Yaşlılıkta en sık görülen 8 sendrom

Prof. Dr. ASLI ÇURGUNLU - İç Hastalıkları ve Geriatri Uzmanı

Dünya nüfusu giderek yaşlanıyor. Sağlık alanındaki bilimsel, teknolojik gelişmeler ve koruyucu hekimlik uygulamalarıyla beklenen yaşam süresi uzuyor. Bundan 25 yıl önce 40’lı yaşlardakiler yaşlı veya yaşlılığa yakın olarak görülürken bugün yaşlı kavramı çok değişti. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre “yaşlılık” tanımı 65 yaş ve üstü bireyler için kullanıl ıyor. Bu yaş grubunda bir yandan diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları, romatizmal hastalıklar, kanser gibi hastalıkların görülme sıklığı artarken, diğer yandan da geriatrik sendrom olarak adlandırılan, hastalık olarak tanımlanamayan ancak varlığında yaşam kalitesini bozan, diğer hastalık ve ölüm riskini artıran durumların da oranı yükseliyor.

Bir veya birkaçı birlikte görülebilir

Geriatrik sendromları immobilizasyon (hareketsizlik), düşme, malnütrisyon (beslenme bozukluğu), demans, depresyon, osteoporoz, bası yarası, polifarmasi (çoklu ilaç kullanımı), duyma ve işitmede azalma, sarkopeni (kas kütlesinde azalma), idrar ve dışkı kaçırma ile kırılgan yaşlı olarak sayabiliriz. Genelde geriatrik yaş grubunda bir veya birkaçı bir arada sıkça bulunabilir.

Genel durumu olumsuz etkiliyor

Geriatrik sendromların birkaçına göz atalım:

- Malnütrisyon (Beslenme bozukluğu): Daha gençlerde aşırı kilolu olma ve şişmanlığa bağlı ortaya çıkan hastalık ve sorunlar önplandayken, yaşlı grupta dokuların gereksinimi olan makro ve mikro besin öğelerinden yoksun kalmayla seyreden protein-enerji malnütrisyonu daha sık ve daha önemlidir. Bu yaş grubunda sık görülür, mutlaka taranması ve erken dönemde önlemlerin alınması gerekir.

- Depresyon: Yine bu yaş grubunda sık görülen önemli bir geriatrik sendromdur. Hastalıkların varlığı, sosyoekonomik durumun kötü olması, eş, arkadaş kayıpları, değersizlik duygusu yaşlıda depresyonun en önemli nedenlerindendir.

- Üriner inkontinans (İdrar kaçırma): Genellikle hasta tarafından belirtilmek istenmediği için tespit edilmesi zorlaşır. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

- Bası yaraları: Özellikle yatağa bağımlı hastalarda görülür. Deri veya derialtı dokularda, sıklıkla kemik çıkıntıların üzerinde sürtünme ve basınçla birlikte olan doku hasarı olarak tanımlanabilir.

- Demans: En önemli geriatrik sendromlardan biridir. Alzheimer hastalığı demans nedenlerinin en başında gelir. Alzheimer hastalığının sıklığı yaşla artmaktadır ve en önemli bulgusu ilerleyen unutkanlıktır.

- Düşmeler: Yaşlıların üçte birinden fazlası her yıl düşer ve bunların yarısında düşmeler tekrarlayıcıdır. Kas güçsüzlüğü, önceden düşme öyküsü, yürüme ve denge sorunları, eklem hastalıkları, demans, depresyon, görme sorunları ve çoklu ilaç kullanımı düşmeye neden olan ve düşme riskini arttıran faktörlerdir.

- Polifarmasi (Çoklu ilaç kullanımı): Artan hastalık sıklığı nedeniyle bu yaş grubunda sıktır. İlaç yan etkileri, ilaçların birbiriyle etkileşimi yine geriatrik yaş grubunda fazla olur. Kişideki her yeni belirtide yeni başlanan ilaçları gözden geçirmek gerekir.

- Sarkopeni: İskelet kasının kütlesindeki azalmayla birlikte kaslarda güçsüzlük, kas fonksiyonlarında kayıp olarak tanımlanır. Sarkopeninin önlenmesi ve yavaşlatılması için genç yaşlardan itibaren doğru beslenme ve fiziksel egzersiz şarttır.