"Türkiye, hayvancılıkta ithalatla büyüyecek"

Ali Ekber YILDIRIM

Amerikan Tarım Bakanlığı (USDA), Türkiye’nin hayvancılık politikasını, dış ticaretini, kırmızı et üretim ve tüketimini kapsayıcı bir raporla mercek altına aldı. Türkiye’nin sığır varlığının 2018’de de ithalatla artacağına dikkat çekilen raporda, ithalata rağmen kırmızı et fiyatının düşürülemediği ifade edildi. Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) Et Piyasa Bülteni’nde yer alan raporda 2016 ve 2017 yılı uygulamalarının yanı sıra 2018 yılı beklentileri ayrıntılı olarak yer aldı.USDA verileri ile TÜİK verileri arasında da fark var.

USDA’nın raporunda ithalata rağmen kırmızı et fiyatında düşüş olmadığı belirtilerek özetle şu değerlendirmeye yer verildi: “Sığır varlığının 2018 yılında ithalat politikalarından dolayı artması beklenmektedir. Yüksek yem fiyatları nedeniyle karkas ağırlığında bir artış beklenememektedir. 2018'de sığır eti üretiminin bir önceki yıla göre yüzde 5 oranında artması tahmin edilmektedir. Et arzı eksikliği, Türkiye’de büyük bir sorun olmaya devam etmektedir. Türkiye’de kişi, başı kırmızı et tüketimi 2015'te 13.7 kilo ve 2016’da 14 kilo olarak tahmin edilmektedir. Bu rakamın yüzde 90’ını ise sığır eti oluşturmaktadır. Bakanlık halkı küçükbaş eti tüketmeye yönlendirmeye çalışsa da fiyatlar üzerinde bir etkisi oluşmamıştır. 2018’deki toplam sığır eti ithalatının 2017’deki ile aynı kalacağı tahmin ediliyor çünkü Türkiye’de sığır eti üreticileri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın sığır eti ithalat politikalarını liberalize etmesine karşı çıkıyorlar.”

İthalata rağmen kırmızı et fiyatı düşmüyor

Üreticiler ve tüketiciler açısından kırmızı et fiyatlarının daima sorun olmaya devam ettiği belirtilen raporda: “Türkiye yıllardır sığır ithal ettiği gerçeğine rağmen kırmızı et fiyatları istenilen seviyeye indirilememiştir. Üretici fiyatı ve perakende fiyatları arasında büyük fark (yaklaşık yüzde 100) var. Üreticinin fiyatları büyük ölçüde devlete bağlı bir kuruluş olan ESK tarafından belirlenir. Et fiyatları 2016 yılında 2015 yılına göre yüzde 12 oranında arttı. Bu oran gıda enflasyonunun bile üstünde kalmaktadır. Hayvancılık için kullanılan toplam yemin yüzde 60-70’i ithal ediliyor ve 2017'de Türkiye para birimi olan Türk Lirası ABD Doları karşısında son zamanlarda düşük bir seviyeye ulaştı ve nihai ürün satıldığında nispeten pahalılığa neden olmaktadır” yorumuna yer verildi.

Hayvan ithalatı ve inek kesimi artacak

USDA’nın öngörülerine göre, 2018 yılında Türkiye’nin canlı hayvan ithalatı ve inek kesimi artacak. 2016 yılında 494 bin baş sığır ithalatı yapan Türkiye’nin 2017’de ithalatını 600 bin başa çıkardığı vurgulanan raporda, 2018 yılında 700 bin baş sığır ithalatı olacağı tahmin edildi. Aynı dönemde inek kesiminin ise 2016’da 310 bin baş, 2017’de 340 bin baş ve 2018’de de 350 bin baş olduğu ifade edildiği raporda, buzağı varlığının 3 milyon 700 bin baştan 3 milyon 800 bin başa çıkacağı öngörülüyor.

USDA verileri TÜİK'ten farklı
USDA’nın raporundaki hayvancılık verileri ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) önceki gün açıkladığı veriler arasında önemli farklılıklar var. TÜİK büyükbaş hayvan varlığını 2016 yılı için 14 milyon 222 bin baş, 2017 yılı için 16 milyon 105 bin baş olarak açıklarken, USDA’ya göre Türkiye’nin büyükbaş hayvan varlığı 2016’da 14 milyon 127 bin baş, 2017’de ise 14 milyon 200 bin baş oldu. 2018 yılı beklentisi ise 14 milyon 350 bin baş olarak tahmin ediliyor. Hayvancılık sektörü temsilcileri, Türkiye ile ilgili verileri Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile TÜİK’den alan Amerikan Tarım Bakanlığı’nın verilerinin daha gerçekçi olduğunu belirtiyor.

Verilerdeki artış ithalatla açıklanamıyor

TÜİK’in açıkladığı 2017 yılı hayvancılık verilerindeki yüksek artış sadece ithalatla açıklanamıyor. 2001-2017 dönemine bakıldığında sığır varlığındaki artış veya düşüşler ortalama 100-200 bin baş olurken, 2016’dan 2017’ye geçerken sığır sayısının 1 milyon 863 bin baş artmasını ithalata bağlamak yanıltıcı olur. 2001’de 10 milyon 548 bin baş olan sığır varlığı 2010 yılına kadar ortalama 10 milyon 500 bin seviyelerinde kaldı. İthalatın yoğun olarak yapıldığı 2010’dan sonra bile hayvan varlığı inişli çıkışlı bir seyir izleyerek 2015’te 13 milyon 994 bin başa yükselirken ithalatın en çok yapıldığı yıllardan biri olan 2016’da 86 bin baş artışla 14 milyon 80 bin başa yükseldi. 2017’de resmi olmayan rakamlara göre 600 ile 800 bin baş arasında bir ithalattan söz ediliyor. İthal edilen hayvanların yüzde 80’i besilik sığır. Yani bu hayvanlar 7-8 ay beslendikten sonra kesiliyor. Bu hayvanlar kesilmese bile bu denli yüksek bir artışı açıklamaya yetmiyor. Bu nedenle hayvancılık verilerinde nedeni açıklanamayan bir artış var. Hayvan varlığı bu kadar çok artsa et üretiminin de artması ve et fiyatlarının düşmesi gerekirdi.