Tesadüfen gittiği Romanya’nın en büyük yabancı işvereni oldu

İbrahim EKİNCİ 

Dünya Türk İş Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi, aynı zamanda bu kuruluşun Balkanlar Bölge Başkanı; Başbakanlık Yurtdışı Türkler Danışma Kurulu Üyesi; Romanya Türk İşadamları Derneği Başkanlığı; yapı marketi, yapı ürünleri, tekstil, kimya, lojistik sektörlerinde faaliyet gösteren ve 1 milyar liradan fazla ciro yapan, 4 bin kişi çalıştıran bir şirketler grubunun patronu… Artık bölge ülkelerine de açılan Romanya’daki en büyük Türk yatırımcı… Ömer Süsli’den bahsediyorum. Bedelli askerlik için ‘yurtdışı giriş çıkış’ şartını yerine getirmek için tesadüfen, önüne çıkan ilk tur şirketiyle birkaç gün kalıp dönmek için Romanya’ya giden ve orada büyük bir grubun temellerini atan Ömer Süsli’den… 

Dünya Türk İşadamları Kurultayı’nın Romanya üyelerinin listesine bakarken “Süsli” soyadlı 10’dan fazla isim görünce, ‘Kim bu Süsli’ler’ diye araştırmıştım. Sonradan öğrendim! Ömer Süsli, Romanya’ya gittikten sonra, orada şirket veya fabrika kurdukça Türkiye’den iş bilir yakınlarını götürerek işlerini başına koymuş. Listedekiler işte o Süsli’ler! Ömer Süsli, bugün Romanya’da 52 kişilik -tabir uygunsa- Süsli kolonisinin aile başkanı. Kendisiyle Romanya’da görüştük. 

23 yıl önce bir hafta kalmak için gitti 

Anlattığına göre Ömer Süsli’yi Romanya’ya, kader sürüklemiş. 23 yıl önce 1 haftalığına geldiği Romanya’da Fiba Grubu’ndan sonra en büyük yatırımları o gerçekleştirmiş. “Çarmıklı Grubu’nda çalışıyordum. Libya’da filan bulundum. Yurtdışında olduğum için bedelli askerlik hakkım vardı. Askerlik bedelini yatırmaya Merkez Bankası’na gittiğimde, ‘60 günü geçirmişsin, paranı kabul edemeyiz’ dediler. Bunun için yurtdışına çıkış-giriş yapmam gerekiyordu. Hemen bir turizm şirketine gittim. ‘Yarım Romanya’ya turumuz var’ dediler. Ertesi gün geldik. Döneceğim, uçak 3 gün sonra. Herhalde bir daha gelmeyeceğim. Ama insanın kaderinde varsa mutlaka oluyormuş. Geliş o geliş, 52 kişiye çıktık” dedi. 

Ömer Süsli’nin Romanya’da dikkatini çeken şey… Doğu Bloku’nun çöktüğü, dolayısıyla Romanya’da da sistemin çöktüğü o yıllarda ülkede yapı malzemelerinin ucuzluğu. “Buradan Türkiye’ye ürün almaya geldik. Seramik kaliteli ve ucuzdu. Götürüp inşaat şirketlerine satacaktık. Baktık ki burada daha çok ihtiyaç var. İşler tersine döndü. Sana yağı bisküvi, makarna… Her şey getirip satmaya başladık” dedi. O günleri şöyle anlattı: 

“Yalnız geldim. Burada evlendim. Eşim Arnavut kökenli. Burada bana büyük katkıları oldu. Bir çocuğumuz var. 12 yaşında. Geç evlendim. Sonradan, ben geldikten sonra işler ilerleyince lazım oldukça birilerini getirdim. Her fabrikanın başına bir yeğen. Onlar da burada evlendiler. Ayrılıp işini kuranlar oldu. Okuttuk mühendis doktor yaptık. Ben Siirt’te doğdum, İstanbul’da Ortaköy’de büyüdüm, Türkiye’de aile işleriyle uğraştım. İnşaat işi yapardım. Işıklar’a iş yapardık. Tuğla işi oradan geliyor. Tecrübem, biraz sermayem vardı. Fizan’a kadar gittik. Cesaret vardır bizde. 1992 yılında Romanya’ya geldim. İlk gelenler içindeydim. Yeğenleri, çalışmaya, okutmaya getirdim. Bazıları zamanla ayrılarak kendi işlerini kurdu. Şirketlerimizden yeni şirketler doğdu. Bayramlarda toplaşırız. Ailenin büyüğü benim. Gençler büyüdü, evleniyorlar, çocuklar geliyor. Yakında 100 kişi oluruz” dedi. 

