TürkAkım'da yarı yol geçildi

Mehmet KARA / Kerim ÜLKER

Boru hatları ve terminaller başta olmak üzere sahibi ve işleticisi olduğu devasa altyapı ile Avrupa doğalgaz piyasasını domine eden Rus doğalgaz devi Gazprom, Almanya’dan sonraki ikinci büyük müşterisi konumundaki Türkiye’den bir grup basın mensubunu Novi Urengoy’da ağırladı. Türk gazeteciler, Novi Urengoy’daki doğalgaz üretim sahaları ve sondaj kuyularına yapılan ziyaretler sırasında bölgedeki rezervler ve teknik altyapı hakkında Gazprom yetkililerinden bilgi aldı. Buna göre TürkAkım projesinin Türkiye’ye yılda 15,75 milyar metreküp Rus gazı taşıyacak birinci hattının açık deniz kısmında 930 kilometrelik etabın 550 kilometreye yakın kısmı inşa edildi. Karadeniz’in altından geçerek Türkiye ve Avrupa’ya doğalgaz taşıyacak TürkAkım'ı da besleyen ana sahalardan biri konumundaki Sibirya'nın kuzeybatısında yer alan Novi Urengoy, toplam rezervlerdeki yüzde 70’lik payı ile “Rusya’nındoğalgaz başkenti” olarak nitelendiriliyor. Rus yetkililerin verdiği bilgilere göre, TürkAkım’ın yılda 15,75 milyar metreküp Rus gazını Türkiye’ye taşıyacağı 930 kilometrelik birinci hattın yaklaşık 550 kilometresi inşa edildi. Böylece Türkiye’nin bugünkü doğalgaz talebinin yüzde 35’ini karşılayacak ilk hattın denizaltı boru döşeme işlemlerinin yüzde 60’a yakın kısmı tamamlanmış oldu. Bu hattan Türkiye’ye ilk gaz akışının 2019’da başlatılması hedefleniyor. TürkAkım’ın ikinci hattının da yaklaşık 224 kilometresi döşenerek Türkiye-Rusya münhasır ekonomik bölgesi sınırına kadar getirildi. Ancak dünyanın en büyük denizaltı boru döşeme gemisi Pioneering Spirit adlı geminin ileriki dönemlere ilişkin kendi iş takvimi yoğun olduğu için TürkAkım’ın öncelikle Türkiye’ye gaz taşıyacak birinci hattının tamamlanmasına ağırlık verildi.

Kıyıköy alım terminali inşaatı başladı

Rusya’nın Anapa kıyısından Türkiye’ye Kıyıköy’e kadar uzanacak TürkAkım’ın birinci ayağının Kıyıköy’deki ucuna bir alım terminali inşa ediliyor. Terminal sahasının inşaata hazırlık çalışmaları geçtiğimiz haftalarda başladı. Gelecek gaz buradan Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) tarafından inşa edilecek bir hat ile Lüleburgaz’dan ulusal gaz iletim şebekesine verilecek.

TürkAkım Avrupa ayağının güzergahı henüz netleşmedi

TürkAkım projesinin, Avrupa’nın kullanımı için ayrılan ikinci ayağının kara kısmı ise BOTAŞ ve Gazprom’un kuracağı ortak bir şirket eliyle inşa edilecek. İkinci hattan gelecek gazın Türkiye-Yunanistan sınırından, İpsala yakınlarından Avrupa’ya gönderilmesi öngörülüyor. Ancak olası alıcı ve taşıyıcı ülkelerle bu konudaki görüşmeler devam ettiğinden, İpsala güzergahı henüz kesinleşmiş değil. Görüşmelerden elde edilecek sonuçlara göre Avrupa geçişinin, İpsala-Yunanistan yerine, Bulgaristan üzerinden de gerçekleştirilebileceği belirtiliyor.

Eksi 55 derecede 4500 metreden gaz çıkarmak

Kuzey Kutup Dairesi’nin de geçtiği bir bölge olan Sibirya’nın YamaloNenets Özerk Bölgesi’ndeki Novi Urengoy’da 12 trilyon metreküplük rezerv, Gazprom’un işlettiği sahalardaki toplam rezervin yüzde 70’ine karşılık geliyor. Bölgedeki sahalarda doğalgazın yanı sıra kondensat ve petrol de çıkarılıyor. Hava sıcaklığının zaman zaman eksi 55 dereceleri bulduğu şehrin tarihi ise bölgedeki doğalgaz keşfinden sonrasına uzanıyor. Bölgede ilk gaz keşfi, çok kurak geçen 1964 yazında nehirlerdeki su debisinin düşmesi nedeniyle seferine devam edemeyen bir araştırma gemisindeki ekibin başlattığı çalışmalar sonucu gerçekleşti. İlk kuyudaki üretim, 1966 yılında başladı. Zaman zaman 4500 metrelik derinliklere uzanan kuyu sayısındaki artışla nüfus da giderek arttı. 1973’te Sovyetler Birliği yönetimi bölgede bir şehir kurulmasına karar verdi. Bugün Novi Urengoy’da 120 bine yakın kişi yaşıyor. Bölgenin çeşitli noktalarında 750 bin başlık geyik sürülerine sahip Nenets yerlilerine ait yerleşimler de bulunuyor.

Finansman Gazprom'dan

Hali hazırda Ukrayna üzerinden Türkiye’ye Rus gazını taşıyan Batı Hattı’nı ikame edecek olan TürkAkım’ın, transit riski olmadan taşıma yapacağı için Türkiye ve bölgenin enerji güvenliğine önemli bir katkı sunacağı öngörülüyor. Gazprom’a ait South Stream’in inşaa ettiği TürkAkım’ın finansmanı, Gazprom tarafından sağlanıyor. Gazprom zaman zaman, devam eden doğalgaz iletim-altyapı projelerinin finansmanı için uluslararası piyasalarda tahvil-bono satışı yoluyla kaynak topluyor. Gazprom’un Avrupa’nın dışında Yakut Bölgesi’nden Çin’e uzanan boru hattı inşaatı da devam ediyor. Gazprom ayrıca LNG formunda doğalgaz satışını arttırmak için Kuzey Atlantik’teki Sahalin Adası ve çevresinde de altyapıyı geliştirme çalışmalarını da sürdürüyor.