasyonu için yeni adım geldi. Kur Korumalı Mevduat bakiyesi yaklaşık 65 milyar dolara geriledi. TCMB, Döviz Dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat/Katılma toplam stok bakiyesi haziranda 4,3 milyar dolar gerileyerek 63,8 milyar dolara indi.

AĞUSTOS 2024

İngiltere Merkez Bankası, politika faizini yüzde 5’e düşürdü. Böylece Mart 2020’den beri ilk kez faiz indirimi yaptı. ABD’de resesyon endişesinin artması Asya piyasalarında tarihi bir düşüşün yaşanmasına neden oldu. Japon Nikkei 225 endeksi 1987’den bu yana en büyük düşüşü kaydetti. Türkiye’de cari işlemler hesabı 8 ay sonra fazla verdi. TCMB’nin Kur Korumalı Mevduat bakiyesi yaklaşık temmuz ayında 57,4 milyar dolar seviyesine indi.

EYLÜL 2024

Banka hesapları için tanımlanan kolay adreslerin tek ekranda sorgulanabildiği Kolay Adres (KOLAS) Sorgulama hizmeti e-Devlet’te başladı. ECB, yılın ikinci faiz indirimine gitti. ABD, Çin’e yönelik tarife artışlarını netleştirdi. ABD merkezli kuruluş CNAS’ın raporuna göre, Türkiye, dünyanın en büyük İHA-SİHA tedarikçisi oldu. Fed politika faizini 50 baz puan indirdi.

EKİM 2024

Türkiye’de genel devlet açığının Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYH) oranı geçen yıl yüzde 4,8 olarak gerçekleşirken, genel devlet açığı 1 trilyon 272 milyar 714 milyon lira olarak tahmin edildi. TCMB ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredileri günlük limitlerini 3 milyar TL’den 4 milyar TL’ye yükseltti. Fed, politika faizini 4 yıl aradan sonra ilk kez indirerek yüzde 4,75-5,00 aralığına çekti.

KASIM 2024

Türk lirası mevduat ve fonlarda stopaj oranları, 6 ay vadeli mevduatta yüzde 7,5’ten yüzde 10’a, 1 yıla kadar vadeli olanlarda yüzde 5’ten yüzde 7,5’e yükseltildi. Standard & Poor’s (S&P), Türkiye’nin kredi notunu ‘B+’dan ‘BB-‘ye yükseltirken, kredi notu görünümünü ‘durağan’ olarak belirledi. ABD’nin yeni Başkanı Donald Trump oldu, Bitcoin’in fiyatı 75 bin doları aşarak rekor tazeledi. Fed, faizini 25 baz puan düşürdü. TCMB toplam rezervleri, 159.6 milyar dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,1 büyüme kaydetti.

ARALIK 2024

Otomobil üreticisi Volkswagen’in Almanya’daki 9 fabrikasında uyarı grevi başladı. TL reel anlamda yaklaşık 4 yılın zirvesine ulaştı. Bitcoin, Trump’ın kripto paralara ilişkin ılımlı düzenlemeler yapacağına yönelik iyimserlikle ilk defa 100 bin doların üzerine çıktı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’nin, Şubat 2020’den bu yana ilk kez 250 baz puanın altına düştü. Fed, politika faizini beklentiler dahilinde 25 baz puan düşürerek yüzde 4,25-4,50 aralığına indirdi.