Türkiye'de işleri var yeni yatırım da düşünüyor 

Süsli’nin Romanya’da birçok şirketi var. Bunlar yasalar gereği bir holding çatısı altında değiller. Hepsi müstakil şirketler. Sadece boya fabrikasında yüzde 25’lik hisseyle bir ortağı var. “Burada şirketlerimiz kurumsallaştı. En önemli işimiz Praktiker. 2 tuğla fabrikamız vardı, birini sattık. 350 bin ton kapasiteli kalsit fabrikamız, inşaat boyaları üreten bir fabrikamız, Romanya içinde nakliye yapan bir şirketimiz var. 85 araçla çalışıyor. Projelere, büyük firmalara taşıma yapıyor. Tur operatörlüğü yapıyoruz. (Bu sene yüzde 20 artış beklerken yüzde 30 düştü. İşler iyi gitmedi!) Rom Tekstil adında bir şirketimiz var. İplik üretiyor, çuval yapıp Avrupa’ya ihraç ediyoruz. Türkiye’de de Düzce’de çuval fabrikamız faaliyette. Aslında en büyük işimiz Rom Tekstil’di. Ancak Praktiker sonrası 2. sıraya düştü. İstanbul’da Balkanlar Yapı isimli bir şirketimiz var. Başında Erhan Süsli’nin olduğu bu şirket, yapı malzemesi gönderiyor Romanya, başka ülkelere… 2 bin çeşit mal ihraç ediyor. Aydınlatma ürünleri ihracatında 2. sırada” diye konuştu. 

Süsli, gayrimenkul işlerine de girmiş. “ABD’de başladık, 2008’de arazi aldık” dedi. New York’ta 11 adet villa yapıyor. Küresel kriz dönemine rastlayan bu proje bir süre beklemeye alınmış. “Şimdi yeniden başlayacağız” dedi. Türkiye’de turizm yatırımı düşünüyor. 

Bölgesel bir gruba dönüşme yolunda 

Ömer Süsli, Balkanlar’a da açılmış. Bulgaristan’da ticaret şirketi kurmuş. İthalat ihracat yapıyor. Macaristan’a giriyor bu aralar. Orda da bir ticaret şirketi kuracak. “Balkanlar, eskiden beri sevdiğimiz bir yer. Dünya Türk İşadamları Kurultayı bünyesinde Balkanlar Bölge Başkanıyım. Bu şapkamla da kalıcı bir şeyler bırakmak istiyorum. Arnavutluk’un fahri konsolosuyum. Yatırım yapmaya devam ediyorum. Praktiker 150 milyon euro ciro yapıyor, çok yatırım yaptık, fabrikalar kendimiz. Diğer işler de 150 milyon euro civarındadır. Toplamda burada 300 milyon euroluk (1 milyar TL) işimiz vardır. Mutlaka büyütmemiz lazım. Her yıl büyüyoruz. Durmak yok. 4 bin kişi çalışıyor. Burada en büyük yabancı işvereniz. Yönetimler profesyonellerdedir. Yeni bir sektör de olabilir, her gün yeni fikirler geliyor. Bankalar arıyor şunu satıyoruz. Kelepirse alıyoruz. Yarın petrol işine de girebiliriz. Turizm veya başka… Güneş ve rüzgar enerjisi işine girdik ama yasa değişti. Sertifikaları düşürdüler, karsız oldu. Biz de durduk. Türkiye’de güneş düşündük ama girmedik. 2014’te Praktiker Romanya’yı aldım. 28 marketi ve isim hakkıyla birlikte. Bir tane açtık. Bu yıl da birkaç tane açacağız. 6.5 milyon euroluk reklam yatırım yaptık. Ben özelleştirmeden bir şey almadım, satmıyorum da. Kafam rahat.”

