Türklerin doğrudan yatırım yaptığı ülke sayısı 115’e çıktı

Nabi BAKIR

Türk sermayesinin doğrudan yatırımları 4 kıtaya 115 ülkeye yayıldı. Son 20 yılda Türk yatırımcılar yurt dışında toplam 58,4 milyar dolarlık doğrudan yatırım gerçekleştirirken 2003'ten itibaren katlanarak büyüyen söz konusu tutar ilk kez 2005 yılında 1 milyar doları aşmıştı. Bu dönemde en çok yatırım 17,4 milyar dolarla Hollanda’ya yapılırken bu ülkeyi 9,3 milyar dolarla ABD, 6,8 milyar dolarla Azerbaycan izledi. Bugüne kadarki yurt dışı doğrudan yatırımlarda en büyük payı 15,1 milyar dolarla madencilik ve 11,2 milyar dolarla bankacılık/finans ve sigortacılık aldı.

Türkiye ekonomisinin dışa açıldığı 2000’li yıllarda Türk sermayesinin doğrudan yatırımları Avrupa’dan Asya’ya, Amerika’dan Afrika’ya dört kıtaya yayıldı.

Türk girişimcilerin yatırım yaptığı ülke sayısı bu yılın Eylül sonu itibariyle 115’e ulaşırken, 2003 başından bu yana gerçekleşen yatırımların kümülatif tutarının da 58,4 milyar dolar olduğu belirlendi.

Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi kapsamındaki kayıtlarına göre Türklerin yurt dışı yatırım eğilimi bu yıl da ivmesini sürdürdü. Yılın ilk dokuz ayında Türk girişimciler başka ülkelerde 3 milyar 593 milyon dolarlık doğrudan yatırıma gitti. Yurt dışı yatırım hacmi geçen yılın eş dönemine göre yüzde 31 büyüdü. Yılın son çeyreğinde hayata geçecek yeni yatırımlarla yılın tümündeki tutarı 5 milyar dolara yaklaşması bekleniyor.

2’şer milyon dolarlık yatırımla yurt dışı ülke gamına bu yıl eklenen Tanzanya ve Filipinler ile birlikte Eylül 2022 itibariyle Türk sermayesinin doğrudan yatırımı bulunan ülke sayısı 115’e ulaştı.

20 yılda 60 milyar dolara yaklaştı

Türklerin dış ülkelere yaptığı doğrudan yatırımların yıllık tutarı 2002 yılında sadece 251 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmişti. 2003'ten itibaren katlanarak büyüyen söz konusu tutar ilk kez 2005 yılında 1 milyar doları aşmıştı. 2007'de 2 milyar doları, 2012’de 4 mil[1]yar doları, 2014’te 5 milyar doları aştı. 2015’te ise 5 milyar 242 milyon dolarla söz konusu yatırımlarda şu ana kadarki en yüksek yıllık düzey görüldü. Yıllık yatırım tutarı, 2016-2020 döneminde 3-4 milyar dolar arasında seyretti, 2021 yılında 4 milyar 619 milyon dolar oldu.

Bu yılın ocak-eylül dönemindeki hareketle birlikte Türk sermayesinin 2003 başından bu yılın Eylül ayı sonuna kadar olan dönemde gerçekleştirdiği yurt dışı doğrudan yatırım tutarı 58 milyar 396 milyon dolara ulaştı.

Aynı dönemde dış yatırımlarda kümülatif 5 milyar 706 milyon dolarlık bir tasfiye yaşanırken, Türk sermayesinin yurt dışındaki firmalarına kullandırdığı 6 milyar 313 milyon dolarlık kredi ile birlikte yurt dışı net varlık edinimi 59 milyar dolar oldu.

Hollanda, ABD ve Azerbaycan

Türklerin 115 ülkede doğrudan yatırımı bulunmakla birlikte, baz alınan dönemde realize edilen tutarın yaklaşık üçte ikisinin üç ülkeye gerçekleştiği belirlendi. Hollanda, kümülatif 17 milyar 420 milyon dolarla ilk sırada yer aldı. Anılan dönemdeki yatırımların yüzde 29,8’i bu ülkeye yapıldı. Yatırımların birikimli tutarına göre bu ülkeyi 9 milyar 263 milyon dolar ve yüzde 15,9 payla ABD izledi. Azerbaycan 6 milyar 775 milyon dolarlık yatırım ve yüzde 11,6 payla üçüncü sırada yer aldı.

İngiltere 3 milyar 528 milyon, Almanya 3 milyar 411 milyon, Lüksemburg 1 milyar 421 milyon, İsviçre 1 milyar 333 milyon, Malta 1 milyar 329 milyon, Rusya 1 milyar 108 milyon, İrlanda 740 milyon dolarla ilk 10’da yer aldı.

Madencilik ve finans gözde

Türklerin yurt dışı doğrudan yatırımlarının sektörel dağılımına bakıldığında en gözde sektörlerin madencilik ve finans olduğu dikkati çekiyor. Anılan yaklaşık 20 yıllık dönemde yapılan yatırımlarda madencilik ve taş ocakçılığı sektörü 15 milyar 120 milyon dolarla tek başına yüzde 25,9 pay alıyor. Başka deyişle yurt dışına yapılan her 100 dolarlık yatırımın 26 doları bu sektöre.

Bankacılık, sigorta, reasürans ve emeklilik fonları, holding şirket faaliyetleri ve diğer finansal hizmetleri kapsayan “Finans ve sigorta” sektörüne bu dönemde yapılan toplam yatırım da 11 milyar 173 milyon dolara ulaşarak toplamda yüzde 19,1 pay aldı. Gıda, içecek ve tütün imalatı sektörü kümülatif 5 milyar 645 milyon dolarla üçüncü sırada.

Bu sektörleri 4 milyar 375 milyon dolarlık yatırımla gayrimenkul faaliyetleri, 2 milyar 695 milyon dolarla bilgi ve iletişim, 2 milyar 690 milyon dolarla inşaat, 2 milyar 224 dolarla ulaştırma ve depolama, 1 milyar 846 milyon dolarla tekstil ve giyim, 1 milyar 613 milyon dolarla elektrik, gaz, 1 milyar 492 milyon dolarla Metalik olmayan mineraller ve 1 milyar 246 milyon dolarla konaklama ve yiyecek hizmetleri izledi.