Türkiye'nin tasarruf ve israf tablosu
Bakanlık bünyesinde yapılan araştırma sonuçlarına göre, Türk insanı ihtiyacının üzerinde giyim harcaması yapıyor, tasarrufların önemli bir kısmı ise evde saklanıyor.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, Bakanlık himayesinde Türkiye genelindeki israfın boyutlarının incelenmesi amacıyla yaptırılan araştırma sonuçlarına ilişkin bilgi verdi.
7 bölge, 26 ildeki bin 650 kişiyle görüşülerek yapılan araştırmaya göre, kamuoyunun yüzde 13,8'inin tasarruf kaygısı taşımadığını belirten Tüfenkci, kişilerin yüzde 86,4'ünün son bir yıl içinde tasarruf yapmadığını, ortalama tasarruf tutarının, aylık gelirin yaklaşık 5'te 1'i olduğunu söyledi.
Tüfenkci, tasarruf yapanların yüzde 37'sinin aylık gelirlerinin yüzde 10'undan azını, yüzde 36'sının ise yüzde 21'inden fazlasını tasarrufa ayırdığına işaret ederek, "Türk lirası ve döviz tasarruflarının yüzde 20'si evde nakit olarak saklanıyor. Tasarruf yaptığını belirtenlerin yüzde 36,2'si banka mevduatı, yüzde 35,3'ü altınla tasarruflarını değerlendiriyor. Özellikle altının evde saklanma oranı yüzde 77,2 gibi yüksek düzeyde." dedi.
Kredi kullananların ortalama borcu bin 160 lira
Türk halkının borçlanma davranışlarına ilişkin sonuçları aktaran Tüfenkci, şöyle konuştu:
"Hane halkının yüzde 45'i kredi kartı sahibi, yüzde 10'unun banka kredisi borcu var. Banka kredisi kullananların ortalama aylık bin 160 lira kredi borcu bulunuyor. Kredi kartı sahiplerinin yarıdan çoğunun (yüzde 65,5) bir, yüzde 23,1'inin iki kredi kartı var. Aktif kullanılan kredi kartı sayısı ortalama 1,4 oldu. Bireylerin aylık ortalama kredi kartı borcu 969,7 lira olarak belirlenirken, yüzde 22,7'sinin bin liradan fazla borcu bulunuyor."
Gıda alışverişinde ihtiyaç listesine uyulmuyor
Tüfenkci, enerji tüketimine ilişkin araştırmadan çıkan sonuçları değerlendirirken, çamaşır ve bulaşık makinesi sahiplerinin yüzde 80'inin bunları kullandığını dile getirdi. Bulaşık makinesi kullanmanın elde yıkamaya göre 2 ile 13 kat su tasarrufu sağladığının altını çizen Tüfenkci, şöyle devam etti:
"Gündüz lambaları açma eğiliminin çok az olduğu ve gün ışığından faydalanmanın yaygınlığı gözlendi. Elektrikli aletlerin fişini çekmek ve bakımını yapmak, elektrik tasarrufuyla ilgili bilinç seviyesinin en düşük olduğu unsurlar oldu. Katılımcılar arasında tasarruflu ampul kullanılmasına ve elektrikli ürün satın alırken enerji verimliliğinin yüksek olmasına dikkat edildiği görüldü. Bireylerin yüzde 69,7'sinin evinin ısınma şeklinin doğalgaz olduğu, bunu kömür (yüzde 20,1) ve elektrik/klimanın (yüzde 9,9) izlediği belirlendi. Doğalgaz kullananların yüzde 67'si ise tasarruf açısından bunu tercih ettiğini belirtmiştir."
Yemekleri tüketeceği kadar pişirmenin ve gıdaları ihtiyacı kadar satın almanın ise gıda tasarrufu konusunda en çok sergilenen davranış olduğuna dikkati çeken Tüfenkci, gıda alışverişine çıkmadan önce alışveriş listesi hazırlamanın, bu listeye uygun biçimde alışverişi tamamlamanın ve artan gıdayı değerlendirmenin bilinç düzeyinin artırılması gereken alanlar olduğunu söyledi.
Giyimde ihtiyaç dışı tüketim yüksek
Tüfenkci, tüketicilerin giyim alışverişinden önce fiyat ve kalite karşılaştırması duyarlılığında olmasına rağmen, giyim kategorisinde ihtiyaç dışı tüketimin oldukça yüksek olduğunu bildirdi. Her 10 kişiden 6'sının ihtiyaç dışında ürün satın aldığını ve dolabında çok az giyilen giysiler bulunduğunu vurgulayan Tüfenkci, gelir ve gider karşılaştırmasına ilişkin ise şunları kaydetti:
"Toplumun yüzde 60'ı giderinin gelirinden fazla olması halinde yakınlarından borç alıyor. Hane halkının yüzde 33'ü borçlanma yöntemi olarak kredi kartını kullanıyor. Hane halkının yüzde 60'ı olası gelir artışını tasarruf yaparak değerlendirebileceğini belirtirken, yüzde 40'ı harcamalarını artıracağını öngörüyor. Vatandaşlar tarafından aylık giderleri azaltmak için öncelikle fatura tutarlarının azaltılması (yüzde 80,1), ihtiyaç dışı harcamaların düşürülmesi (yüzde 69,3) planlanıyor."
Son 1 yıl içinde bireysel emeklilik yoluyla tasarruf yapma oranının yalnızca yüzde 0,8 olduğuna işaret eden Tüfenkci, aylık ortalama, 65,4 lira su, 108,5 lira elektrik, 443,3 lira gıda, 210,1 lira giyim, 236,6 lira eğlence ve sosyalleşme harcaması yapıldığını dile getirdi.
Alınması gereken tedbirler
Tüfenkci, ülkede israfın azaltılması için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
- İsrafla ilgili eğitim programları hazırlanmalı ve bu programlar yaşam boyu eğitim çerçevesinde sürekli hale getirilmeli.
- Finansal yönetim ve ev idaresi konusunda bilinçlendirme çalışması yapılmalı.
- Bireyler, tasarruf yapma ve tasarrufların finansal sistem içinde nasıl değerlendirilmesi gerektiği konularında bilgilendirilmeli.
- Ekonomi yönetimi tarafından tasarrufları teşvik edici önlemler alınmalı, tasarruf yapmak cazip hale getirilmeli.
- Bireylerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini tatmin edecek yatırım araçları geliştirilmeli.
- Bireyler kredi kartının ekonomik imkanlarına göre kullanımı konusunda bilinçlendirilmeli.
- Bireyler gıda tasarrufu için alışveriş listesi yapmaya teşvik edilmeli.
- Bireyleri sermaye piyasası araçlarına yönlendirici nitelikte yatırım danışmanlığı hizmeti verilebilir.
- Yastık altı tasarrufu finansal sisteme kazandırmak için faiz imkanları gibi cazip avantajlar sunulmalı ve bu avantajların duyurulması sağlanmalı.
- Yastık altı tasarrufun risklerinin altı çizilmeli.