Vagonlar boş yatınca sektör Ankara’ya koştu

AYSEL YÜCEL

Demiryollarının, yük taşımacılığındaki payı, 2014'te, büyük yatırımlara rağmen serbestleşmenin gündeme alındığı yıllardaki seviyenin (yüzde 5) bile altında (yüzde 4.6) kaldı. 2014'te 25.1 milyon netton olan yurtiçi taşımalar 2015'te 22.3 milyon nettona geriledi. "Serbestleşme olacak, hem demiryolunun payı, hem de özel sektörün payı artacak" diye büyük vagon yatırımı yapıldı. Ancak işler umulduğu gibi gitmedi. Özel sektöre ait 300 vagon boş yatıyor. İşte bu tablo üzerine harekete geçen Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD), bakanlığa 10 maddelik çözüm paketi sundu. Serbestleşme sürecinin tamamlanamaması, alt yapı sorunları, tarife zamları, teşvik yetersizliği gibi "kan kaybı"na yol açan konularda çözümler üzerinde duran sektör temsilcileri, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'la görüştü, İletişim Koordinasyon Kurulu kurulmasını istedi. Görüşmenin ilk olumlu sonucu geldi. Martta yapılması planlanan zam hazirana ertelendi. TCDD Eşya Tarifesi'ne Mart 2016'da yüzde 5 zam öngörülmüştü. DTD Yönetim Kurulu üyeleri, geçtiğimiz hafta cuma günü Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım'ı makamında ziyaret ederek sektörün sorunlarını anlattı, taleplerini iletti. DTD Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Salkaya, DTD Genel Sekreteri Ömer Faruk Bacanlı, DTD Yönetim Kurulu Üyesi Recep Soyak, DTD Üyesi KöktaşLojistik sahibi, Samsun Milletvekili ve TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Üyesi Fuat Köktaş'ın katıldığı toplantıda TCDD Genel Müdür Yardımcısı Murat Kavak da hazır bulundu.

Görüşme ile ilgili bilgi veren DTD Başkanı Özcan Salkaya, TCDD Eşya Tarifesi'nde özel sektör lehine düzenlemeler gerektiğini söyledi. Salkaya, "Aksi halde taşıma rakamlarının beklenen düzeye gelmesin mümkün değil. Serbestleşme süreci dışında taşımacılık kısmında da büyük kayıplar yaşadık. Yol çalışmaları ve tarife değişiklikleri nedeniyle son 1.5 yılda tonlarca yük kaybı oldu. Şu anda 400 vagon boşta" dedi.

1 milyon lira ek maliyet geldi

Demiryolu araçlarının tescili ile ilgili daha önce TCDD'ye aynı isim altında ödemelerin yapıldığı halde, başka bir devlet kurumuna aynı ad altında ikinci bir ödeme yapılmasının doğru olmadığını belirten Salkaya, yönetmelikteki bu maddenin halen kullanılan vagonlara uygulanmaması gerektiğini söyledi. Yeni düzenlemelerin özel sektöre karşılanması zor maliyetler yüklediğini ifade eden Salkaya, "Tescil ücreti bizden alınmıştı. Şimdi tescil ücretinin tekrar ödenmesi isteniyor başka bir kuruma. Bu kabul edilemez. Peşini bırakmayacağız. Vagon başı 250 dolar ödemiştik. Şimdi 500 lira ödememizi istiyorlar. Serbestleşme ile standartlar oluşacak, lisanslar verilecek. İşletmeci, organizatör hepsinin lisan bedeli ayrı. İşletmeciyseniz 200 bin, organizatörseniz 160 bin lira isteniyor mesela. Bir lisansı alıp diğer işi yapamıyorsunuz. Avrupa'da en üst lisansı aldığınızda diğerlerini yapabiliyorsunuz. Yine, sigorta vs. tüm masrafları topladığınızda şu anda yaptığınız işi serbestleşmeden sonra yaptığınızda 1 milyon TL ek masrafımız olacak. Çok katı mevzuat uygulanıyor. İşe standart geliyor diye ekstradan ücret ödüyorsunuz. Bu süreçte yapılacak tüm düzenlemelerde özel sektörün devamlılığı esas alınmalı. Bunun için her türlü koruma ve teşvik yapılmalı. Devlet bu konuları bir gelir kapısı olarak görmemeli" diye konuştu.