3 bin Türk şirketi 30 bin kişi çalıştırıyor

Süsli, Romanya’daki Türk yatırımları konusunda da şu bilgileri verdi: “13 bin Türk şirketi gözüküyor, fakat tahminim aktif 3 binin altıdır. Kombassan’ın, Arçelik’in fabrikaları var. Kastamonu Entegre’nin yatırımı var. Yıldız Entegre arsa aldı, fabrika kuracak. Bunların dışında da orta boy şirketler var. Garanti Romanya ve Credit Europa Bank var. Hüsnü Özyeğin’in buradaki finans yatırımlarının, yine buradaki Türk yatırımlarını desteklemesi çok faydalı oldu. Biz de leasing şirketiyle çalıştık. 3 bin şirkette tahminim 30 bin kişi çalışıyor. Romanya’daki Türk yatırımı 5 milyar euro civarındadır. Türkiye’nin değeri artıyor. Dünya Türk İş Konseyi’nin 60 üyesi var. Bu 100’e çıkar. Balkanlar’da 600’e çıkmak istiyoruz. 10 ülkeyi ben temsil ediyorum."

Pratiker Romanya'yı satın aldı: Ömer Süsli, Romanya'da Alman yapı marketi Praktiker'in mağazalarını satın aldı. 150 milyon euro ciro yapan zinciri büyütmek için yeni marketler açıyor.

Neden Romanya’da yatırım?

Süsli, Romanya’daki Türk yatırımlarının zorluk çekmediğini anlattı: “Burada siyasi otoriteye, kurumlara ulaşmak kolaydır, kasmazlar. Sıkıntı iletmek çok kolaydır. Türklere karşı önyargıları yoktur. 1990’lı yılların başında 300 – 400 bin Romen Türkiye’de çalışıyordu. Kötü günlerde yanlarındaydık. NATO’ya girişlerini destekledik. Onlar da bizi AB’de desteklediler. Burası yatırım yapılabilecek bir ülke. Belki İstanbul’a kıyasla geri gibi görünüyor ama demiryolunun olmadığı kasaba yok. Tuna boydan boya geçiyor. Sağlı solu limanlar. Köstence Limanı büyüktür. Otobanlara bağlanıyor. Lise mezunu olmayan yoktur. Filmlere dublaj yapılmaz Romanya’da. İki - üç yabancı dil bilmeyen yoktur. İspanyolca, İngilizce bilirler. Eğitimli bir işgücü var. İşyerlerine karşı hareket yoktur. İş yerlerine sahip çıkarlar. AB üyeliği sonrası (2007) 4 – 6 milyon arasında nüfus kaybetti. AB’ye göç oldu. 18 milyondur şimdi. IT işlerinde iyiler. Bükreş’te on binlerce kişi ABD şirketleri için çalışıyor. Türkiye’ye yakın. İstanbul’a Boğaz'a balık yemeye gidip geliyorlar. THY’nin her gün 3 seferi var. Romen havayolları, Pegasus’la birlikte her gün dolu 6 uçak seferi. Burada yatırım zor değil. Danışmanlık şirketleri var. Belediyeler arsa veriyor. Ancak bu arsalar teminat gösterilemediği için şirketler satın alma yoluna gidiyorlar. Bölge ülkeleri içinde Polonya gelişmiş ama Romanya da şanslı. Çünkü her şeyi var. Petrolü yeter, doğalgazı yazın yetiyor. Deniz turizmi var, ormanları Avrupa’nın en iyi ormanları. 800 km. uçtan uça bir kaya parçası göremiyorsunuz. Verimli sulanabilir arazileri çok. Dacia’nın, Ford’un fabrikaları var. Avrupalı oto üreticileri yedek parça ürettiriyor. Dış ticarette geçen yıl fazla verdi.”