Özel sektörden de vagon alınmalı

Serbestleşmede TCDD ve Demiryolu Taşımacılık AŞ ile rakip olmak istemediklerini, aksine birlikte çalışmayı amaçladıklarını belirten Salkaya, "Bu geçiş döneminde üreticilerin, yatırımcıların, taşımacıların, işleticilerin ayakta kalabilmeleri için Demiryolu Taşımacılık A.Ş'ye verilen teşviklerden yararlandırılması gerekir. Yerli imalatçı, TCDD'nin vagon siparişlerinden pay almıyor. Üretime büyük yatırım yapıldı. Ancak firmalarımız 1.5 yıldır tek vagon siparişi alamıyor. TCDD bizden de vagon alırsa sektör biraz rahatlayacak" dedi. Yabancı Lojistik firmalarının Türkiye'ye vagon getirmek istedikleri ancak bunun da durdurulduğunu belirten Salkaya, "Lokomotif yatırımlarına ve imalatına hız verilmeli. Hazar geçişleri için özel sektörün demiryolu olarak hazırlık yapmasının teşvik edilmeli" dedi.
Türkiye'nin 2023'e kadar 49 bin vagona ihtiyacı olacağına vurgu yapan Salkaya, "Ancak orada da çok ağır standartlar var. Yurtiçinde taşıma yapacak vagonlarda bu belgeye ihtiyaç yok aslında. Lokomotifte de aynı yüksek standart getirilirse özel sektör onu da yapamaz hale gelecek. TCDD ile eşit koşullarda hareket edemiyoruz. Tekel kalkıyor derken tekelin genişlemesi gibi bir durumdan endişe ediyoruz. Her iki tarafın birlikte çalışması lazım. TCDD her türlü haktan yararlanıyor. Kolaylıkla lisans alabiliyor. Devlet TCDD'yi sübvanse ediyor. Ama özel sektör için aynı durum geçerli değil. Özel sektörün ek maliyetleri var"dedi. Sektörün bakanlığa sunduğu öneriler kapsamında, maliyet artırıcı etkisi nedeniyle 45-57 ton aralığındaki ödeme tonajının da 45-59 ton olarak değiştirilmesi istendi.

Bakanlık yeşil ışık yaktı, mart zammı ertelendi

Özcan Salkaya, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'ın söylenenleri not aldığını, yazılı raporu da dikkatlice inceleyeceğini, özel sektörün daima yanında olduklarını, yakın çalışma arkadaşları ile bir değerlendirme yapacaklarını belirtiğini aktardı.Bakanın çözüm konusunda yeşil ışık yaktığını aktaran Salkaya, özellikle TCDD Genel Müdür Yardımcısı Murat Kavak'ın kendilerine büyük destek verdiğini vurguladı. Salkaya, martta yapılması planlanan zammın da Bakanın talimatı ile haziran ayına ertelendiğini belirterek, "Biz yıl sonuna kadar ertelenmesi talebinde bulunmuştuk. Hazirana kadar ertelendi" dedi.

Rekabet etmekte zorlanıyoruz

Demiryolu altyapısının yetersizliği nedeniyle sektörün diğer taşıma modlarıyla rekabet edemediğini dile getiren Özcan Salkaya, TCDD'nin taşıma miktarının geçmiş yıllara göre düştüğünü, serbestleştirme süreci ve altyapı yatırımlarının hızlı bir şekilde bitirilmesi gerektiğine dikkat çekti. TCDD'nin kendi G tipi vagonlarına %30 indirim yaptığını ifade eden Salkaya, G tipi vagonu olan özel sektör firmalarının iş yapamadığını söyledi.